Foto: Freepik
Na Facebooku je 7.10.2023. godine postavljena objava u kojoj se tvrdi da je mamografija – rendgenski snimak grudi koji se koristi za rano otkrivanje raka dojke – zapravo opasna za žene:
MAMOGRAFIJA JE NAJVEĆI ORGANIZOVANI ZLOČIN NAD ŽENAMA‼️
Žene koje odlaze na mamografske preglede vjerovatno nisu svjesne koje zlo sebi čine 😩
Nekoliko detalja o kojima bi trebale razmisliti prije nego što se odluče na pregled :
✅ 50-60% “pozitivnih” rezultata su netačni‼️
Dakle, dijagnosticirani “rak dojke”, u 50-60% slučajeva se ispostavi da uopšte nije ni postojao
✅ prilikom pregleda, dojka je pritisnuta velikom težinom od 10kPa (1019 kg/m2), te se zatim zdravo, vrlo osjetljivo, tkivo mliječnih žljezda bombarduje radioaktivnim zracima‼️
✅ stimulira rast tumora i širenje metastaza‼️
✅ studija urađena na 690.000 snimaka je pokazala da su potpuno zdrave žene poslije mamografskih pregleda u velikom broju slučajeva razvile rak dojke‼️
✅ Švajcarska je prva zemlja u svijetu koja je zabranila mamografske preglede❗️
Dakle, kriminalna medicinska mafija agresivno forsira redovne godišnje mamografske preglede zdravih žena, kako bi od njih napravila profitabilne pacijente‼️
Čak je i moja pokojna majka, koja se time bavila čitavu karijeru, pred kraj života shvatila da je nesvjesno bila saučešćesnik u ovom najvećem medicinskom kriminalu nad ženama❗️
ISTRAŽITE SAME I RAZMISLITE DOBRO ŠTA SEBI ČINITE 🙏
Uz ove tvrdnje podijeljeno je i nekoliko slika s tekstom na engleskom jeziku. Na jednoj se tvrdi da “hirurzi priznaju da je mamografija zastarjela i štetna”, dok druga prikazuje niz grafikona koji navodno prikazuje “rakove izazvane mamografijom kod starijih”.
Objava je do datuma pisanja ove analize podijeljena više od 100 puta, a iste su tvrdnje zatim objavljene i na desetinama drugih Facebook profila (1, 2). Jedna od ovih objava podijeljena je preko 16.000 puta i ukupno je ostvarila više od 25.000 interakcija.
Ova se objava ubrzo počela prevoditi i dijeliti na društvenim mrežama drugih govornih područja (1, 2).
Šta je mamografija?
Mamografija je rendgenski snimak grudi koji se koristi da bi se detektovale promjene na tkivu dojke ili kako bi se dodatno istražili određeni simptomi ili promjene koje su primijećene na drugim pregledima, poput ultrazvuka. Za vrijeme mamografije grudi su pritisnute između dvije ploče na RTG aparatu te pregled može biti neugodan, pa i bolan. No, snimanje traje kratko, a mamografija može otkriti rak dojke prije nego što se pojave ikakvi simptomi i smatra se zlatnim standardom u otkrivanju ove bolesti.
Da li mamografija daje “netačne rezultate”?
U viralnoj objavi pogrešno se tvrdi da je 50-60% “pozitivnih” rezultata mamografije netačno, to jest da u 50-60% slučajeva “dijagnosticirani ‘rak dojke’ se ispostavi da uopšte nije ni postojao”.
Ova je tvrdnja potpuno neutemeljena jer mamografija ne služi za dijagnosticiranje raka dojke niti ljekari/ke tretiraju abnormalan rezultat mamografije kao dijagnozu raka. Radi se o proceduri čija je svrha da pokaže da li postoje promjene koje bi mogle biti maligne ili se razvijati u tom pravcu, to jest da pruži rano upozorenje na mogućnost pojave raka. Abnormalni rezultati na mamogramu ne znače nužno da osoba ima rak niti se takva dijagnoza može postaviti samo na osnovu mamografije.
“Pozitivan rezultat” mamografije, dakle, ne znači da se dijagnosticira rak dojke, već se pacijentica upućuje na dalje testiranje i dijagnostičke procedure poput biopsije kojima se utvrđuje da li je promjena detektovana na mamografiji maligna.
Na web stranici Zavoda za javno zdravstvo Dubrovačko-neretvanske županije objašnjeno je:
Mamografija pokazuje različite promjene u tkivu dojke kao što su kalcifikacije, mase te druga abnormalna i sumnjiva područja. Ona ne može dokazati malignitet (zloćudnost) promjene, ali usmjerava na potrebu za dodatnim ispitivanjima. Kalcifikacije su sitne naslage kalcija u tkivu dojke. Makrokalcifikacije su veće naslage kalcija, koje se obično javljaju kod žena nakon 50-te godine. Posljedica su promjena uzrokovanih starenjem arterija dojki, starim ozljedama ili upalom te su obično nekancerozne naravi. Mikrokalcifikati su sitne naslage kalcija, imaju veću vjerojatnost da budu maligne naravi, ali je za to potrebna daljnja dijagnostička obrada, prvenstveno biopsija. Sljedeća važna promjena koja se na mamogramu može vidjeti naziva se masa. To mogu biti ciste ili čvrsti tumori kao npr. benigni fibroadenomi ili suspektne maligne kvržice. Pomoću mamografske slike može se procijeniti gustoća tkiva dojke, koja se temelji na raspodjeli žljezdanog i fibroznog tkiva dojke u odnosu na masno tkivo. Veća količina žljezdanog tkiva znači veću gustoću tkiva dojke što može otežavati pronalazak promjena na mamografskim snimkama.
Univerzitet Kalifornije Davis je 2022. godine objavio studiju u kojoj su proučavali preko 900.000 žena koje su ukupno radile više od dva miliona mamografskih pregleda. Rezultati su pokazali da 50% žena koje redovno (jednom godišnje) idu na 3D mamografiju deset godina za redom ima barem jedan “lažno pozitivan rezultat” u tih deset godina te da je mogućnost "lažno pozitivnih" rezultata još veća s 2D mamografijom. U članku o studiji dodatno se objašnjava:
Lažno pozitivni rezultati su uobičajeni. Oko 12% žena koje su radile 2D skrining mamografiju bude pozvano da radi dodatne pretrage, samo 4,4% tih poziva, ili 0,5% ukupno, završava dijagnozom raka.
“Da bismo rano otkrili rak dojke, moramo biti oprezni i istražiti sve potencijalno abnormalne nalaze. Dakle, žene ne bi trebale biti zabrinute ako budu pozvane na dodatno snimanje ili biopsiju. Utvrđeno je da je velika većina ovih rezultata benigna”, rekao je Thao-Quyen Ho, radiolog s Univerzitetskog medicinskog centra u Ho Chi Mihnu u Vijetnamu, naučni saradnik na UC Davis School of Medicine i koautor studije.
Dakle, “lažno pozitivni” rezultati jesu relativno uobičajeni, ali se ženi koja je radila mamografski pregled ne dijagnosticira rak isključivo na osnovu takvih rezultata. Stoga je tvrdnja da se u 50 do 60% dijagnoza raka dojke ispostavi da rak nije postojao netačna.
Da li mamografija uzrokuje rak dojke i postoji li studija koja je to “dokazala”?
Tvrdnja da sama mamografija uzrokuje rak dojke te da pritiskanje grudi stimuliše rast tumora i širenje metastaza također je netačna.
Mamografski pregled podrazumijeva izloženost malim dozama ionizirajućeg zračenja, ali ono je ekvivalentno dozi zračenja koju bi žena dobila iz prirodnog okruženja u periodu od otprilike sedam sedmica. Dakle, postoji mali rizik od oštećenja zdravlja zbog izloženosti zračenju, ali u medicini postoji opšti konsenzus oko toga da je korist od ovog pregleda značajno veća od rizika zbog zračenja.
Komentar tvrdnji da mamografija nosi rizik izazivanja raka te da pritiskanje grudi “stimuliše rast tumora i širenje metastaza” zatražili smo od doktorice radiologije Une Delić, koja nam je rekla da su obje tvrdnje netačne. Dr. Delić je kazala da su redovni mamografski pregledi osnova borbe protiv raka dojke i da ne nose rizik od razvijanja raka. Također je kazala da pritisak tokom mamografije ne može ubrzati rast tumora i širenje metastaza.
Screenshot raznih grafikona koji navodno dokazuju postojanje “rakova izazvanih mamografijom kod starijih” preuzet je s X profila izvjesnog Daniela Corcosa, koji ih je na toj društvenoj mreži objavio u augustu ove godine. Corcos je ljekar iz Francuske koji sebe naziva “medicinskim zviždačem” i tvrdi da je mamografija uzročnik raka dojke. Neki od grafikona prikazanih u objavama preuzeti su iz njegovog pisma uredniku, upućenog autorima izvještaja pod nazivom “Epidemiološki potpisi raka”, objavljenom u naučnom časopisu The New England Journal of Medicine u oktobru 2019. godine. U svom pismu uredniku, Corcos i izvjesni Archie Bleyer komentarišu analizu podataka o incidenci i stopi smrtnosti od različitih vrsta raka u SAD-u te nastoje dokazati kancerogenost mamografije. Corcos je objavio još i rad o incidenciji raka dojke i mamografiji u kojem je analizirao podatke iz skrining programa za rak dojke koji vodi Nacionalna zdravstvena služba u Velikoj Britaniji, a koji nije prošao stručnu recenziju koja je neophodna da bi se naučni rad smatrao kredibilnim izvorom informacija i osnovom medicinske prakse. Corcosove tvrdnje osporili su i drugi stručnjaci, koji ističu da su mnogobrojne studije iz više zemalja pokazale prednosti mamografskih skrining programa kada je riječ o padu stope smrtnosti od raka dojke, kao i incidenciji ove bolesti (1, 2, 3, 4).
Na Corcosovom profilu na Researchgateu stoji da je uposlenik Francuskog instituta za zdravlje i medicinska istraživanja INSERM, ugledne naučne institucije osnovane još 1964. godine. No, on na svom profilu na društvenoj mreži X također tvrdi da je otpušten iz INSERM-a zbog svog navodnog otkrića da mamografija uzrokuje rak. Kontaktirali smo ovaj francuski naučni institut molbom da nam daju komentar o kredibilitetu Corcosovih navodnih otkrića o mamografiji i raku, ali nismo dobili odgovor do vremena objave ovog teksta.
Tvrdnja da je studija rađena na 690.000 snimaka pokazala da “potpuno zdrave žene nakon mamografije u velikom broju slučajeva dobiju rak dojke” također je netačna.
Studija koju smo pronašli, a da je proučavala približno 690.000 žena, provedena je 2013. godine u Kanadi. Studija se zove “Usporedba digitalne s filmskom mamografijom: mjerenje učinka u istodobnim grupama u okviru organiziranog programa skrininga dojki” (Digital Compared with Screen-Film Mammography: Performance Measures in Concurrent Cohorts within an Organized Breast Screening Program) i provela ju je agencija “Briga o raku Ontario” (eng. Cancer Care Ontario) iz kanadske pokrajine Ontario.
Studija se bavila poređenjem efikasnosti različitih vrsta tehnologije koje se koriste za mamografiju, a ne navodnim uticajem mamografije na pojavu raka dojke, te nije zaključila da “zdrave žene dobivaju rak nakon mamografije”. Zaključak studije zapravo je taj da su digitalna ciljana i filmska mamografija efikasnije u detektovanju tumora dojke u odnosu na digitalnu kompjutersku radiografsku mamografiju.
Naš partnerski fact-checking portal Faktograf također se bavio tvrdnjama o mamografiji kao “organizovanom zločinu protiv žena” u analizi objavljenoj 30.10.2023. godine. U njihovoj analizi navodi se da druga studija, koja je također proučavala 690.000 žena u dobi od 66 do 79 godina, također nije pokazala da “zdrave žene obolijevaju od raka dojke nakon mamografije”. U rezultatima studije pod nazivom “Skrining i dijagnoza raka dojke”, objavljene 2015. godine, pokazano je da je došlo do smanjenja u incidenciji metastatskog karcinoma za 42% u skupini koja je radila mamografiju u odnosu na onu koja nije.
Da li je Švicarska “zabranila mamografske preglede”?
Tvrdnja da je Švicarska zabranila mamografiju također je potpuno netačna.
Švicarski medicinski odbor, nezavisno tijelo koje je bilo zaduženo za evaluaciju dijagnostičkih procedura i terapeutskih intervencija, 2014. godine izdao je kontraverznu preporuku da se državni program mamografskih pregleda suspenduje jer, kako su naveli, dovodi do previše bespotrebnih intervencija, odnosno bespotrebnih daljih testiranja i tretmana.
Faktograf se u svojoj analizi osvrnuo na mnogobrojne kritike ove preporuke:
Švicarski liječnički odbor predstavljao se kao nezavisna inicijativa za procjenu zdravstvene tehnologije, a sredinom prošle godine prestali su s radom jer nisu postigli sinergiju s federalnim zdravstvenim politikama. Njihove preporuke nisu bile “pravno obvezujuće”.
Odbor je ove preporuke zapravo javno objavio u Švicarskoj u veljači 2014., što je izazvalo pomutnju, a različiti švicarski stručnjaci za rak su ih odlučno odbacili. Sastav ovog odbora je veliki problem, rekao je američki radiolog portalu Medscape, upitan za komentar preporuka Švicarskog liječničkog odbora. “To su ljudi bez znanja”, istaknuo je Daniel Kopans, profesor radiologije na Harvard Medical School za Medscape Medical News.
U vrijeme objave njihove su preporuke kritizirane kao neetične, odnosno suprotne globalnom konsenzusu kojeg su postigli vodeći svjetski stručnjaci.
Žene koje imaju 50 ili više godina u Švicarskoj i dalje se pozivaju da obave mamografski pregled jednom u dvije godine.
Tačno je da mamografski pregledi imaju svoja ograničenja. Kao što je i ranije objašnjeno, abnormalni rezultati mamografije mogu dovesti do daljih analiza i pretraga u slučajevima kada žena nema rak, odnosno do “lažno pozitivnih rezultata”. Na web stranici Zavoda za javno zdravstvo Dubrovačko-neretvanske županije navodi se i sljedeće:
Moguć je lažno negativan nalaz koji izgleda normalno iako je rak dojke prisutan. Lažno negativni rezultati češći su kod gušćih dojki, a to znači da su češći kod mlađih žena, kod karcinoma koji nisu ovisni o hormonima te kod brzorastuće vrste raka. Ovakvi nalazi dovode do odgode dijagnoze i liječenja.
(...)
- Mamografija kao dijagnostička metoda nije savršena pa se 10% do 15% karcinoma dojke ne može otkriti ovom metodom. Stoga se kao nadopuna mamografiji preporuča napraviti komplementarni ultrazvučni pregled.
Još jedno ograničenje mamografije ogleda se u tzv. predijgnoziranju (eng. overdiagnosis). Predijagnoziranje je termin koji označava situaciju u kojoj se na mamografiji otkrije, a potom i tretira, karcinom koji zapravo nikada ne bi uzrokovao opasnost po život.
Doktorica Una Delić je, pak, u odgovoru na naš upit naglasila važnost mamografskih pregleda u prevenciji raka dojke:
Mamografija kao metoda je najsenzitivnija u otkrivanju ranog i nepalpabilnog karcinoma dojke. Rani karcinom dojke vrlo se često prezentuje u obliku sitnih milimetarskih kalcifikata koji su vidljivi jedino na mamografskom nalazu. U svim razvijenim zemljama skrining program, odnosno program preventivnih pregleda zdrave ženske populacije, podrazumijeva mamografski pregled jednom godišnje.
I sve navedeno naučno je dokazano i publikovano u svjetskim smjernicama, a nije odlučeno od strane individualnog doktora. To su protokoli koji se poštuju u većini razvijenih zemalja.
Tvrdnje da mamografija stimulira rast tumora i širenje metastaza, da je studija rađena na 690.000 žena pokazala da zdrave žene nakon mamografije dobivaju rak dojke te da je Švicarska zabranila ovaj pregled ocjenjujemo kao lažnu vijest.
Sva prenošenja ovih tvrdnji ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.
Tvrdnju da je 50 do 60% pozitivnih rezultata mamografije netačno, odnosno da je 50 do 60% dijagnoza raka dojke pogrešno, ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Tvrdnju da je mamografija “najveći organizovani zločin nad ženama” ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)