Na profilu Milutin Milosevic, 21.6.2021. godine objavljena je fotografija uz opis:
Sve ružno, glupo, zlo i nastrano dolazi iz istog plemena.
Fotografija prikazuje naslovnu stranu albuma pjevačice Zorice Brunclik, opremljenu Davidom zvijezdom. Na dnu fotografije tvrdi se da je pravo ime pjevačice Zoref Brynze, koje je potom slavizirano u Zorich Brnusslik. Iako se to eksplicitno ne tvrdi, ovom objavom se implicira da je Brunclik jevrejskog porijekla te da je mijenjala svoje ime.
Fotografija je objavljena istog dana i na profilu Tanja Nane, uz još jednu fotografiju koja prikazuje niz imena javnih ličnosti za koje se u opisu tvrdi da su “kripto-Jevreji”:
Kripto Jevreji prerušeni u Srbe. Da ne mislite da su tek tako poznati. Mnoge vesti koje izlaze će vas šokirati ali vreme je da se zna ko je ko i šta je šta. Imate link ka tekstu u komentarima.
I da, mislim da je suvišno pisati ali ajd...sve treba uzimati sa rezervom i pratiti sled događaja. Informacije delim diskusije radi. Ima nas dosta sa raznih strana sveta, svako ima neka saznjanja i dobro ih je delitii razmeniti 🙂
Na fotografiji koja sadrži listu imena navodnih “kripto-Jevreja” iz Srbije našle su se poznate ličnosti iz svih sfera života, kao što je pjevačica Jelena Karleuša, novinar Teša Tešanović, političarka Marinika Tepić, premijerka Srbije Ana Brnabić, pokojni srbijanski književnik i političar Ilija Garašanin i mnogi drugi.
Spisak s imenima osoba koje su navodno “kripto-Jevreji”, koji uključuje osobe iz Srbije, Hrvatske i Slovenije, našao se u aprilu i na profilima Dar Ko i Dragan Marinkovic.
Osim toga, u septembru 2020. godine je na profilu Nikola Licanin objavljena i fotografija Zlatka Lagumdžije, također uz tvrdnje u opisu da je i on, kao i Aleksandar Vučić, Aleksandar Vulin, Vojislav Šešelj, Muamer Zukorlić i drugi, “kripto-Jevrej”.
Šta su činjenice?
Na profilu Milutin Milosevic objavljena je editovana verzija naslovnice ploče s numerama pjevačice Zorice Brunclik “Povedi me na venčanje” i “Donela te sreća meni”, koja je izdata 1975. godine.
Originalna naslovnica ploče
Originalna fotografija je, dakle, editova, te je na nju dodana Davidova zvijezda. Tvrdnja da je Zorica Brunclik zapravo Jevrejka, čije je pravo ime Zoref Brynze, prvobitno je objavljena na stranici Royal Family, u “zavjerološkom” članku naslova “Kripto-Jevreji Balkana”.
Izraz kripto-judaizam predstavlja tajnu pripadnost osobe judaizmu, dok se javno izjašnjava kao pripadnik druge vjere. Izraz se uglavnom primjenjuje na Jevreje koji su živjeli u Španiji za vrijeme inkvizicije i javno se izjašnjavali kao katolici.
Članak na stranici Royal Family odiše antisemitizmom, a u njemu se iznosi kompleksna, besmislena teorija zavjere o tome kako su mnogobrojne estradne zvijezde, političari/ke, intelektualci/ke i historijske ličnosti s Balkana potajno Jevreji te ih potom povezuje s tajnim društvima, poput masona.
Slika koja prikazuje listu imena, objavljena na profilu Tanja Nane, kao i slike s imenima objavljene na drugim Facebook profilima, screenshoti su iz ovog članka, u kojem postoji iznimno dugačak spisak imena ljudi s cijelog prostora bivše Jugoslavije za koje se bez ikakvog dokaza tvrdi da su “kripto-Jevreji”.
U objavi na profilu Milutin Milosevic, na kojem se učestalo objavljuje dezinformativni sadržaj, antisemitski govor mržnje je krajnje direktan.
Zorica Brunclik rođena je 1955. godine u Beogradu. Iz njene biografije jasno je da nije mijenjala ime, odnosno da se nije zvala Zoref Brynze. Ne postoje podaci o njenom jevrejskom porijeklu.
Također nema dokaza koji bi potvrdili da je bilo koja osoba s liste objavljene na profilu Tanja Nane, kao što su Marinika Tepić, Jelena Kareluša ili Teša Tešanović, mijenjala, odnosno “slavizirala” ime.
Jelena Karleuša rođena je u Beogradu 1978. godine. Roditelji su joj Divna i Dragan Karleuša. Divna Karleuša, bivša srbijanska novinarka, rođena je u Sloveniji.
Novinar portala Balkan info Teša Tešanović rođen je u mjestu Vršac u Srbiji 1988. godine.
Marinika Tepić (rođ. Čobanu) rođena je u Pančevu, u Srbiji, u etničko rumunjskoj porodici.
U objavi Facebook korisnika Dragana Marinkovica ističe se spisak navodnih “kripto-Jevreja” iz Hrvatske, kao što su Andrej Plenković i Zdravko Mamić.
Andrej Plenković rođen je u Zagrebu, a roditelji su mu rođeni na hrvatskom primorju. Zdravko Mamić rođen je u Bjelovaru, a otac mu je porijeklom iz Bosne i Hercegovine.
U članku o “kripto-Jevrejima” spominje se i Zlatko Lagumdžija. On je rođen u Sarajevu 1955. godine. Ne postoji dokaz da je ikada mijenjao ime ili da je pripadnik judaističke vjeroispovijesti. Zid plača mogu posjetiti i osobe koje nisu Jevreji.
U članku na stranici Royal Family, koji je izvor svih besmislenih objava na društvenim mrežama, ne nudi se nikakvo objašnjenje ili dokazi za tvrdnje koje se u njemu iznose, već se samo nabrajaju imena navodnih “kripto-Jevreja”.
Google pretragom ključnih riječi nismo uspjeli pronaći drugi izvor za nesuvisle navode o “kripto-Jevrejima” Balkana.
Dakle, tvrdnje iz članka “Kripto-Jevreji Balkana” nemaju uporište u stvarnosti.
Objavljivanjem ovakvih izmišljenih podataka o Brunclik, kao i drugim javnim ličnostima, promoviraju se teorije zavjere koje se baziraju na antisemitizmu, odnosno mržnji i netrepeljivosti prema Jevrejima kao religijskoj grupi ili naciji.
Kako se navodi u članku objavljenom 16.2.2021. godine na portalu Irish Times, antisemitizam je sastavni dio velikog broja savremenih teorija zavjere, kao što su QAnon i antivakcinacijske teorije zavjere.
Ipak, kako se navodi u članku, Jevreji su meta “zavjeroloških” narativa već stoljećima:
Kao manjinska vjerska zajednica u kršćanskoj Evropi, Jevreji su u srednjem vijeku i nakon njega okrivljeni za čitav niz naoko neobjašnjivih događaja, kao što su Crna smrt, pandemija bubonske kuge, koja je ubila polovinu evropskog stanovništva 1348-1349, i Francuska revolucija, koja je srušila tradicionalni evropski poredak u godinama nakon 1789. godine. Masakri i pogromi bili su rezultat toga.
Promoviranje narativa koji jednu grupu ljudi karakterišu kao krivca za negativna dešavanja u društvu može imati duboke i tragične posljedice, kao što smo imali priliku vidjeti kroz historiju.
Shodno činjenicama, fotografiju prvobitno objavljenu na profilu Milutin Milosevic, na kojoj se tvrdi da je pravo ime Zorice Brunclik Zoref Brynze i implicira da je ona jevrejskog porijekla, ocjenjujemo kao lažnu vijest i teoriju zavjere.
Objavi na profilu Dragan Marinkovic, u kojoj se prikazuje spisak navodnih “kripto-Jevreja” iz Hrvatske, Slovenije i Srbije, također dajemo iste ocjene.
Iste ocjene dobija i objava na profilu Nikola Licanin, u kojoj se tvrdi da je Zlatko Lagumdžija također “kripto-Jevrej”.
Sva prenošenja ovih tvrdnji ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti i teoriju zavjere.
Raskrinkavanje će se u analizama koje slijede baviti i izvorom ovih lažnih vijesti, odnosno portalom Royal family wikipedia, te širom pričom o navodnim “kripto-Jevrejima” na Balkanu, kojih, prema ovom portalu, ima 0,2% i koji kontrolišu cijelu regiju.
(Emir Zulehjić i Nerma Šehović, Raskrinkavanje.ba)