Crnogorsko more ne krije “lijek protiv COVID-19”

Portal Primorske novine 20. aprila objavio je članak u čijem se naslovu postavlja pitanje da li se u crnogorskom moru nalazi “ubica koronavorusa”:

Ubica korona-virusa iz crnogorskog mora?

Kako prenosi portal Primorske novine, članak je preuzet sa njemačkog portala Freipresse na kojem je originalno objavljen 16. aprila 2020. godine pod naslovom “Ubica virusa iz mora”. Za Freipresse je govorio prof. dr. Hermann Ehrlich, po zanimanju biominerolog i biomimetičar na Bergakademie Freiburg. 

U članku portala Primorske novine se navodi da naučnici iz Bergakademie Freiburg “veruju da su našli rešenje” za pandemiju bolesti COVID-19.

Cijeli svijet trenutno traga za riješenjem problema pandemije Sars-CoV-2. Naučnici iz Bergakademie Freiberg veruju da su našli rešenje: na morskom dnu na obali Crne Gore, prenosi njemački Freiepresse (...)
Njih pre svega interesuje rezistencija sunđera protiv svih zamislivih bioloških prouzrokovača bolesti: bakterija, virusa, bakcila. Jer sunđer sa crnogorske obale je otporan i na Sars-CoV-2 virus, što budi nade naučnika da u njemu mogu naći saveznika u borbi protiv corone.

Dalje se u članku navodi da “odbrambene supstance sunđera uništavaju strana tijela koja pokušavaju da prodru u sunđer”, te da “u tu grupu spada i SARS-CoV-2”:

Profesor Ehrlich objašnjava da sunđer ne smije da bude previše izbiriv što se tiče hrane: on mora da uzme što mu voda nanese. Ali u vodi postoje i svi mogući prouzrokovači bolesti, koje sunđer bez ikakvih problema ubija - iako nema elaborirani imunološki sistem. Uz to ovaj sunđer, u slučaju povrede svog tijela, sprečava da u njegovu otvorenu ranu prodru virusi ili bakterije, jer izaziva momentalnu hemijsku reakciju pri kojoj nastaju hemijski izmenjene aminokiseline, tzv. bromtirosini.
Do sada su naučnici uspeli da definišu 35 od njih. Ove odbrambene supstance uništavaju strana tijela koja pokušavaju da prodru u sundjer: bukvalno sve viruse i bakterije. Profesor dodaje da sunđer efikasno uništava i multirezistentne organizme. Uz to bromtirosin sprečava gradnju proteina a time i širenje tzv. RNA-virusa. U tu grupu spada i virus corone: Sars-CoV-2.

Već je jasno da ovakve tvrdnje nisu nastale na osnovu objavljenih i recenziranih istraživanja, a da ozbilljne klinične studije i istraživanja nisu ni počela, navodi se i na kraju članka portala Primorske novine, gdje je citiran profesor Ehrlich koji kaže da su “otvoreni za saradnju”, ali i gdje je navedeno da aktivnu supstancu “mogu odmah da ustupe” za potrebe laboratorijske studije.

U medjuvremenu je timu naučnika uspjelo da realizuje novu metodu po kojoj aktivne substance iz sundjera pretvaraju u kristalnu formu i to u toj meri koja je potrebna za kliničke studije. Oko 10 grama je izolovano i njih mogu odmah da ustupe za laboratorijske studije u vezi sa borbom protiv Sars-CoV-2.
“Naravno da smo u ovoj aktuelnoj situaciji otvoreni za saradnju sa odgovarajućim službama i institucijama”, kaže profesor Ehrlich. I dok je iz drugih zemalja već dobio odgovarajuće upite, stručni svet u Nemačkoj se do sada nije baš pokazao previše zainteresovanim.

Iako je jasno ja istraživanja nisu niti ispitivala niti potvrdila učinkovitost ovih supstanci u liječenju bolesti COVID-19, portali u regiji su sa manje ili više senzacionalističkim pristupom izvijestili o tome da je na crnogorskom primorju “pronađen lijek za koronavirus”, uz opaske poput one da su “Svetski naučnici usmerili pažnju ka Crnoj Gori”:

UBICA KORONE VIRUSA NALAZI SE U DUBINAMA CRNOGORSKOG MORA? Svetski naučnici usmerili svu pažnju na organizam ZLATNE boje (Kurir)

NEMAČKI PROFESOR TVRDI: Crnogorsko more krije ubicu virusa koji bi mogao da samelje koronu (Espreso)

NEMAČKI NAUČNICI OTKRIVAJU: Crnogorsko more krije "UBICU" korona virusa? (Srbija danas)

Svetski naučnici usmerili pažnju ka Crnoj Gori: Ubica korona virusa se krije u dubinama Jadrana? (Telegraf, Svetionik)

Naučnici u potrazi za "ubicom" virusa korona u crnogorskom primorju (Nezavisne)

Istraživanje nemačkih naučnika: Da li Jadransko more krije UBICU VIRUSA koji bi mogao da pobedi koronu? (Blic)

NEMCI OTKRILI KAKO DA UBIJU KORONU! Lek je ispod vode i to na samo nekoliko stotina kilometara od Beograda! (Informer)

Dva dana kasnije, portal Dnevne novine, intervjuu sa Dr. Mirkom Đurovićem i novim tvrdnjama doktora Ehrlicha, naslovio je također pitanjem:

Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori?

Dr. Ehrlich je za Dnevne novine potvrdno odgovorio na eksplicitno pitanje “da li supstance iz ovih sunđera mogu da liječe zaražene od koronavirusa”. Ipak, doktor nije naveo da li su vršena istraživanja učinkovitosti ovih supstanci konkretno pri liječenju bolesti COVID-19, te je nepomenuo da ih “institucije mogu pitati o bromotizorinu za anti-Covid testove”.

“Za početak odgovarajuće institucije mogu nas pitati o bromotirozinu iz ovih sunđera za anti-Covid testove”, kaže u razgovoru za Dnevne novine dr Herman Erlih, koji ističe da na temi zlatnih sunđera sarađuje sa kolegama sa Instituta za biologiju mora, Kotor, od 2008. godine.
Odgovarajući na pitanje Dnevnih novina da li supstance iz ovih sunđera mogu da liječe zaražene od korona virusa, dr Erlih je odgovorio da mogu.
Dr Erlih kaže da u Jadranu raste sunđer koji ima izuzetnu sposobnost da se odbrani od bakterija i virusa, među kojima su i RNA virusi kao što je SARS Cov-2. (...)
Prednost Crne Gore je što smo razvili metode za uzgoj verongijskih sunđera zasnovane na regenerativnom tkivu, kao i brzu ekstrakciju bromotirozina (5-15 minuta) i proizvodnju do 10 grama pojedinačnih supstanci (tj. Aeroplisinina, izofistularina), koje su prepoznati kao inhibitori RNA virusa, a Bromotirosin derivati iz morskih sunđera inhibiraju replikaciju hiv-1 invitro. Takve količine mogu se odmah koristiti za klinička ispitivanja. Dakle, odgovarajuće institucije mogu nas pitati o bromotizorinu za anti-Covid testove.

Dakle, tvrdnja da “Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori” nije zasnovana na naučnim istraživanjima i potvrđenim činjenicama, nego na pretpostavci koja još uvijek nije istražena i dokazana. To je u izjavi da Dnevni list naveo i Dr Mirko Đurović, viši naučni saradnik u Institutu za biologiju mora:

“Kolega dr Herman Erlih se godinama bavi ovom temom. Ovi sunđeri nisu ekskluzivitet Crne Gore, ima ih na čitavom Jadranu, ali mi smo uspjeli da ih gajimo i vještački u eksperimentalnim uslovima. Uspjeli smo da iz njih izdvojimo aktivne supstance i prije desetak dana smo poslali jedan projekat u Njemačku, a koji se tiče njihovog antivirusnog i antibakterisjkog dejstva. Dr Erlih je projektu dodao i njegovo dejstvo protiv korona virusa. Ostaje da se vidi šta će sa tim biti”, kazao je za Dnevne novine dr Đurović.

I ovaj članak su prenijeli brojni portali u regiji, ponovo uz naslove u kojima se tvrdi da “Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori”:

Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori (Avaz)

Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori (RTCG)

NEMAČKI DOKTOR TVRDI: Lek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori (Pink)

Nemci istražuju, a profesor Herman TVRDI: Crnogorsko more krije ubicu virusa koji bi mogao da samelje koronu (Večernje novosti)

Njemački doktor tvrdi: "Lijek protiv korone leži na dnu Jadranskog mora" (Dnevnik)

Njemački naučnik tvrdi: Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori (Aktuelno)

Njemački doktor: Lijek protiv korone leži na morskom dnu u Crnoj Gori (CDM)

Nemci tvrde: Crnogorsko more krije ubicu virusa! (Mondo.rs)

Naš partnerski fact-checking portal Raskrinkavanje iz Crne Gore već je pisao o ovim tvrdnjama u svojoj analizi 24. aprila. Raskrinkavanje je navelo kako je “Mogućnost da se bioaktivna supstanca izolovana iz ovih sunđera klinički testira kao potencijalni lijek za COVID-19 još uvijek veoma daleko od lijeka za ovo oboljenje”.

Već nekoliko godina ovi naučnici  istražuju jedinstvena svojstva Aplysina aerophoba, vrste morskog sunđera koja prirodno proizvodi antivirusne supstance. Oni su uspjeli izdvojiti veće količine supstance, koja bi se mogla koristiti  u kliničkim ispitivanjima na patogen koji izaziva COVID-19.
Njihovi zaključci o ljekovitim svojstvima ovog sunđera, do kojih su došli ispitivanjima, objavljeni su na sajtovima  Science Direct i IDW.
Mogućnost da se bioaktivna supstanca izolovana iz ovih sunđera klinički testira kao potencijalni lijek za COVID-19 još uvijek je veoma daleko od lijeka za ovo oboljenje koji su najavili neki mediji.

Kako navodi Raskrinkavanje, “nije tačno da se morski sunđeri koje testiraju njemački naučnici nalazi isključivo u Crnoj Gori”. 

Morski sunđer Aplysina aerophoba nalazi se u Jadranskom moru, najvećem dijelu Zapadnog i Sjevernog Mediterana, i u vodama Atlantika uz obale Zapadne Afrike. Dakle, ne samo u crnogorskim vodama kako najavljuju naslovi regionalnih portala koji su ovu vijest prenijeli.

Mediji u regiji su dakle senzacionalistički prenijeli pretpostavku doktora Hermann-a Ehrlich-a o tome da supstance iz spužvi potencijalno mogu pomoći pri liječenju COVD-19, te pretpostavke predstavili kao tvrdnje i naučna otkrića, iako istraživanja i studije o tome još uvijek nisu ni počele. 

Osim toga, spužve o kojem doktor Hermann Ehrlich govori, kako je utrdilo Raskrinkavanje, nije nikakav ekskluzivitet Crne Gore, te su zbog toga pogrešne i tvrdnje koje govore da je “lijek”,  misleći pritom na spužve, “pronađen u Crnoj Gori”, kao i tvrdnje da su “Svetski naučnici usmerili pažnju ka Crnoj Gori”, jer se iste spužve mogu pronaći i u drugim zemljama. 

S obzirom na činjenice, sve članke koji su predmet ove analize, a koji su senzacionalistički izvijestili o tvrdnjama doktora Hermann-a Ehrlich-a, dobijaju ocjenu klikbejt i dezinformacija. 

(Raskrinkavanje.ba)