Protesti protiv rasne nejednakosti u nekoliko gradova u Sjedinjenim Američkim Državama, koji su počeli 26. maja 2020. godine, i dalje privlače pažnju medija. Iako je u početku bilo sukoba policije i demonstranata, protesti su nakon deset dana uglavnom mirni. U nekim američkim gradovima još uvijek je na snazi policijski sat.
Povod za masovni izlazak na ulice je bilo ubistvo Georga Floyda, 46-godišnjeg afro-amerikanca, koji je uhapšen 25. maja, nakon prijave policiji da je platio cigarete u prodavnici falsifikovanom novčanicom. Nakon kraćeg opiranja ulasku u policijsko vozilo, trojica od četvorice prisutnih policajaca su ga držali na tlu pored policijskog vozila desetak minuta, a jedan od njih mu je koljenom pritiskao vrat skoro devet minuta, usljed čega je Floyd preminuo. Sva četvorica policijaca su otpušteni sljedećeg dana, a policajac koji je koljenom pritiskao Floyda je optužen za ubistvo 29. maja, nakon što su protesti već počeli da se šire po američkim gradovima. New York Times je napravio video o tome šta se desilo 25. maja, na osnovu dostupnih snimaka sigurnosnih kamera i očevidaca.
Ovo ubistvo bilo je jedno u nizu ubistava nenaoružanih afro-amerikanaca od strane policije u SAD, a protesti koji su izbili nisu prvi takvi u ovoj zemlji. Masovni protesti su se održavali i 2014. godine, nakon ubistva Michaela Browna, afro-amerikanca kojeg je usmrtio policajac vatrenim oružjem, kao i zbog ubistva Erica Garnera, koji je ubijen na sličan način kao George Floyd.
Ubistvo George Floyda je, međutim, pokrenulo najmasovnije proteste protiv rasizma i policijske brutalnosti u skorije vrijeme u ovoj državi, te je bilo povod za širu debatu o problemu rasizma u toj zemlji. Sa druge strane, u ovom kraju svijeta u trci za čitanošću i klikovima, ova je osjetljiva tema nekim portalima poslužila i kao prilika za privlačenje čitalaca morbidnim senzacionalizmom.
Takav primjer nalazimo na anonimnom portalu Krtica, koji je u periodu od 29. maja do 2. juna objavio nekoliko članaka o ubistvu Georgea Floyda, opremivši svaki klikbejt naslovom.
Na Krtici je 29. maja objavljen članak sa naslovom:
OVO JE NEMOGUĆE! Znate ko je bio ubijeni George Floyd?
U članku se kaže:
Afroamerikanac Džordž Flojd i policajac koji mu je kleknuo za vrat radili su zajedno u istom noćnom klubu samo nekoliko mjeseci prije smrti u policijskom pritvoru.
Vlasnica Maja Santamaria rekla je da je zaposlila Flojda (46), i sada bivšeg policajca Minneapolisa Dereka Šovena (44) do kraja prošle godine.
Obojica su radili kao obezbjeđenje u klubu El Nuevo Rodeo u američkom gradu, rekla je za lokalnu TV.
Santamaria, koja je nedavno prodala mjesto posle skoro dvije decenije poslovanja, otkrila je da su Flojd i Šoven istovremeno radili u njenom klubu, ali nije bilo jasno da li se znaju.
Fact-checking portal Snopes je u analizi od 29. maja provjerio tvrdnju da su George Floyd i policajac Derek Chauvin radili zajedno, i ocijenio je kao djelimično tačnu.
Tačno
Maya Santamaria, koja je bila vlasnica zgrade u kojoj se nalazio klub El Nuevo Rodeo, je rekla da su George Floyd i Derek Chauvin bili uposlenici kluba u vremenskim periodima koji su se preklapali u 2019. godini.
Neutvrđeno
Nepoznato je da li su se Chauvin i Floyd zaista poznavali prije nego je taj policajac pritisnuo Floyda na tlo i stavio mu koljeno na vrat, nakon čega je Floyd umro.
U ovom članku na portalu Krtica se ne objašnjava šta je “nemoguće” iz njegovog naslova, niti se govori o tome “ko je bio ubijeni George Floyd”, budući da je to poznato. Na istom portalu je 1. juna objavljen članak opremljen sličnim naslovom, sa istom tvdnjom:
OVO JE PRENERAZILO JAVNOST Objavili su ko je zaista bio George Floyd. Tek sad Ameriku čeka haos
Članak od 1. juna je preuzet sa portala RTS, gdje je objavljen ranije istog dana. U njemu se govori o životu Georgea Floyda te o okolnostima u kojima je ubijen. No, u njemu nema novih detalja koji su “prenerazili javnost”, niti je objašnjeno zašto “Ameriku tek sad čeka haos”.
Dan prije toga, 31. maja, na Krtici je objavljen članak sa naslovom:
UŽASAN PREOKRET Novi snimak hapšenja Georga Floyda pokazuje kako je zapravo ubijen. Tek sad počinje ludilo…
U članku se kaže:
Džordž Flojd navodno je maltretiran i tučen i na zadnjem sjedištu policijskog auta, prije nego što je oboren na zemlju i ubijen, pokazuje novi snimak sa nadozornih kamera.
Na snimku, do koga je došao aktivista Šon King, pokazuje se šta se desilo sa Džordžom kada mu je policija Mineapolisa stavila lisice i zadržala ga na ulici, a prije nego što je on morao na sebi da izdrži težinu tri odrasla muškarca, od kojih mu je policajac Derek Čovin stavio koljeno na vrat.
Link na pomenuti video od 31. maja na Instagramu se nalazi u članku. Video prikazuje trenutak kada se policajci naguruju sa Floydom dok pokušavaju da ga ubace u policijski auto, prije nego što će ga izvući iz auta i oboriti na tlo.
Video ne pokazuje “preokret”, niti “kako je ubijen Floyd”, kako se tvrdi u naslovu članka. Također, u članku se ne objašnjava kakvo “ludilo počinje”.
Dva dana kasnije, 2. juna, ponovo se u naslovu članka na Krtici govori o tome kako je umro George Floyd.
Otkrili su pravi uzrok smrti Georga Floyda: Nije ga ubio policajac koji ga je gnječio, istina je još gora!
U članku se kaže:
Prema novoj obdukciji, za smrt Georga Floyda nije kriv samo policajac koji je koljenom pristiskao vrat nego i dvojica drugih policajaca.
(...)
Obdukcija pokazuje da Floyd nije imao zdravstvenih problema koji bi uzrokovali njegovu smrt odnosno koji bi joj pridonijeli”, zaključio je ljekar Michael Baden.
“Bio je dobrog zdravlja”, dodao je Baden, prebacujući time težište krivnje na policiju.
“Dokazi upućuju na zaključak da je uzrok smrti mehanička asfiksija (gušenja) i da je posrijedi ubistvo”, kazala je doktorica Allecia Wilson sa Univerziteta Michigan koja je također učestvovala u obdukciji.
Neovisnu obdukciju zatražila je Floydova porodica. Zaključci dvoje ljekara suprotni su početnim zaključcima službene obdukcije da su među razlozima smrti i bolest koronarnih arterija i visoki pritisak. Završeni službeni izvještaj još nije objavljen.
“George je umro jer nije imao zraka, trebalo mu je zraka”, naglasio je glavni advokat porodice Ben Crump. Ističe kako prema obdukciji nije kriv samo policajac koji je pritiskao vrat, nego su smrti pridonijela i druga dvojica policajaca koji su mu pritiskali leđa te kako bi i oni trebali biti optuženi, prenosi NY Times.
Tvrdnja iz naslova kako Floyda “nije ubio policajac koji ga je gnječio” te da je “istina još gora” i da je otkriven “pravi razlog smrti” je u potpunosti netačna, i u suprotnosti s onim što se može pročitati u članku. U tekstu članka se, dakle, navodi da su druga dva policajca, koji su držali Floyda na zemlji, pridonijela njegovoj smrti, ali se ne osporava da je gušenje bilo uzrok smrti, prema nalazima obdukcije koju je naručila porodica.
Tvrdnju da snimak hapšenja objavljen na Instagramu pokazuje “kako je ubijen George Floyd” ocjenjujemo kao dezinformaciju. Na snimku se vidi dio situacije koja je prethodila ubistvu, ali ne i ubistvo samo. Istu ocjenu dajemo tvrdnji da Floyda “nije ubio policajac koji ga je gnječio”. Navodi u članku govore upravo suprotno.
Ubistvo Georgea Floyda - te masovni protesti koji su uslijedili - je bilo “vruća” tema u medijima i bez dodavanja netačnih i senzacionalističkih tvrdnji, te ostaje nejasna namjera ovakvog “izvještavanja”. Ono što se može reći za takvo pisanje je da pokazuje izostanak empatije i poštovanja, te autorsko redanje prioriteta: klik iznad tuđeg dostojanstva.
Budući da nijedan od naslova ova četiri članka ne odgovara onome što se govori u njima, te da svaki od njih “lešinari” za klikovima, svi dobijaju ocjenu klikbejt.
(Raskrinkavanje.ba)