U jeku pregovora u vezi sa izmjenama Izbornog zakona Bosne i Hercegovine, na portalu Dnevni avaz je 21.3.2022. godine objavljen članak sa naslovom:
SDA: Vijeće naroda RS treba da postane zakonodavni dom u punom kapacitetu
U članku se navodi da je Stranka demokratske akcije (SDA) izdala saopštenje za javnost u kojem je istaknuto da će predložiti da se u D omu naroda Federacije BiH i Vijeću naroda RS uvedu simetrični mehanizmi za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa.
Stranka demokratske akcije (SDA) je izdala saopćenje u kojem je navela da će predložiti da se u zaštitu vitalnog nacionalnog interesa uvedu simetrični mehanizmi u oba doma parlamenta bh. entiteta, te da je to pravo rješenje i da će to predložiti. (...)
Zbog toga će SDA tražiti ukidanje poslovničkih prepreka. Pravo rješenje je, a to će SDA i predložiti, da se u zaštitu vitalnog nacionalnog interesa uvedu simetrični mehanizmi u oba doma parlamenata bh. entiteta. Vijeće naroda RS treba da postane zakonodavni dom u punom kapacitetu kao što je to i Dom naroda u Parlamentu Federacije BiH - navodi se u saopćenju iz SDA.
Kako se dalje navodi u članku, SDA smatra neodgovornim “prijetnje” Milorada Dodika da će, “ukoliko ne bude popunjen Klub Srba u Domu naroda Parlamenta Federacije BiH, pristupiti ustavnim promjenama i ukinuti Vijeće naroda RS”. U članku nije objašnjeno gdje je i kada Dodik izgovorio pripisane mu izjave.
Članak su potom prenijeli agencija Patria te portali Slobodna Bosna, Face, Bljesak i BL portal. U trenutku pisanja ove analize, članak portala Slobodna Bosna bio je uklonjen.
Avaz je, zatim, isti dan, tačnije, samo šest minuta kasnije, objavio još jedan članak u kojem se govori o saopštenju SDA. U članku sa naslovom “Konaković: Sad da malo uozbiljimo priču Bakire Izetbegoviću, imate li neki tajni dogovor sa Dodikom?”, Avaz navodi da je Elmedin Konaković, predsjednik stranke Narod i Pravda, reagovao na saopštenje SDA i stav stranke da Vijeće naroda RS treba da postane zakonodavni dom u punom kapacitetu.
Predsjednik Naroda i pravde (NIP) Elmedin Konaković reagovao je na saopćenje Stranke demokratske akcije (SDA) u kojem je navedeno kako SDA smatra da Vijeće naroda RS treba da postane zakonodavni dom u punom kapacitetu.
- Sad da malo uozbiljimo priču Bakire Izetbegoviću. Zašto ste promijenili potpuno mišljenje o Vijeću naroda u RS-u? Ovo saopćenje je potpisano tvojom rukom. Šta se desilo? Odustajete zvanično od Bošnjaka u RS - upitao je Konaković. (...)
U ovom je članku priložen i prvi članak Avaza, u kojem je preneseno samo saopštenje SDA.
Članak sadrži i screenshot Konakovićeve objave na Facebooku.
Šta su činjenice?
Višednevni razgovori o izbornoj reformi u Bosni i Hercegovini intenzivirani su u martu 2022. godine. Dogovori o izmjenama Izbornog zakona održavaju se uz posredovanje diplomata Sjedinjenih Američkih Država i Evropske unije (1, 2). Glavni ciljevi razgovora su integritet izbornog procesa, izmjene Ustava BiH, ali i izborni model za Predsjedništvo BiH za članove koji dolaze iz Federacije BiH.
U danima u kojima se u medijima objavljuju mnogi članci i prenose razne izjave i saopštenja koja predstavljaju komentare i analize procesa izborne reforme, Dnevni avaz je objavio članak o saopštenju koje je izdala SDA, bez preciziranja kada je saopštenje originalno objavljeno. Nije precizirano ni kada je i gdje Milorad Dodik, član Predsjedništva BiH, iznio “prijetnje” na koje je SDA reagovala saopštenjem. Jasno je, s druge strane, da tema popunjavanja klubova naroda u domovima naroda entitetskih parlamenata nije aktuelna, već izborni model za Predsjedništvo BiH.
Pretragom naslova članka na portalu Dnevni avaz vidljivo je da je riječ o saopštenju koje je SDA zapravo objavila još 2018. godine. O tom su saopštenju u novembru te godine izvještavali brojni domaći mediji (1, 2, 3).
Posljednje objavljeno saopštenje na zvaničnoj stranici SDA datira od 18.3.2022. godine i u vezi je sa presudom Osmanu Osmanoviću u Srbiji. Najranije dostupno saopštenje ove stranke na njenoj zvaničnoj stranici objavljeno je 13.3.2020. godine. U rubrici “Arhiva” na ovom sajtu nismo pronašli saopštenje iz 2018. godine. Međutim, naš partnerski portal Istinomjer je u analizi objavljenoj 20.11.2018. godine tematizirao promjenu pristupa Stranke demokratske akcije asimetriji nadležnosti Doma naroda Parlamenta FBiH i Vijeća naroda RS.
U toj analizi, dostupna je arhivirana verzija saopštenja kojeg je 19.11.2018. objavila SDA. Riječ je o identičnom saopštenju o kojem je izvijestio Dnevni avaz u članku objavljenom 21.3.2022.
Istinomjer je u svojoj analizi naveo da su tokom 2018. godine održani sastanci kako bi se pronašlo rješenje za reformu Izbornog zakona BiH te da je SDA promijenila ranije zauzeti stav o pitanju uklanjanja asimetrije kada su u pitanju nadležnosti Doma naroda Parlamenta FBiH i Vijeća naroda RS.
Nakon jednog u nizu sastanaka koji su tokom 2018. godine održani u pokušaju iznalaženja rješenja problema pitanja Izbornog zakona BiH, koji se nakon odluke Ustavnog suda BiH po apelaciji Bože Ljubića postavio pred političke subjekte u BiH, SDA, SDP, DF i SBB iznijeli su svoj zajedničko viđenje kada je u pitanju, kako se navodi, “asimetrija nadležnosti Doma naroda Federalnog parlamenta i Vijeća naroda Republike Srpske”.
Tako su aprila mjeseca ove godine pomenute stranke predložile “uklanjanje asimetrije kada su u pitanju nadležnosti Doma naroda Federalnog parlamenta i Vijeća naroda Republike Srpske”, pojasnivši da bi to značilo “da Dom naroda FBiH bude nadležan za odlučivanje o ugroženosti vitalnog nacionalnog interesa, a ne da bude, kako je to slučaj sada, zakonodavac s istim kompetencijama ili čak i većim od Predstavničkog doma.”
Međutim, reagujući na najave predsjednika SNSD-a i novoizabranog člana Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda, Milorada Dodika o ukidanju Vijeća naroda Republike Srpske, na šta je Istinomjer dao svoj osvrt, SDA je promijenila svoj stav o načinu uklanjanja asimetrije kada su u pitanju nadležnosti Doma naroda Parlamenta FBiH i Vijeća naroda RS.
Kako Istinomjer navodi u analizi objavljenoj 19.11.2018. godine, Milorad Dodik, kao novoizabrani član Predsjedništva BiH, najavio je da će, ukoliko Klub Srba u Domu naroda Parlamenta Federacije BiH ne bude popunjen, ukinuti Vijeće naroda RS. To je bio povod za reakciju SDA.
Dakle, Dnevni avaz je u jeku najnovijih pregovora o izmjenama Izbornog zakona BiH objavio saopštenje SDA iz 2018. godine bez navođenja da se radi o saopštenju starom skoro četiri godine.
U svom članku, Dnevni avaz, kao ni mediji koju su ga preuzeli, nije eksplicitno ni precizirao da je riječ o aktuelnom saopštenju. Međutim, nije precizirano ni kada je ono tačno objavljeno, već je samo navedeno da je “SDA je izdala saopćenje”. No, imajući u vidu aktuelne pregovore u vezi sa Izbornim zakonom BiH, kao i način na koji je ono predstavljeno, čitatelji/ke su navedeni na zaključak da je riječ o aktuelnom saopštenju objavljenom 2022. godine.
I drugi članak u kojem Avaz prenosi izjavu Elemedina Konakovića također je manipulativan.
Tačno je da je Konaković na svom Facebook profilu u objavi od 22.3.2022. godine postavio pitanje Izetbegoviću zašto je promijenio stav u vezi sa Vijećem naroda RS. U objavi je priložen i link na članak portala Faktor iz 2018. godine te je jasno da Konaković govori o saopštenju SDA iz te godine.
Avaz u svom članku nije naveo da je riječ o saopštenju SDA iz 2018. godine. Dodatno, priloženi screenshot ne prikazuje da Konakovićeva objava sadrži i link članka portala Faktor iz 2018. godine.
Objava Elmedina Konakovića bila je, zapravo, izvor i prvog Avazovog članka. Prvo je Konaković u 21:55 objavio staro saopštenje, te uputio kritiku Izetbegoviću zbog toga što je promijenio stavove iz tog saopštenja. Avaz je nakon toga prvo u 22:13 objavio staro saopštenje i predstavio ga kao aktuelno, da bi zatim šest minuta kasnije objavio i navodnu reakciju Konakovića na isto saopštenje. Iako Konaković zapravo nije reagovao na samo saopštenje, nego na promjenu stava Bakira Izetbegovića u odnosu na stav iz tog saopštenja.
Drugi mediji koji su prenosili njegovu objavu sa Facebooka, jasno su naveli da je komentarisao “staro” odnosno “saopštenje iz 2018.” (1, 2).
Shodno navedenom, članak Dnevnog avaza u kojem je preneseno saopštenje, kao i sva njegova prenošenja ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
Istu ocjenu dobija i drugi Avazov članak, kao i sva njegova prenošenjima.
(Raskrinkavanje.ba)
Napomena 23.3.2022.
Redakcije portala Bljesak, BL portal, Crna Hronika, Slobodna Bosna, Face i Za Srebrenicu su nas obavijestile da su prvobitno objavljene članke dopunili u skladu sa tačnim navodima, te su ocijenjeni i kao ispravljeno. Dnevni Avaz je takođe dva članka dopunio u skladu sa tačnim navodima, nakon čega su ocijenjeni i kao ispravljeno. 25.3.2022. godine i agencija Patria nas je obavijestila da je članak izmjenila u skladu sa tačnim navodima te je ocijenjen i kao ispravljeno.