Lažna vijest o ljekovitosti aluminijumske folije

Članak sa tvrdnjom da “aluminijumska folija liječi” različite bolesti ili pomaže za ublažavanje bolova nakon amputacije udova, star je više godina i ponovo je aktuelizovan prošlog mjeseca. Aluminijumska folija predstavljena je kao “odlična zamjena za štetne i skupe lijekove”, koja može da ukloni različite zdravstvene tegobe, pa čak i da “ublaži bol koja se javlja nakon amputacije ekstremiteta”, što nije tačno.

Prema nekim istraživanjima, bol koja se javlja nakon amputacije ekstremiteta (fantomska bol) moguće je ublažiti pomoću aluminijumske folije. U časopisu British Journal of Pain objavljeni su rezultati istraživanja provedenog na osobama s amputiranim dijelovima tijela. Ono je potvrdilo da je u skupini osoba čiji su udovi tijekom tretmana omatani aluminijumskom folijom, bol bila daleko manja u odnosu na skupinu na kojoj nije primijenjena ova terapija. 

British Journal of Pain jeste 2013. godine objavio istraživanje grupe autora/ki iz Holandije, od kojih većina radi u Onze Lieve Vrouwe Gasthuis bolnici u Amsterdamu. Autori/ke u uvodnom dijelu istraživanja navode da su se u svojoj praksi susretali sa pacijentima koji su tvrdili kako im je folija olakšala “fantomske bolove” nakon amputacije, te da su takve tvrdnje prisutne i na internetu.

Za sada su pokusi pokazali da samo opioidi smanjuju bol. Dva ispitivanja su pokazala pozitivan učinak upotrebe EMS [electromagnetically shielding] čarape isprepletene s metalom.
Anegdotalno, pacijenti sa “bolom fantomskog uda”, primjenjuju mjere samopomoći koje ponekad uključuju „zamotavanje” ili trljanje patrljka aluminijumskom folijom radi umanjenja bola. U našoj praksi susreli smo se sa više pacijenata koji tvrde da im je ovaj metod pomogao. Također, unos termina „limena folija i fantomska bol“ ili „aluminijumska folija i fantomska bol“ u internet pretraživač, daje više rezultata sa blogova i ličnih web stranica koje opisuju i pozitivna i razočaravajuća iskustva pacijenata s omotavanjem patrljka aluminijumskom folijom. Mehanizmi koji dovode do ovog pretpostavljenog učinka nisu jasni. Za razliku od čarapa sa metalom korištenih u dva prethodna ispitivanja, aluminijumska folija nema nikakvih feromagnetskih svojstava. 
Naša se hipoteza temelji na iskustvu pacijenata s utvrđenim bolom fantomskog uda koji koriste omotavanje aluminijumskom folijom kako bi umanjili bolove. Pretpostavili smo da će omotavanje amputacijskog aluminijumskom folijom perioperativno spriječiti ili umanjiti fantomsku bol u postoperativnom razdoblju. 

Autori/ke su, dakle, pošli od hipoteze da aluminijumska folija može ublažiti “fantomske bolove”, ali istraživanje nije potvrdilo početnu hipotezu:

Pacijenti na kojima su korišteni zavoji sa aluminijumskom folijom nisu osjećali manje boli u "fantomskom udu" od onih na kojima je primjenjen placebo.

U pomenutom istraživanju, provedenom u periodu od septembra 2007. do septembra 2009. godine, 32 pacijenta su bila uključena u kliničko ispitivanje gdje je korištenje zavoja sa komadom aluminijumske folije upoređivano sa placebom od papira. Tokom dvije sedmice, pacijenti bi dobijali zavoj sa aluminijumskom folijom a onda bi im stavljali placebo i obrnuto. U istraživanju se ističe da su rezultati bilježeni na dnevnom nivou. 

Na kraju istraživanja ustanovljeno je da mjerenja boli nisu pokazala nikakve razlike između posmatranih grupa, što je suprotno tvrdnji koju su objavili : Slobodna Bosna, Alternativa za vas, Novi, Totalinfo, Haber, Lijekizprirode, Moj artritis, Pcnen, Zdravo i Prirodno, Azra, Priroda-Zdravlje, Porodica Zdravlje i Mi smo za stvar.

Tvrdnje o naučniku koji, ipak, nije naučnik

Druga tvrdnja koja se pojavljuje u ovim člancima odnosi se na navodni princip “ljekovitog djelovanja” aluminijumske folije. Objašnjenje je pripisano izvjesnom “ruskom naučniku”, koji opisao “čudesnu moć” aluminijumske folije:

Ruski naučnik A.V. Skvorcov sljedećim riječima opisuje njenu čudesnu moć: Kod iscjeljenja, često se koriste posebna energostruktuirajuća sredstva, kao što su proizvodi od aluminijske folije. U ljudskom organizmu postoje posebne matične stanice, koje se neprestano prožimaju s matičnim poljem Zemlje.

O “svjetlosnim vibracijskim tehnologijama” i njihovoj upotrebi nema naučno potkrepljenih podataka. U tekstovima nema detalja o punom imenu i prezimenu, niti o tome iz koje naučne discipline dolazi. Pretraga je pokazala da je vjerovatno riječ o Albertu Vasilievichu Skvorcovu, jer je to jedini “naučnik” do kog se može doći pretragom “A.V. Skvorcov” i “folija”.

A.V. Skvorcov je rođen 1934. godine, kako je navedeno u biografiji na web sajtu Zdravie Skvortsov, koji se bavi prodajom različitih preparata i usluga. A.V. Skvorcov predstavljen je kao “ruski fizičar, genijalan izumitelj, koji je razvio jedinstven način vraćanja i održavanja zdravlja uz pomoć svjetlosnih vibracijskih tehnologija”. 

Na sajtu se prodaje linija proizvoda kao što su “zaštitno ćebe Skvortsova A.V. za iscrpljenost i glavobolju, za obnovu zdravlja” ili štitnik za koljeno koji “oslobađa od bola, pritiska i zamora”. U opisu ovih proizvoda navodi se da su napravljeni od aluminijumske folije, što je slučaj i sa ostatkom “energostrukturirajuće” linije Skvortsovljevih proizvoda. Zanimljivo je da se na stranici tvrdi da “aluminijum ima energetsko pamćenje", te da "u slučaju da dvije osobe koriste jedan isti prozvod, negativni programi se mogu pojačati zbog njihove rezonantnosti (...) što vam neće olakšati tegobe, nego ih pojačati”.

Najranije pojavljivanje ovog članka nalazimo na portalu Alternativa za vas u januaru 2015. godine, a prenijeli su ga portali Slobodna Bosna, Novi, Totalinfo, Haber, Lijek iz prirode, Moj artritis, Pcnen, Zdravo i Prirodno, Azra, Priroda-Zdravlje, Porodica Zdravlje i Mi smo za stvar. U drugoj varijanti teksta, naveden je samo citat “ruskog naučnika” ali bez pominjanja rezultata istraživanja. Ovu verziju teksta je objavilo 11 portala: Body, Olovo, Hayat, Svjetlo dunjaluka, BH dijaspora, Blicnews, Infosvijet, Perspektiva, Lifestyle Recepti, Infopress i 24h.

Tvrdnju da su rezultati istraživanja pokazali učinkovitost aluminijumske folije na smanjenje bolova “fantomskog uda” ocjenjujemo kao lažnu vijest, dok objašnjenje “ruskog naučnika” o navodnom djelovanju folije ocjenjujemo kao pseudonauku. Nakon što smo ih kontaktirali, portal Pcnen je objavio demanti članka, za šta će dobiti ocjenu demantovano. 

(raskrinkavanje.ba)