Nema dokaza da su ljudi sa krvnom grupom A više ugroženi koronavirusom

Agencija Tanjug je 17. marta ove godine objavila članak sa naslovom:
 

Kineski naučnici: Ljudi sa krvnom grupom A najugoroženiji

U članku se navodi da je riječ o istraživanju o odnosu između ABO krvne grupe i šansi oboljevanja od COVID-19, koje je objavljeno na sajtu medRxiv sa naslovom “Relationship between the ABO Blood Group and the COVID-19 Susceptibility”, bez navođenja dodatnih informacija o kakvom sajtu je riječ. Ni u objavi agencije TASS nije navedeno šta je stranica medRxiv (“med arhiv”) - riječ je o servisu za objavljivanje preliminarnih naučnih izvještaja iz medicine, koji ne bi trebalo da se koriste u medijima kao pouzdan izvor informacija, što je i navedeno i na samoj stranici medRxiv.

U članku se potom navodi:

Ljudi sa krvnom grupom A (II) najviše su podložni zarazi korona virusom, dok su oni sa nultom krvnom grupom najotporniji, rezultat je istraživanja grupe kineskih naučnika koje je objavljeno na sajtu "medRxiv".

PEKING - Ljudi sa krvnom grupom A (II) najviše su podložni zarazi korona virusom, dok su oni sa nultom krvnom grupom najotporniji, rezultat je istraživanja grupe kineskih naučnika koje je objavljeno na sajtu "medRxiv". Kineski naučnici pregledali su podatke 2.000 pacijenta iz bolnica u Vuhanu i Šenženu, uključujući više od 200 smrtonosnih slučajeva.

Na portalima RTV Vojvodina, Glas Srpske, Ekspress i Dnevnik, pronašli smo dužu verziju članka u kojoj se, pored navedenog dijela nalazi i nešto više detalja o istraživanju.

Prema njihovim podacima, među stanovnicima Vuhana njih 34 odsto ima krvnu grupu 0, 32 odsto tip A (II), 25 odsto B (III) i 9 odsto AB (IV).
Da bi došli do ovih podataka, naučnici su analizirali krv 3.700 građana Vuhana koji nisu zaraženi korona virusom, prenosi TASS.
S druge strane, najviše zaraženih stanovnika Vuhana (38 odsto) je onih sa A krvnom grupom, dok je 26,4 obolelih sa B krvnom grupom, a 25,8 odsto ima nultu krvnu grupu. Najmanje pacijenata, deset odsto, je onih sa AB krvnom grupom.
Prema tome, kaže se u istraživanju, najugorženiji su oni sa krvnom grupom A, dok je među onima sa nultom grupom srazmerno najmanje obolelih od virusa COVID-19.
Da bi proverili svoju teritoriju, oni su uradili kontrolno istraživanje na 398 dodatnih pacijenata iz Vuhana i Šenžena i dobili isti rezultat. 

Članak u ovom obliku, pronašli smo na ukupno 49 portala. 

Sa druge strane, Slobodna Dalmacija je objavila članak sa istim tvrdnjama, ali sa dodatnom napomenom o tome da je riječ o preliminarnim rezultatima:

Znanstvenici upozoravaju kako je studija tek preliminarna i još treba izvršiti dodatna istraživanja i dobiti potvrde, no sugeriraju vladama i medicinskim ustanovama da razmotre i ovo otkriće i uočene razlike među krvnim grupama ugrade prilikom planiranja mjera zaštite i liječenja pacijenata zaraženim virusom Sars-CoV-2.

Iako je Slobodna Dalmacija u članku navela da je riječ o preliminarnom istraživanju, naslov tog članka čitatelje/ke na navodi na takav zaključak. Naslov sa Slobodne Dalmacije u istoj ili sličnoj varijaciji, pronašli smo na brojnim portalima a neki od primjera su:

Važno otkriće kineskih znanstvenika: Ljudi s krvnom grupom A najugroženiji zarazom koronavirusa, oni s nulom najotporniji na infekciju (Slobodna Dalmacija, 17.mart)

Kineski znanstvenici: Ova krvna grupa je najpodložnija zarazi koronavirusom (Geek.hr 17.mart)

VAŽNO OTKRIĆE: Neke krvne grupe otpornije su na koronavirus od drugih? (Dnevno.hr 17.mart)

Važno otkriće: Kineski znanstvenici otkrili da otpornost na koronavirus ovisi i o krvnoj grupi! (Rijeka danas, 17. mart)

Ovom temom se bavio naš partnerski portal iz Srbije, FakeNews tragač, koji je u svojoj analizi objavljenoj 17. marta, ustanovio je da je Tanjug ovu vijest preuzeo od novinske agencije TASS, koja ju je objavila 14. marta. FakeNews tragač je takođe skrenuo pažnju na činjenicu da je MedRxiv servis za objavljivanje preliminarnih naučnih izvještaja iz medicine, koji ne bi trebalo da se koriste u medijima kao pouzdan izvor informacija.

MedRxiv je servis za objavljivanje preliminarnih naučnih izveštaja iz medicine, pre nego što ih recenziraju eksperti iz date oblasti. U sekciji „O nama“ na tom sajtu piše da istraživanja koja su tamo postavljena ne bi trebalo da budu objavljivana u medijima kao pouzdani izvori informacija, niti kao uputi medicinskom osoblju za njihov dalji rad.

U samom istraživanju čiji rezultati glase da 31% inficiranih u Wuhanu ima krvnu grupu A ali i da 38% stanovnika grada ima tu krvnu grupu, takođe stoji napomena da je riječ o preliminarnom izdanju koje nije recenzirano i da kao takvo ne treba biti uputa medicinskom osoblju za dalji rad.

Ovaj je članak preliminarno izdanje i nije recenziran [šta to znači?]. Izvještava o novim medicinskim istraživanjima koja tek treba evaluirati i stoga ih ne bi trebalo koristiti u kliničkoj praksi.

Foto: Print screen objavljenog istraživanja

Foto: Print screen sekcije o nama na sajtu MedRxiv

Navedenim istraživanjem bavio se i magazin Forbes, u članku objavljenom 20. marta ove godine, sa naslovom koji u prevodu glasi “Šta veza između krvne grupe i podložnosti zarazi koronavirusom znače za buduće liječenje”.

U članku se napominje da je mala razlika između broja stanovnika grada Wuhan generalno koji imaju krvnu grupu A i onih koji imaju koronavirus i imaju krvnu grupu A. Odnosno, napominje se da u uobičajenim okolnostima 31% stanovnika ovog grada ima krvnu grupu A. Istraživanje o kojem se govori je pokazalo da 38% pozitivnih na koronavirus iz istog grada ima krvnu grupu A, što nije značajno odstupanje od uobičajenih okolnosti. Ovako, naime, izgleda zastupljenost krvih grupa u Wuhanu inače:

A - 31%

B - 24%

AB - 9%

O - 34%

Dok je istraživanje pokazalo da je 38% onih koji imaju koronavirus, također ima krvnu grupu A, što nije veliko iznenađenje obzirom da 31% svih stanovnika ovog grada ima istu krvnu grupu. 

A - 38%

B - 26%

AB - 10%

O - 25%

Profesor William A. Petri i profesorica Kirsten L. Hokenes su, nakon čitanja studije, za Forbes rekli kako ne smatraju da se ljudi sa A krvnom grupom trebaju više brinuti zbog zaraze nego drugi ljudi, navodeći malu razliku između broja stanovnika sa krvnom grupom A koji nisu inficirani i onih sa istom krvnom grupom kod kojih je registrovana infekcija novim koronavirusom. 

Svoje mišljenje, da ljudi sa krvnom grupom A ne trebaju biti zabrinutiji  zbog te činjenice su objasnili na sljedeći način:

"Ako je vaša krvna grupa A, ne biste trebali biti više uplašeni"  kaže dr. Petri. "Studija pokazuje jako malu promjenu u podložnosti zarazi. To ide od 31% ljudi koji navodno nisu imali COVID-19 u usporedbi s 38% koji su imali. Dakle, to je vrlo mala promjena i istraživanje nije ponovljeno, a studija još nije recenzirana. Iako je zanimljivo i nekako ima smisla biološki, to možda i nije istina. Bez obzira na to, i ako je to istina, to vjerojatno nema ogroman uticaj na opštu podložnost.(...)

"U ovom trenutku, ljudi s krvnom grupom A ne trebaju se brinuti, jer izgleda da to nije bilo kakav konkretan pokretač infekcije." kaže dr. Hokeness, "Ne mislim da krvna grupa treba biti nešto što će ljudima donijeti dodatni strah ili nesigurnost. Svi bismo se trebali smatrati ranjivim u ovoj infekciji, bez obzira na krvnu grupu ili bilo koju drugu mjerljivu osobinu."

Članak agencije Tanjug se, dakle, poziva na istraživanje objavljeno na sajtu koji jasno upozorava da istraživanja koja su tu objavljena ne treba tretirati kao naučno utvrđene činjenice jer se radi o preliminarnim istraživanjima čiji rezultati još nisu potvrđeni. Tako se i tvrdnja da su ljudi “sa krvnom grupom A (II) najviše podložni zarazi korona virusom”, na osnovu nepotvrđenih rezultata jedne ograničene studije, za sada može smatrati samo pseudonaukom. Iz razloga što u članku Tanjuga nije navedeno da je u pitanju preliminarno istraživanje, te što su nalazi takvog istraživanja predstavjeni kao činjenice, članak Tanjuga ocjenjujemo i kao manipulisanje činjenicama. 

Sva prenošenja ovog članka, s obzirom na to da je izvor vijesti na BHS jezicima agencija, čiji se materijal po pravilu ne provjerava od strane medija pretplaćenih na agencijski servis, dobijaju ocjenu greška.

Slobodna dalmacija, ali i sva prenošenja koja u naslovu imaju najave “važnog otkrića” i slične formulacije kojima se čitatelji/ke navode na zaključak da je riječ o potvrđenom otkriću, umjesto o istraživanju koje je tek preliminarno, će dobiti i dodatnu ocjenu klikbejt.

Raskrinkavanje je poslalo upit svim redakcijama koje su objavile članak o navedenom istraživanju, kako bismo ih upoznali sa svim činjenicama. Do trenutka objave ove analize ispravku članka su objavili Dnevno i Moja Banja Luka, dok je portal Geek obrisao svoj članak, te navedeni portali dobijaju i ocjenu demantovano.

Slobodna Dalmacija je nakon našeg upita korigovala svoj naslov te takođe dobija ocjenu demantovano.
 

(Raskrinkavanje.ba)