Izjava američkog ambasadora o obavezi Kosova da formira zajednicu srpskih opština poslužila za klikbejt naslove

Na portalu Informer 16.6.2021. godine objavljen je članak sa naslovom:

ALJBINE, ALJBINE, LETEĆE TI NOGE! PRIŠTINA MORA DA FORMIRA SZO! Američki ambasador zapretio: Istorija nije počela dolaskom Kurtija na vlast! /VIDEO/

U članku, preuzetom sa portala agencije Tanjug, gdje je pod drugačijim naslovom objavljen istog dana, prenesena je izjava američkog ambasadora na Kosovu Philipa Kosnetta, u kojoj on, između ostalog, kaže da “SAD vjeruju da je obaveza Kosova formiranje ZSO”.

Ambasador SAD u Prištini Filip Kosnet izjavio je da Sjedinjene Države veruju da Priština ima obavezu da formira Zajednicu srpskih opština.

Kosnet je za Radio Kontakt Plus rekao da istorija nije počela danom kada je formirana vlada premijera privremenih prištinskih institucija Aljbina Kurtija i istakao da postoji obaveza poštovanja ranije preuzetih sporazuma i obaveza.

Ocenio je da neće biti puno prostora za napredak, ako obe strane nisu spremne na kompromise.

Američki diplomata je istakao da je administracija predsednika SAD Džozefa Bajdena pažljivo proučila Vašingtonski sporazum i zaključila da su to stvari koje želi da vidi kako strane dalje ispunjavaju.

Iako se to može zaključiti iz naslova, članak Informera ne sadrži videosnimak pomenute izjave američkog ambasadora, već video iz 2019. godine sa Kosnettovom porukom povodom 20. godišnjice intervencije NATO snaga na Kosovu.

Slično Informeru, i portal Pravda je stav američkog ambasadora u naslovu gotovo identičnog članka, objavljenog 16.6.2021, predstavio kao prijetnju Kosovu.

AMERIČKI AMBASADOR ZAPRETIO: Priština mora da formira SZO!(sic!)

Kao izvor, Pravda je navela agenciju FoNet, koja je svoj članak, objavljen istog dana, naslovila “Obavezno formiranje ZSO”. 

Na portalu Webtribune 16.6.2021. godine objavljena je treća verzija članka o istoj temi pod naslovom u kojem se tvrdi da je “Amerika naredila Prištini formiranje ZSO”: 

Došao đavo po svoje: Amerika naredila Prištini – Da se hitno formira  ZSO

Webtribune je kao izvor naveo portal Kosovo online, koji je objavio identičan tekst, ali sa drugačijim naslovom, u kojem stav Kosnetta nije protumačen kao naredba SAD-a da se hitno formira ZSO. Isti tekst, portal Alo je 16.6.2021. objavio sa naslovom:

ŠAMARČINA VAŠINGTONA ZA KURTIJA! "Bajden je video Vašingtonski sporazum, doneli smo odluku!" 

Članak o ovoj temi objavio je i portal Republika, 17.6.2021, u kojem se tvrdi da je Kosnett zaprijetio da će međunarodna zajednica prestati da “upumpava novac u Prištinu” ako zajednica srpskih opština ne bude formirana.

FILIP KOSNET POKAZAO KURTIJU GDE MU JE MESTO: Ambasador SAD potvrdio pobedu Srbije!

Američki ambasador na KiM Filip Kosnet izjavio je da vlada Aljbina Kurtija ima obavezu da formira Zajednicu srpskih opština, zapretivši da će, u protivnom, međunarodna zajednica prestati "da upumpava novac u Prištinu".

Na drugom mjestu u tekstu, Republika koristi podnaslov “Nema više para”, ispod kojeg se nalazi izjava američkog ambasadora, u kojoj ni na koji način nije potkrijepljena prethodno navedena tvrdnja. Kosnett govori o novcu koji na Kosovo stiže iz dijaspore, ali i od međunarodne zajednice, te navodi da ti prilivi neće trajati dugo. U izjavi, međutim, on ni u jednom trenutku ne govori da su prilivi novca od međunarodne zajednice uslovljeni formiranjem zajednice srpskih opština.

 - Nisam ambasador u Srbiji. Prepustiću drugima da razgovaraju o tome. Mislim da je najveći neprijatelj Kosova samozadovoljstvo. Šta podrazumevam pod tim? Tokom poslednjih 20 godina na Kosovu se stvorila situacija gde su se ljudi veoma navikli na međunarodnu zajednicu koja upumpava mnogo novca u zemlju, pomažući narodu Kosova u rešavanju njihovih problema. Svaki put kad dođe do krize, članice Kvinte, Kfor ili EU su tu da drže ljude za ruke i pomognu im u takvim trenucima. To neće trajati večno. Kosovo je postalo veoma zavisno, neki kažu da se čak 30 odsto njegove ekonomije zasniva na prilivu iz dijaspore. To neće trajati još dugo. I to kažem zato što u SAD imamo mnogo iskustva sa emigrantskim zajednicama koje se nastanjuju u SAD. Šablon je uvek isti. Prva generacija će da šalje mnogo novca kući, druga generacija neće. Mislim da je to istina takođe i za kosovsku dijasporu širom Evrope - naveo je Kosnet.

Na kraju teksta, prenosi se izjava istoričara Predraga J. Markovića, u kojoj navodi da je ovo prvi put da su Amerikanci “malo kritičniji” prema Kosovu, no da to nije dovoljno da se kaže da se odnos SAD-a promijenio, što je suprotno tvrdnji iz naslova o “pobjedi Srbije”.

Ovo je tek prvi put da su Amerikanci bili malo kritičniji prema tom njihovom "čedu" - prištinskoj administraciji. Međutim, jedna blaga kritika nije dovoljna da bi govorili o nekoj velikoj promeni. Za ovih dvadesetak godina albanska strana nije ispoštovala nijedan dogovor, a nije dobijala kritike, tako da ovaj jedan korak nije dovoljan da bi se sa sigurnošću moglo reći da se odnos SAD promenio, to će pokazati vreme, videćemo da li će biti drugog koraka - smatra Marković.

Šta su činjenice?

Formiranje zajednice srpskih opština na Kosovu predviđeno je Briselskim sporazumom koji su  2013. godine potpisali tadašnji premijeri Srbije Ivica Dačić i Kosova Hašim Tači, tokom dijaloga Kosova i Srbije koji je vođen pod okriljem Evropske unije (EU). Konkretni detalji usaglašeni su principima 2015. godine, a iste godine Ustavni sud Kosova ustvrdio je da ti principi nisu u potpunosti u skladu sa Ustavom, ali i naveo da bi se to moglo uskladiti zakonskim aktom Vlade Kosova i statutom zajednice srpskih opština. 

Sporno je, kako navodi Radio Slobodna Evropa, to što se zajednica ne zasniva na multietničnosti, već okuplja opštine u kojoj je većinska jedna etnička zajednica. Također, kako navodi BBC, “ni osam godina kasnije nema odgovora na pitanje da li će ZSO imati izvršnu ili zakonodavnu vlast, ili samo mogućnost koordinacije”.

Protivljenje formiranju zajednice je kasnije iskazao i sam potpisnik Briselskog sporazuma, bivši predsjednik i premijer Kosova Hašim Tači, a i aktuelni kosovski premijer Albin Kurti je to uradio u više navrata.

Vašingtonski sporazum, koji Kosnett pominje, odnosi se na sporazume o normalizaciji ekonomskih odnosa Beograda i Prištine, koje su predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i tadašnji premijer Kosova Avdulah Hoti potpisali u Bijeloj kući sa tadašnjim predsjednikom Sjedinjenih Amerčkih Država Donaldom Trampom, početkom septembra 2020. godine.

Na portalu Radio Kontakt Plus 14.6.2021. objavljen je članak u kojem je prvi put objavljena pomenuta izjava ambasadora SAD-a na Kosovu Philipa Kosnetta o obavezi formiranja zajednice srpskih opština. Članak, koji sadrži odgovore Kosnetta ovom radiju na ovo, ali i ostala pitanja koja se tiču odnosa Kosova i Srbije, naslovljen je:

Kosnet: Kosovo ima obavezu da formira ZSO, istorija nije započela formiranjem Kurtijeve vlade

U tekstu se navodi cjelovita izjava Kosnetta na pitanje o formiranju zajednice srpskih opština:

Na pitanje šta je potrebno da Priština ispuni svoju obavezu iz Briselskog sporazuma o formiranju Zajednice srpskih opština i da li neko mora da izvrši pritisak da bi se ZSO formirala, ambasador Kosnet je rekao:

“Mislim da Sjedinjene Države zaista veruju da Kosovo ima obavezu da formira Zajednicu srpskih opština. Istorija nije započela danom kada je formirana Kurtijeva vlada i mi verujemo da zemlje imaju obavezu da poštuju ranije preuzete sporazume i obaveze. Na primer, Bajdenova administracija pažljivo je proučila Vašingtonski sporazum koji su potpisali g. Vučić i g. Hoti u Beloj kući i zaključila da su to stvari koje želimo da vidimo kako strane dalje ispunjavaju. Povećavaju trgovinu, investicije, uvećavaju napore u borbi protiv terorizma i tako dalje, dugačak spisak stvari sa kojim su ljudi upoznati. Očekujemo da ljudi neće reći, pa, Ahtisarijev plan više ne znači ništa, jer je došlo do promene u vladi. Dakle, u osnovi je na Kosovu i Srbiji da osmisle put dalje. Mislim da neće biti puno prostora za napredak, ako obe strane nisu spremne na kompromise. Znam da su neki ljudi rekli, pa mi smo učinili dovoljno kompromisa, na nekom drugom je red da čini kompromis. To nije baš produktivan put napred”.

Na konstataciju da od strane Prištine nismo videli nikakav kompromis, ambasador Kosnet je, između ostalog rekao da će međunarodni partneri biti tu da podrže implementaciju, ukoliko se postigne sporazum.

“Vlada u Prištini se žali da nije bilo kompromisa iz Beograda, da Beograd nije ispunio sve svoje obaveze. Stvar je u tome da je upravo to ono o čemu strane treba da sednu i razgovaraju, a Sjedinjene Države snažno podržavaju proces predvođen Evropskom unijom. Pomenuli ste ranije Metjua Palmera. Činjenica da su Palmer i Lajčak zajedno putovali na Kosovo i u Srbiju, pokazatelj je da ne idemo 'paralelnim šinama', nego ruku pod ruku da bismo pokušali da napredujemo i rešimo ove probleme. Mislim da bi to trebalo da bude ohrabrujuće za ljude u regionu, da ako mogu da postignu sporazum da će međunarodni partneri biti tu da podrže implementaciju".  

Kosnett je, dakle, izrazio stav Sjedinjenih Američkih Država o obavezi Kosova da formira zajednicu srpskih opština. Ipak, nije rekao ništa što bi se moglo protumačiti prijetnjom ili naredbom, te je čak naveo da je “u osnovi na Kosovu i Srbiji da osmisle put dalje”. 

Iz ove cjelovite izjave jasno je da je portal Alo u svom naslovu američkom ambasadoru u formi citata pripisao riječi koje on zapravo nije izgovorio, ali i da je Republika u svom tekstu navela izmišljenu izjavu koja u originalnom članku ne postoji. 

Pored toga, važno je napomenuti da ovakav stav Sjedinjenih Američkih Država nije nikakva novost, što potvrđuju i ranije izjave američkih zvaničnika. Nezavisne novine u članku objavljenom 31.5.2019, pozivajući se na Tanjug, prenose sličan stav američke ambasade u Srbiji:

Sjedinjene Američke Države podržavaju punu primjenu svih obaveza preuzetih u skladu s Briselskim sporazumom, poručili su danas iz američke amabsade u Beogradu.

"To takođe uključuje obaveze koje se odnose na formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom", piše u poruci američke ambasade na Twitteru.

Ova poruka uslijedila je nakon što je predsjednik privremenih institucija u Prištini Hašim Tači juče izjavio da neće dozvoliti formiranje ZSO, jer bi to, kako je rekao, značilo formiranje Republike Srpske na Kosovu.

Budući da nije tačno da je američki ambasador rekao da će “međunarodna zajednica prestati da upumpava novac u Prištinu ako vlada Aljbina Kurtija ne formira Zajednicu srpskih opština”, članak portala Republika dobija ocjenu lažna vijest.

Naslovi portala Informer, Webtribune i Pravda, u kojima se govori o “prijetnji” ambasadora ili “naredbi” SAD-a o hitnom formiranju ZSO, ne odražavaju ono što je Kosnett zaista rekao, te dobijaju ocjenu klikbejt.

Portal Alo je u svom naslovu američkom ambasadoru u formi citata pripisao riječi koje on zapravo nije rekao, te i ovaj članak također dobija ocjenu klikbejt.  

(Raskrinkavanje.ba)