Foto: freepik, prompirak
Na portalu Logično 5. juna 2024. godine objavljen je članak opremljen naslovom:
Mainstream mediji priznaju – cjepiva protiv Covida uzrokovala su najmanje 3 milijuna smrti
Članak se poziva na tekst koji je objavio Daily Telegraph. I dok se u naslovu tvrdi da su mainstream mediji “priznali” da su vakcine uzrokovale tri miliona smrti, u uvodu članka navodi se:
Kako javlja Daily Telegraph, cjepiva protiv Covida mogla bi biti djelomično kriva za porast broja smrtnih slučajeva nakon pandemije, sugeriraju znanstvenici.
U članku se govori o istraživanju u okviru kog su istraživači iz Nizozemske analizirali podatke iz 47 zemalja. Navodi se da su “otkrili da je od 2020. bilo više od tri miliona smrtnih slučajeva viška”. Preneseni su pojedini navodi iz studije koji navodno potvrđuju da bi vakcine mogle biti uzrok smrti koje statistički nisu očekivane.
Rekli su da su brojke “bez presedana” “izazvale ozbiljnu zabrinutost” i pozvali vlade da u potpunosti istraže temeljne uzroke, uključujući moguće štete od cjepiva.
Pišući u časopisu BMJ Public Health, autori s Vrije Universiteit, Amsterdam, rekli su: “Iako su cjepiva protiv Covid-19 osigurana kako bi zaštitila civile od morbiditeta i mortaliteta od virusa Covid-19, sumnjivi štetni događaji također su dokumentirani.
“I medicinski stručnjaci i građani prijavili su ozbiljne ozljede i smrti nakon cijepljenja različitim službenim bazama podataka u zapadnom svijetu.”
Dodali su: “Tijekom pandemije, političari i mediji svakodnevno su naglašavali da je svaka smrt od Covid-19 važna i da svaki život zaslužuje zaštitu kroz mjere suzbijanja i cjepiva protiv Covid-19. Isti moral bi se trebao primijeniti i nakon pandemije.”
Ovaj članak prenijela je i stranica Borba za istinu 6. juna 2024. godine.
Izmišljeno priznanje medija
Članak portala Logično prevod je teksta koji je britanski The Telegraph objavio 5. juna 2024. godine, opremivši ga naslovom “Vakcine protiv Covid-19 možda su doprinijele povećanju viška smrtnih slučajeva” (eng. Covid vaccines may have helped fuel rise in excess deaths).
Jasno je da je zaključak da mediji “priznaju” da su vakcine uzrokovale najmanje tri miliona smrti, koji je na portalu Logično izvučen u naslov, pretjeran, imajući u vidu sadržaj članka britanskog medija.
No, ni tvrdnja da je nizozemska studija ustanovila da su vakcine možda doprinijele smrtnosti, koju je objavio The Telegraph, nije utemeljena, o čemu je pisao Health Feedback, platforma koja se bavi dezinformacijama o medicini.
Šta je studija utvrdila?
Studija na koju se pozivaju analizirani članci objavljena je u junu ove godine u časopisu BMJ Public Health i provodila ju je grupa istraživača iz Nizozemske. Oni su posmatrali podatke iz baze Our World in Data o smrtnosti u 47 zemalja “zapadnog svijeta” (zemlje Evrope, SAD, Kanada, Australija i Novi Zeland) u periodu od januara 2020. do decembra 2022. Utvrdili su da je “višak smrtnosti” tokom 2020. zabilježen u 41 državi, tokom 2021. u 42 i tokom 2022. godine u 43 države. Prema nalazima studije, tokom posmatranog perioda zabilježeno je više od tri miliona smrtnih slučajeva koji statistički nisu očekivani. U studiji se u više navrata pominju vakcine protiv Covid-19. Autori navode da je “višak smrtnosti” u vrijeme dok su pandemijske mjere bile na snazi uočen i nakon što su mjere ukinute, a vakcinacija nastavljena. Vakcinacija se u diskusiji pominje kao jedan od potencijalnih faktora, ali se nigdje ne tvrdi da su same vakcine izazvale “višak smrtnosti” niti se studija bavila utvrđivanjem takve veze.
“Višak smrtnih slučajeva” odnosi se na razliku opaženog i očekivanog broja smrtnih slučajeva u određenom periodu.
Health Feedback u svojoj analizi tvrdnji o ovoj studiji ukazuje na to da ona ne sadrži nikakve nalaze koji bi povezali vakcinaciju s trendovima prekomjerne smrtnosti.
Studija nije analizirala uticaj vakcinacije niti je ispitala odnos između smrtnosti i vakcinalnog statusa. U ovim nalazima, stoga, nema dokaza koji bi poduprli tvrdnju iz naslova The Telegrapha da su vakcine doprinijele višku smrtnosti.
Studija je nakon objavljivanja izazvala veliku pažnju medija. Osim The Telegrapha, pronašli smo i druge članke opremljene sličnim naslovima. Zbog pogrešnih tumačenja studije, oglasio se i izdavač časopisa u kojem je objavljena. U objavi na platformi X navodi se:
“Različiti mediji tvrdili su da ovo istraživanje implicira direktnu uzročnu vezu između vakcinacije protiv Covid-19 i smrtnosti. Ova studija nije utvrdila takvu vezu. Istraživači su posmatrali samo trendove viška smrtnosti tokom vremenskog perioda, a ne uzroke. Iako istraživači navode da su nuspojave prijavljivane nakon vakcinacije, istraživanje ne podržava tvrdnju da su vakcine bitan faktor koji doprinosi višku smrti od početka pandemije. Vakcine su zapravo bile ključne u sprečavanju teških bolesti i smrti povezanih s infekcijom Covid-19.
Poruka istraživanja jeste da je razumijevanje ukupnog viška smrtnosti od pandemije Covid-19 ključno za buduću zdravstvenu politiku, ali da je identifikovanje specifičnih uzroka složeno zbog različitog kvaliteta podataka i metoda izvještavanja.”
Jeffrey S. Morris, profesor javnog zdravstva i preventivne medicine na Univerzitetu Pennsylvania, na društvenoj mreži X iznio je svoj stav o studiji, ali i tumačenjima. On, između ostalog, navodi da su autori u istu ravan stavili vakcine i Covid-19 kada govore o potencijalnim pokretačkim faktorima prekomjernih smrtnih slučajeva u pandemiji, što je vjerovatno dovelo do obmanjujućih naslova u medijima.
Međutim, u radu nema ničega što bi povezivalo vakcine s viškom smrtnih slučajeva osim nagađanja o nuspojavama u uvodu i diskusiji.
Oni ne pružaju nikakve dokaze iz bilo koje studije koji pokazuju povećani rizik od smrti nakon vakcinacije, a svakako ne na nivoima potrebnim za značajan učinak na globalne podatke o višku smrtnih slučajeva.
Na drugom mjestu u istoj objavi navodi se da studija “ne predstavlja tačno postojeće shvatanje o izvorima prekomjernih smrtnih slučajeva, umanjujući smrtnost od Covid-19, koja je očito bila pokretački faktor između 2020. i 2022”, i “implicitno povećava i potencijalnu ulogu vakcina preko onog što je potkrijepljeno podacima”.
Dakle, ne samo da mediji nisu “priznali” da su vakcine usmrtile najmanje tri miliona ljudi već ni studija nije pokazala da su ovaj “višak smrti” uzrokovale vakcine.
Mogući uzroci “viška smrtnosti”
Health Feedback u svojoj analizi navodi da se “višak smrtnosti” primijećen od 2020. do 2022. u velikoj mjeri može direktno ili indirektno pripisati posljedicama Covid-19 te da dostupni podaci ne pokazuju povezanost s vakcinama protiv ove bolesti. Ova platforma ističe da se 40% “viška smrtnosti” iz studije, na koju se pozivaju članci, odnosi na Sjedinjene Američke Države te napominje da je ranija studija prekomjernih smrtnih slučajeva u SAD-u pokazala da se velika većina direktno pripisuje infekciji Covid-19.
Čak i u periodima u kojima potvrđeni smrtni slučajevi od Covid-19 ne čine gotovo sve viškove smrti, vremenski rasporedi ovih vrhunaca pokazuju da su viškovi smrti vjerojatno bili povezani s talasima izbijanja bolesti. To može biti, na primjer, zbog neprepoznatih smrti od Covid-19, preopterećenih zdravstvenih usluga ili ljudi koji izbjegavaju tražiti hitnu medicinsku pomoć.
Također, moguće su dugoročne zdravstvene posljedice za pacijente/ice nakon što su prebolovali/e Covid-19.
Paul Hunter, profesor medicine na Univerzitetu Istočna Anglia, objavio je autorski tekst na portalu The Conversation u kome se osvrnuo na studiju i na njena pogrešna tumačenja. Hunter se fokusirao na implikacije da bi vakcinacija mogla doprinijeti viškovima smrti.
Ako je kampanja vakcinacije pridonijela višku smrti koje smo vidjeli posljednjih godina, onda bismo trebali očekivati da ćemo vidjeti više smrti kod ljudi koji su bili vakcinisani nego kod onih koji nisu. Najpouzdaniju analizu u tom pogledu napravio je britanski Ured za nacionalnu statistiku (ONS). U ovoj analizi, ONS je uporedio registracije smrti s istorijom vakcinacije za svaki zabilježeni smrtni slučaj, a zatim su izračunali “starosno standardizovane stope smrtnosti” kako bi uzeli u obzir starosne razlike između vakcinisanih i nevakcinisanih.
Ono što je ONS otkrio jeste da je u svim mjesecima od aprila 2021. do maja 2023. stopa smrtnosti od svih uzroka bila veća kod nevakcinisanih nego kod onih koji su vakcinisani barem jednom dozom.
Kao moguće uzroke “viška smrtnosti” Paul Hunter navodi:
Moguća objašnjenja prekomjerne smrtnosti uključuju dugoročne efekte ranijih infekcija Covid-19, povratak infekcija poput gripe, koje su bile potisnute tokom mjera za kontrolu bolesti Covid-19, neželjene efekte karantina na fizičko i mentalno zdravlje i kašnjenja u dijagnozi po život opasnih infekcija dok su se zdravstvene službe borile s pandemijom i njenim posljedicama.
Health Feedback u svojoj analizi ukazuje na to da postoje studije koje su pokazale da su više stope vakcinacije u korelaciji sa nižim viškovima smrtnosti (1, 2).
Tokom pandemije, u mnogim zemljama širom svijeta zabilježeni su “viškovi smrtnosti”. Ovi podaci često se bez ikakvih dokaza tumače na način da se vakcine okrivljuju za povećanja smrtnosti. Raskrinkavanje je u više navrata pisalo o ovakvim primjerima (1, 2).
Kako smo naveli u prethodnim analizama, vakcine protiv Covid-19 su se kroz klinička ispitivanja i masovnu primjenu pokazale kao sigurne i efikasne. Ozbiljne neželjene reakcije su rijetke, baš kao i smrtni slučajevi koji se mogu povezati sa vakcinama. Iz američkih Centara za kontrolu i prevenciju bolesti za AP su u decembru 2022. godine rekli da je povezanost sa vakcinama utvrđena u devet smrtnih slučajeva (rijetki krvni ugrušci nakon vakcine Johnson & Johnson). Takođe su zabilježeni smrtni slučajevi povezani sa AstraZeneca vakcinom (1, 2). Treba napomenuti da su ovi slučajevi rijetki. S druge strane, vakcine su spasile milione života (1,2)
Shodno navedenom, tvrdnju da su vakcine protiv Covid-19 uzrokovale najmanje tri miliona smrti i da je takva veza između vakcina i “viška smrtnosti” ustanovljena u studiji, objavljenu na portalu Logično, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Ostalim objavama ove tvrdnje dajemo ocjenu prenošenje lažnih vijesti. Tvrdnju da su to priznali mediji ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
(Raskrinkavanje.ba)