Nijedna vakcina protiv Covid 19 nije napravljena "od ćelija abortiranog fetusa” ili sa njima

Portal Klix 21.12.2020. godine objavio je tekst pod naslovom:

Vatikan: Upotreba vakcine sa ćelijama abortiranog fetusa je moralno prihvatljiva

U članku, u kom se kao izvor navodi ABC news,  se zapravo izvještava o zvaničnom stavu Vatikana kad je riječ o upotrebi vakcina za koje se tvrdi da su “za njihovu proizvodnju korištene ćelije iz tkiva abortiranih fetusa”, te navodi da su prema tumačenju Kongregacije za nauk vjere takve vakcine dozvoljene sve dok ne postoji alternativa i "moralno besprekorne" vakcine.

Iz Vatikana je poručeno katolicima da je moralno prihvatljivo koristiti vakcinu protiv korone čak i ako su za njenu proizvodnju korištene ćelije iz tkiva abortiranih fetusa.

(...)

Učenje Katoličke crkve kaže da je abortus težak grijeh, ali da je trenutno vakcina na toj osnovi najbolji izbor. Istaknuto je o to da dozvoljena upotreba ovakvih vakcina zbog opasnosti koje nosi pandemija, ali da to ni na koji način ne znači učestvovanje u abortusu iz kojeg potječu ćelije korištene za proizvodnju vakcine.

Dok se u naslovu koristi konstrukcija “vakcine sa ćelijama abortiranog fetusa”, u  tekstu članka se navodi da su ćelije iz tkiva abortiranih fetusa korištene “za proizvodnju” vakcine -  ne i da vakcine sadrže takve ćelije, kako se navodi u naslovu.

Tekst sadrži i citat iz saopštenja Vatikana u kome se,  za razliku od ostatka teksta gdje se koriste različite formulacije, navodi da su ćelije abortiranog fetusa korištene “za razvoj vakcine”.

Iako se različite vakcine mogu distribuisati u nekoj određenoj zemlji, zdravstvene vlasti ne dopuštaju građanima da odaberu vakcinu kojom će se vakcinisati. U tim je slučajevima moralno prihvatljivo da se primjene vakcine za čiji su razvoj korištene ćelije abortiranog fetusa", naveli su iz Vatikana.

 Tekst ne sadrži važne informacije, koje bi priči dale kontekst - nema objašnjenja na koji način se za razvoj vacine koriste “ćelije abortiranog fetusa” kako se navodi u saopštenju iz Vatikana, niti se navodi o kojoj je vakcini riječ. 

Tekst sa identičnim naslovom i sadržajem objavljen je i na portalu televizije Hayat i Radio televizije Lukavac.

O stavu Vatikana po pitanju vakcina protiv Covid 19 izvještavali su i drugi mediji u regionu. Neki od članaka objavljenih na ovu temu sadrže slične tvrdnje onim iznesenim u Klixovom članku. Jutarnji je tako 21.12. 2020. godine objavio tekst pod naslovom:

Vatikan dopušta cjepiva protiv covida proizvedena iz stanica tkiva pobačenih fetusa: To je moralno

Kao izvor navodi se Hina, a tekst su prenijeli i portali 24 sata, N1 Hrvatska i Index, ali sa drugačijim naslovima:

Vatikan poručio vjernicima: 'Cjepiva s tkivima pobačenih fetusa moralno su prihvatljiva' (24 sata)

Vatikan: Cjepiva sa stanicama pobačenih fetusa su moralno prihvatljiva (N1 HR)

Vatikan: Cjepiva rađena na stanicama pobačenih fetusa su moralno prihvatljiva (Index)

Sa neznatnim izmjenama ovaj tekst je objavljen i na sajtu B92, ali sa naslovom:

Vatikan: Vakcina od ćelija pobačenih fetusa je moralno opravdana

Tvrdnja da je Vatikan odobrio “vakcinu sa ćelijama abortiranog fetusa” našla se u naslovu članka objavljenog na portalu Nova S.

Papa odobrio: Vakcina pravljena s ćelijama fetusa je OK

Pozivajući se na Vatikanske novosti (Vatikan News) portal Logično je objavio tekst pod naslovom:

 Papa Franjo podržava vakcine u kojima se koriste ćelije abortiranih fetusa

Šta su činjenice?

Zvaničan stav Vatikana o ovom pitanju iznesen je u dokumentu Bilješka o moralnosti korištenja nekih vakcina protiv COVID-19 u kome se govori “o moralnoj prihvatljivosti” vakcina protiv Covid-19, u “u toku čijeg su se procesa istraživanja i proizvodnje koristile ćelijske linije iz tkiva dobijenih iz dva pobačaja koja su se dogodila u prošlom vijeku”.

Smjernice iz ovog dokumenta na sajtu Vatikan news objavljene su 21. 12. 2020. u tekstu pod naslovom:

Vatikanski CDF kaže da je upotreba vakcine protiv Covida "moralno prihvatljiva"

U podnaslovu se navodi da se, prema uputi Kongregacije za nauk vjere (CDF) koju je odobrio papa Franjo, tokom pandemije daje zeleno svjetlo “korištenju vakcine proizvedene pomoću ćelijskih linija koje su dobijene od dva fetusa pobačena 1960-ih”.

 "Moralno je prihvatljivo primati Covid-19  vakcine u  čijem istraživanju i proizvodnom procesu se koriste ćelijske linije iz abortiranih fetusa.

U tekstu se navodi da je svrha oglašavanja razjasniti sumnje i pitanja koja su proizašla iz ponekad kontradiktornih izjava u trenutku kad se mnoge zemlje pripremaju za sprovođenje vakcinacije, te objašnjavaju razlozi zašto je “moralno prihvatljivo” primiti ovakvu vakcinu protiv Covid-19.

Vijest, sa detaljima iz upute, ubrzo se našla u brojnim svjetskim medijima, među kojima je i Associated Press (AP) koji ju je objavio 21.12.2020. odakle je i ABC News preuzeo tekst čiji su se prevedeni dijelovi našli na Klixu. 

AP i ABC News su ovaj članak objavili sa naslovom: 

 Vatikan: U redu je primiti  vakcinu protiv virusa nastalu korištenjem ćelijskih linija  iz abortiranog fetusa
(Vatican: OK to get virus vaccines using abortion cell lines)

Klix, koji je prenio samo dio članka, je promijenio naslov koristeći konstrukciju  “vakcine sa ćelijama abortiranog fetusa” što implicira da vakcina sadrži takve ćelije. Ovaj portal, takođe, umjesto “ćelijskih linija”, kako navodi AP i ABC news u svom naslovu, pominje “ćelije abortirtanog fetusa”.

Formulacija “vakcine sa ćelijama fetusa” koje koristi Klix u originalnim člancima na engleskom jeziku se nigdje ne pojavljuju. Članci objavljeni na AP i ABC news, već u podnaslovu daju objašnjenje šta znači korištenje ćelijskih linija iz abortiranog fetusa.

Vatikan je proglasio "moralno prihvatljivim" za rimokatolike primanje vakcine protiv COVID-19  koja se temelji na istraživanju  u kome je koristeno fetalno tkivo dobijeno iz abortusa

U nastavku teksta daje se obrazloženje za stav o “moralnoj prihvatljivosti “ u kome se opet napominje da je ćelijske linije abortiranih fetusa koriste u procesu istraživanja i proizvodnje. Pored te informacije, u Klixovoj verziji izostavljen je i podatak da se radi o ćelijskim linijama dobijenim iz dva abortusa prije 70 godina, što se jasno navodi u originalnom tekstu AP: 

 Vatikan je rekao da se vakvcina protiv COVID-19 koja se uvode u  upotrebu ili se uskoro očekuje  koristi ćelijskim linijama "povučenim iz tkiva dobijenog  iz dva abortusa koji su se dogodili u prošlom vijeku ".

Upotreba termina “ćelije fetusa” u kontekstu pravljenja vakcina često je pogrešna, a ponekad i namjerno obmanjujuća. U kontekstu razvoja vakcina protiv Covid-19, najčešće se povezuje sa vakcinom koju razvijaju AstraZeneca i Oksfordski univerzitet. U analizi objavljenoj 3. decembra, AFP navodi:

Netačno je tvrditi da vakcina sadrži fetalna tkiva. Kao i mnoge druge vakcine razvijene u prošlosti, nova vakcina protiv Covid-a-19 kompanije AstraZeneka stvorena je uz pomoć ćelijskih linija prvobitno zasnovanih na abortiranom fetalnom tkivu. Međutim, ove ćelije su reprodukovane u laboratoriji tokom proteklih decenija, nisu originalne ćelije i nisu sastojak ove vakcine.

AFR  navodi da se u slučaju ove konkretne vakcine, radi o ćelijskim linijama MRC-5 HEK 293.

Linije MRC-5 i HEK-293 koriste se za uzgoj takozvanog aktivnog sastojka vakcine, što je ništa drugo do oslabljeni virus koji je neophodan za pokretanje imunološkog sistema i stvaranje antitela za borbu protiv bolesti. “Nakon što se uzgajaju, virusi se prečišćavaju nekoliko puta kako bi se uklonio materijal od ćelijske kulture. Zbog toga je malo verovatno da u završnoj vakcini ostane bilo koji ljudski materijal,” piše na stranici o vakcinama Univerziteta Oksford.

 U nekim verzijama ove vijesti (Index, B 92, Nova S, Radio Sarajevo, Jutarnji, 24 sata, N1 HR), navodi se i tvrdnja Biskupske konferencije SAD, da su vakcine koje su proizvele kompanije Pfizer i Moderna “u određenoj mjeri povezane sa ćelijama tkiva fetusa abortiranih u prošlom vijeku”:

Kako je ranije u odvojenoj izjavi američkim katolicima prošlog tjedna pojasnila Biskupska konferencija SAD-a, cjepiva koja su proizvele tvrtke Pfizer i Moderna u određenoj su mjeri povezana sa stanicama tkiva fetusa pobačenih u prošlom stoljeću. (Index)

Vakcine koje su razvile kompanije Pfizer/BioNTech i Moderna uopšte se ne spominju u saopštenju Vatikana, niti u člancima koji su objavljeni o ovoj vijesti. No, tačno je da je sličan stav u svom saopštenju od 14.12.2020. iznijela Biskupska konferencija SAD, premda nije jasno na čemu se on zasniva i na šta se tačno odnosi navod da su “izdaleka povezane sa moralno kompromitovanim ćelijskim linijama”. 

Naime, Pfizer/BioNTech i Moderna su razvile sintetičke mRNA vakcine, za koje se ne koristi  tehnologija “uzgajanja virusa” na ćelijama, kao što je slučaj kod vakcina sa atenuiranim (oslabljenim) virusom. Irski fact checking portal Fact-check Northern Ireland se u svojoj analizi bavio ovim tvrdnjama i ustanovio sljedeće:

Nijedna vakcina protiv COVID-19 ne sadrži ćelije abortiranih fetusa.

Za razvoj vakcine AstraZeneca / Oxford University korištena je replika ćelijske linije fetusa abortiranog 1973. godine. Međutim, sama vakcina ne sadrži fetalne ćelije.

Nove mRNA vakcine, poput onih koje su razvili Pfizer i Moderna, sintetičke su vakcine, sekvencirane na računaru u laboratoriju i u svojoj proizvodnji ne koriste fetalne ćelijske linije.

Upotreba ćelijskih linija dobijenih iz fetalnog tkiva i ranije je pogrešno predstavljana u regionalnim medijima u kontekstu borbe protiv korona virusa, o čemu smo već pisali. Brojni portali su netačno prenijeli vijest o eskperimentalnoj terapiji koju je američki predsjednik Donald Trump primao nakon zaraze novim koronavirusom, tvrdeći da je liječen “ćelijama fetusa”. Ovim tvrdnjama Raskrinkavanje se bavilo u analizi objavljenoj 16.10.2020 godine koju možete pročitati na ovome linku.

Naučna blogerica Jelena Kalinić je tada objasnila da se ćelijske linije dobijene iz fetalnog tkiva (iz embrionalnih ćelija) koriste u nauci za različita istraživanja, testiranja lijekova, izolacije virusa, uzgoj virusa i dobijene su prije toliko mnogo godina da se i ne smatraju “fetalnim tkivom” niti potpadaju pod zakonske okvire vezane za politiku pobačaja i etičkih rasprava, pa je netačno reći da se radi o “ćelijama fetusa”.

Ona je pojasnila zašto se za razvoj određenih lijekova i vakcina moraju koristiti ćelije koje su dobivene iz abortusa.

Ali zašto onda moraju uopšte biti korištene te ćelije? Razlog je jednostavan - za neke eksperimente su nam potrebne žive ćelije. Posebno ovdje mislim na one za koje kažemo da su "imortalizirane" što znači da nisu izgubile sposobnost diobe, kakve su upravo HEK-293T i He La. Naime ni u organizmu odraslog čovjeka ne dijele se sve ćelije - dijele se ćelije kože, ali ne i bubrega, nervnog tkiva. Zato ćelije kancera i jesu tako opasne - one se ne prestaju dijeliti, a upravo su takve ćelije He La.

Neke embrionalne ćelije se također mogu dijeliti. Zato su ove ćelije pravo blago za nauku. Također, u nekim eksperimentima, poput onih s virusima koji inficiraju samo čovjeka, ne možemo koristiti životinjske ćelijske linije, jer su neodgovarajuće, u njima se ti virusi neće replicirati. Ne možemo morbilima zaraziti hrčka - zato moramo virus morbila i za žive vakcine uzgajati na humanim ćelijskim linijama. Odabir koja će se ćelijska linija koristiti za nešto ovisi o mnogo faktora i to iskusni voditelji laboratorija lako procijene.”

Detaljno objašnjenje “istorije” korištenja ćelijskih linija dobijenih iz tkiva ljudskog porijekla Kalinić je dala i na svojoj stranici Vakcine, u tekstu Ćelije abortiranih embrija u vakcinama: mit ili istina?, objavljenom 21.10.2020. 

Dakle, iako se ćelijske linije koje su dobijene od embrionalnih ćelija prije 70 godina i od tada su više puta klonirane, koriste u procesu proizvodnje vakcina - bilo za testiranje ili za “uzgajanje” sojeva virusa protiv kojih se vakciniše - vakcine se ne prave ni “sa njima”, niti “od njih”. Stoga sve ovakve tvrdnje ocjenjujemo kao dezinformaciju.

(Raskrinkavanje.ba)