Foto: eddows-animator/Freepik
Na portalima se godinama dijeli “recept” za napitak od limuna, peršuna i celera koji će navodno “očistiti” jetru od štetnih tvari. Recept se dijeli barem od 11. augusta 2016. godine, kada je objavljen na portalu Webtribune u članku pod naslovom:
Očistite jetru i smršajte za samo 72 sata uz ovaj moćni napitak
U članku se navodi da jetra ne može funkcionisati normalno u organizmu “punom toksina”, a to znatno usporava mršavljenje. “Rješenje” za ovaj problem jeste napitak koji navodno ”detoksikuje” jetru i ubrzava mršavljenje.
(...) Ukoliko ste među onima koji pokušavaju da smršaju a ne mogu, primenite ovaj recept i prvo detoksikujte svoju jetru tako što ćete konzumirati napitak tri puta dnevno u roku od tri dana. (...) Sastojci:
3 limuna
1 šolja iseckanog peršuna
5 strukova celera
6 šolja vode
Priprema:
Stavite sok od limuna, peršun i celer u blender i izmiksajte, zatim dodajte vode i ponovo izmiksajte. Pijte po dve čaše ovog napitka tri puta dnevno na prazan stomak u roku od tri dana, a zatim napravite pauzu od 7-10 dana i ponovite proces.
Članci s ovim receptom do danas su objavljeni još 100 puta na različitim stranicama. Tvrdnja da napitak od limuna, peršuna i celera “detoksikuje” jetru objavljivana je u ovim člancima uz neznatne izmjene. U nekim se verzijama tvrdi da napitak “čisti” jetru za tri dana, a u nekima da to postiže za jedan dan.
JETRA VAM JE PUNA TOKSINA – ZATO SE I DEBLJATE: Ovaj Napitak Će Vas Spasiti Za 24 Sata, BOMBA ZA CIJELO TIJELO (Dnevna doza, 20.4.2022)
JETRA VAM JE PUNA OTROVA, ZATO SE I GOJITE! Ovaj Napitak Će Vas Spasiti Za 24 Sata, BOMBA JE I ZA DEBELO CRIJEVO (Volimo kuhati, 1.6.2024)
Neki portali su članke o ovom napitku i “čišćenju” jetre objavljivali više puta. Na primjer, stranica Priroda i lijekovi objavila je 12 takvih članaka u četiri godine: prvi put 2021. godine, sedam puta u 2022. godini (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7), tri puta tokom 2023. godine (1, 2, 3) i jednom u februaru 2024. godine.
Ove godine objavljeno je 13 članaka o napitku za “čišćenje” jetre (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13,).
Mit o “detoksu” jetre
Jetra je žlijezda i vitalni organ u gornjem desnom dijelu trbušne duplje. Njena funkcija je višestruka budući da ima aktivnu ulogu u probavnim i metaboličkim procesima. Jetra je i organ koji učestvuje u izbacivanju štetnih tvari i toksina, odnosno razgrađuje različite tvari kao što su hormoni i lijekovi.
Savjeti o “čišćenju od toksina”, odnosno o “detoksu” najčešće dolaze uz tvrdnje da će neki režim ishrane, smjesa sastojaka ili napitak u određenom periodu “očistiti” tijelo ili neki organ. Stručnjaci/kinje već godinama objašnjavaju da su ovakvi koncepti “detoksikacije” mit i da su sa medicinskog stanovišta besmisleni (1, 2, 3).
Tvrdnje da namirnice ili proizvodi “čiste” jetru vrlo su popularne širom svijeta i njihovu tačnost provjeravale su različite platforme. Na primjer, u članku američkog portala o zdravlju Healthline iz 2017. godine, koji je ažuriran 2023. godine, istaknuto je da preparati za “čišćenje jetre” uglavnom nemaju nikakav efekat. Tvrdnja da je jetri potrebno čišćenje ustaljen je mit i ne postoje dokazi utemeljeni u naučnim istraživanjima da proizvodi za takav “detoks” zapravo djeluju korisno.
Većina proizvoda i dodataka ishrani za čišćenje jetre može se kupiti bez recepta ili čak na internetu. I većina, ako ne i svi, nije testirana u kliničkim ispitivanjima i nije je odobrila američka Uprava za hranu i lijekove.
To znači da nema apsolutno nikakvog dokaza da proizvodi za čišćenje jetre uopšte djeluju. Ako ništa drugo, oni zapravo mogu uzrokovati štetu vašem organizmu. Stoga, ako se odlučite koristiti ih, uradite to s krajnjim oprezom.
Kad je u pitanju veza između “čišćenja” jetre i mršavljenja, u istom članku Healthlinea navodi se da nema dokaza za takvo nešto. Obično je, kako se navodi, riječ o gubitku tečnosti iz organizma, što neki netačno protumače kao gubitak težine.
Nema dokaza da čišćenje jetre pomaže u gubitku težine. Zapravo, studije su pokazale da određene vrste dijeta za čišćenje mogu usporiti metabolizam tijela, što bi zapravo usporilo gubitak težine.
Ljudi mogu tvrditi da gube na težini čišćenjem jetre. Ali u većini slučajeva to je samo gubitak tečnosti. Jednom kada nastave sa svojim uobičajenim prehrambenim navikama, često se vrlo brzo vraćaju na početnu težinu.
U članku u kojem se takođe propituje efikasnost namirnica i proizvoda za “čišćenje” jetre objavljenom na stranici “Johns Hopkins” Medicine istaknuto je da zdrav stil života utiče na zdravlje jetre. S druge strane, preparati za koje se obećava da će “očistiti” jetru nemaju dokazan stvarni uticaj.
U članku WebMD-a iz 2022. godine istaknuto da “detoks” zapravo može imati i negativne posljedice po zdravlje jetre.
Detoksikacija može naškoditi vašoj jetri. Istraživanja su pokazala da su oštećenja jetre koja uzrokuju biljni i dijetetski suplementi u porastu. Ekstrakt zelenog čaja, na primjer, može uzrokovati oštećenja slična onima koje izaziva hepatitis. A klistir od kafe, koji je dio nekih režima, može dovesti do infekcija i problema s elektrolitima koji mogu biti smrtonosni.
U istom članku navedeno je i da nepasterizovani sokovi mogu negativno uticati na zdravlje ljudi, posebno kad je riječ o starijim osobama ili onima sa oslabljenim imunološkim sistemom. Takođe, preporučuje se oprez i osobama koje imaju oboljenje bubrega, jer velike količine tečnosti u nekim “detoks” dijetama mogu pogoršati njihovo stanje. Osobama sa dijabetesom i hepatitisom B takođe se savjetuje oprez pri korištenju različitih režima ishrane za “čišćenje” jetre.
Kada je riječ o limunu, peršunu i celeru, sastojcima napitka za koji se tvrdi da “čisti” jetru, oni imaju pozitivan uticaj na ljudski organizam kao dio balansirane ishrane. Celer je bogat antioksidansima, vitaminima i mineralima te utiče dobro na probavu. Peršun se koristi u kulinarstvu, a dobar je izvor vitamina A, K, i C. Limun je takođe dobar izvor vitamina C.
No, napitak od ovih sastojaka neće “očistiti” jetru za jedan dan, tri dana ili ikada, niti će takvo “čišćenje” ubrzati mršavljenje. Takve tvrdnje, stoga, ocjenjujemo kao pseudonauku.
Napomena:
13.6.2024. Iz tehničkih razloga članci portala Edijaspora iz maja i juna 2024.godine naknadno su povezani sa ovom analizom.
13.6.2024. redakcije portala Alo, Espreso, Portal zdravog života ,Beautehealthy, Edijaspora su nam dostavile izmijenjene verzije prvobitno objavljenih članaka (Alo dva članka iz 2023. Espreso dva članka, jedan iz 2019. i drugi iz 2020, Portal zdravog života jedan članak iz maja 2024. godine, Beautehealthy članak iz maja 2024, Edijaspora dva članka iz maja i juna 2024.) koji su ocijenjeni i kao ispravljeno.
18.6.2024. godine: člancima portala Srbija danas (iz 2019, 2020, i 2021. godine) dodata je ocijena ispravljeno kao i članku portala Zdrav svet (iz maja 2024.) nakon korekcije prvobitnih objava.
(Raskrinkavanje.ba)