Na Facebook profilu Saša Borojević, poznatom po širenju dezinformacija, 6.8.2020. godine objavljene su tvrdnje o tome da “širom sveta gore serveri i bankarski sistemi”. Objava na ovom profilu počinje prepoznatljivom zavjerološkom opaskom da “ovo nećete čuti u vestima”.
Ovo necete čuti u vestima!!!
Širom sveta gore serveri i bankarski ogromni sistemi.
Trenutno je u Kini otisla u vazduh Centralna banka a u Briselu Svetski Trgovinski centar!!
U Bejrutu je izgorela ogromna Dojče banka!
Juče je u Arapskim Emiratima izgorela ogromna zgrada za trgovinu naftom.
Razlog je jasan ceo ekonomski sistem je pukao!
(MMF) je pukao ali se pare štampaju.
U septembru se prelazi na dve valute i to na digitalne pare i dolar prelazi na valutu EU.
Trenutno se uništavaju svi dokazi i sistemi!
Septembar i oktobar nam sledi potpuno zatvaranje (karantin) kako bi se izbalansirao i sakrio krah ekonomskog sistema.
Objava sa ovim tvrdnjama je ilustrovana fotografijama koje navodno prikazuju požare “servera i bankarskih sistema.”
Na profilu Marija Stojaković, koji također već duže vrijeme širi dezinformacije, objavljen je screenshot objave Saše Borojevića, dok su se u opisu našle identične tvrdnje koje je par sati ranije objavio Borojević.
Ove dvije objave na Facebooku su zabilježile više od 2.000 interakcija, a podijeljene su više od 2.500 puta.
Šta su činjenice?
Facebookom su se i na engleskom jeziku dijelile fotografije navedenih događaja, uz tvrdnje da su se svi zbili unutar 24 sata, uključujući i veliku eksploziju u Bejrutu. U takvim objavama se navodilo da “nešto nije u redu”, insinuirajući na povezanost šest eksplozija/požara s obzirom da su se svi događaji navodno “desili u 24 sata”, dok su objave sadržale i kolaž od 6 fotografija koji je objavio i Saša Borojević.
O sugestivnom povezivanju 6 događaja koji su se navodno desili unutar 24 sata pisao je i USA Today u tekstu objavljenom 6. avgusta.
Međutim, za razliku od objava na engleskom jeziku, Saša Borojević je otišao korak dalje i dodatno proširio priču dodavanjem tvrdnji o tome da je “razlog jasan” te da je “ceo ekonomski sistem pukao”. U svojoj proširenoj objavi Borojević je dodao i nejasne tvrdnje o tome da se “u septembru prelazi na dve valute i to na digitalne pare”, te da “dolar prelazi na valutu EU”. Nove tvrdnje koje je dodao Borojević su i one da se “trenutno uništavaju svi dokazi i sistemi”, ali i da “septembar i oktobar nam sledi potpuno zatvaranje (karantin) kako bi se izbalansirao i sakrio krah ekonomskog sistema”.
Kineska “Centralna banka”
Tvrdnja da je u “Kini otišla u vazduh Centralna banka” nije tačna.
Puni naziv kineske centralne banke je Narodna banka Kine (People’s bank of China). Pretraga ključnih riječi na engleskom ne prikazuje nikakve relevantne rezultate za tvrdnju da je ova “Centralna banka otišla u vazduh”. Fotografija koju je Borojević priložio u svojoj objavi ne prikazuje požar ni u kakvoj banci.
Radi se o fotografiji eksplozije fabrike hemijskih proizvoda, koja se nalazi u kineskom gradu Xiantao, u provinciji Hubei u blizini grada Wuhan. Eksplozija se desila 3.8.2020, dok je originalnu fotografiju objavila kineska agencija Xinhuanet.
I druga fotografija koja je dio kolaža koji je kružio i na engleskom jeziku, a koju je Borojević predstavio kao kinesku “centralnu banku”, također prikazuje isti događaj - eksploziju u fabrici hemijskih proizvoda u gradu Xiantao.
Snimak u kom se nalazi kadar iskorišten za fotografiju koja je završila u navedenom kolažu, objavljena je na Youtbe kanalu i u članku South China Morning Post-a.
Sa druge strane, sjedište kineske Narodne banke u Pekingu izgleda potpuno drugačije od zgrade koja se može vidjeti na prethodnim fotografijama i snimcima.
“Svjetski Trgovinski centar” u Briselu
Požar na jednom od dva tornja Svjetskog trgovinskog centra u Briselu zaista jeste zabilježen, i to 6.8.2020. godine. Požar je izbio usljed zapaljenja izolacionog materijala, a o tom događaju su pisali i regionalni i domaći mediji poput portala Index (.hr).
Toranj u kom se požar desio je izvan funkcije, a kako Index navodi “Toranj se trenutno ne koristi jer se renovira, a u trenutku izbijanja požara bilo je prisutno samo nekoliko radnika, koji su se uspjeli evakuirati na vrijeme.”
Dakle, ni u ovom slučaju se ne radi o “požaru servera i bankarskih sistema” ili “uništavaju svih dokaza” kako tvrdi Borojević.
“Dojče banka” u Bejrutu
Uprkos tvrdnji da je “u Bejrutu izgorela ogromna Dojče banka”, u ovom gradu se ne nalazi filijala Deutsche banke, što se može vidjeti na zvaničnoj web stranici putem jednostavnog pregleda svih lokacija gdje postoje ispostave ove banke. Predstavništvo Deutsche banke jeste postojalo, ali u periodu od 1967. do 1981. - kada je zbog građanskog rata zatvoreno.
U ovom gradu se 4.8.2020. godine desila razorna eksplozija koja je, kako se vjeruje, uzrokovana eksplozijom amonijum nitrata koji je ostavljen u jednom skladištu, kako navodi BBC. Fotografija te eksplozije se nalazi i u kolažu fotografija koji je završio u objavi Saše Borojevića i Marije Stojaković, a koja ne prikazuje “Dojče banku” kako se u njihovim objavama tvrdi.
“Ogromna zgrada za trgovinu naftom” u Arapskim Emiratima
Ni tvrdnja da je “u Arapskim Emiratima izgorela ogromna zgrada za trgovinu naftom” nije tačna.
Borojević nije precizirao o kojoj “zgradi za trgovinu naftom” se radi, međutim fotografija koju je priložio u svojoj objavi prikazuje požar koji je 5.8.2020. godine izbio na iranskoj tržnici, u gradu Ajmanu u Ujedinjenim Arapskim Emiratima.
Radi se o screenshotu jednog od mnogobrojnih videa ovog požara koji su kružili društvenim mrežama. Jedan takav se nalazi na ovom linku. Prema pisanju portala The National, u požaru je stradalo više od 100 trgovačkih radnji, i nije “izgorela” nikakva “ogromna zgrada za trgovinu naftom”.
Najaf, Irak
Kako je USA Today naveo u svojoj analizi istih tvdnji objavljenih na engleskom jeziku, u kolažu se nalazi još jedan prizor požara iz Ajmana, ali iz drugog ugla, uprkos tome što je u natpisu ispod fotografije navedeno da se radi o požaru u iračkom gradu Najaf.
Kako navode, u pitanju je screenshot iz video snimka požara sa pijace objavljenom na Youtube-u 5. agusta.
Na kraju teksta kojeg je objavio, Saša Borojević iznosi i nekoliko ozbiljnijih i ničim potkrijepljenih tvrdnji poput one da je “MMF pukao ali se pare štampaju”, te da se “u septembru prelazi na dve valute i to na digitalne pare i dolar prelazi na valutu EU”.
Portal AFP Provera činjenica, koji je također pisao o ovim tvrdnjama, je ustvrdio da Međunarodni monetarni fond ne štampa novac. Raphael Anspach iz MMF-ovog medijskog tima je za ovaj portal komentarisao i to da MMF nije institucija koja reguliše izdavanje valuta, te da to rade centralne banke.
U svojoj objavi Borojević nije precizirao ko “u septembru prelazi na dve vaute” niti na koje valute misli. Također nisu ponuđena nikakva objašnjenja, izvori ili dokazi za tvrdnju da “dolar prelazi na euro”, kako tvrdi Borojević, kao ni za tvrdnju da nam u septembru i oktobru “sledi karantin”.
Shodno činjenicama, tvrdnje Saše Borojevića o požaru u kineskoj “Centralnoj banci”, “Dojče banci” u Bejrutu i “ogromnoj zgradi za trgovinu naftom” u UAE ocjenjujemo kao lažnu vijest, s obzirom da se opisani događaji nisu desili.
Tvrdnje o tome da je “u Briselu otišao u vazduh Svetski Trgovinski centar” ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama, s obzirom da se požar jeste desio, međutim zgrada nije “otišla u vazduh” budući da se radilo o manjem požaru koji je brzo ugašen i u kojem nije bilo povrdijeđenih.
S obzirom da se u spomenutim objavama istovremeno sugeriše i na postojanje plana kojim su slučajevi eksplozija i požara povezani, te da se radi o “uništavanju dokaza i sistema” za šta nisu ponuđeni adekvatni dokazi ili izvori, tvrdnje ocjenjujemo i kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)