Na Facebook stranici “Деан Деки РС - Official” je 15.2.2021. objavljen duži status o navodno lažiranoj vakcinaciji Vlade Đajića, direktora Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske, koji je prvi primio vakcinu protiv COVID-19 u ovom bh.entitetu.
Uz status je objavljena i slika samog događaja, zajedno sa starom crno-bijelom fotografijom, na kojoj je i nekoliko lica u maskama i zaštitnim odijelima, za koju autor statusa navodi da je “nastala 30. januara 1933. godine, ovo je datum dolaska nacista na vlast u Nemačkoj” te da su tu “zamaskirani medicinski radnici koji su spremni da po naređenju izvrše zadatak”.
Stranica je, prema javno dostupnim podacima, lični blog izvjesnog Deana Savičića, koji sebe opsiuje kao "teoretičara istine", te navodi da se bavi "građanskim novinarstvtom".
Do trenutka pisanja ove analize, status je na ovoj stranici u čijem je zabilježio 1.100 interakcija, 137 komentara, te je podijeljen 423 puta.
Osim na privatnim profilima korisnika/ca objava se dijelila i u različitim Facebook grupama, kao što su Sakrivena istorija Srba, Valjevo Original, ЗЛОЧИН НАД МОЈИМ НАРОДОМ СРБСКИМ(ГЕНОЦИД КОЈИ ТРАЈЕ), Glas naroda u Republici Srpskoj, Stop svetskim zaverama, i Revolucija jedina solucija.
Prvu vakcinaciju u RS, koja se u brojim zemljama odvija uz prisustvo medija, autor statusa opisao je kao ubrizgavanje “nečega” u ruku, te navodni zadatak koji je Đajić obavio, a potom se tvrdi i da je Džajić primio “destilovanu vodu”. Slijedi niz tvrdnji koje se "vrte" oko istih, poznatih priča "zavjerologa" sa društvenih mreža - da pandemija nije stvarna, da su je "izmislili mediji", da su vakcine štetne, beskorisne i slično. Pored toga, autor statusa uvodi i neke manje zastupljene tvrdnje, poput one da se sama medicinska struka protivi vakcinaciji, te da “najviše ludaka imamo među doktorima nauka”. Konačno, govori se i o navodnom "nalogu da se vakcine moraju primiti".
(...) On je svoj zadatak uradio, pred desetinama kamera je primio nešto u ruku i pokazao intelektualnim snobovima kako to treba.
One koji se suprotstave ovom mišljenju, treba proglasiti za ljude koji pozivaju na državne udare.
Dr Đajić ipak nije objasnio ljudima da li je on doktor ili političar, ljudima koje ne zanima da li vakcina boli ili ne, već kakve su nuspojave ovog bućkuriša umešanog za nekoliko meseci.
Iako već sad znamo da on neće imati nikakve nuspojave od primanja destilovane vode samo za novinare.
(...)
Za iste one novinare kojima se dr Đajić pre par meseci zahvalio za sve što su uradili da ova pandemija dođe do svakog u kuću.
Ovaj snimak je postao viralan i proglašen za njegov lapsus, ali ovo nije bio lapsus, novinari su stvarno jedini raspirivači ove pandemije i bez njih je niko ne bi ni osetio. Mediji su jedini zaslužni što je svet zapljusnuo talas infodemije.
(...)
Vidimo da većina vlada širom sveta jedna za drugom sprovode istu politiku, a to je vakcinisanje doktora, političara i viđenijih osoba pred kamerama, kako bi stoka videla šta treba da radi.
Te iste vlade slušaju samo mali broj svojih lekara i odbijaju da slušaju ogromnu većinu lekara i medicinskih radnika koji se protive njima.
To nam jasno pokazuje da se ovde radi o organizovanom delovanju iste grupe ljudi i da je sve zakuvano u istoj kuhinji.
(...)
Nalog da se vakcine moraju primiti zadire i u suverenost naše zemlje a to je da zdravlje građana ne podleže nikakvim nalozima vlade i stranim vakcinama, vakcinama koje su do sada demantovali mnogi svetski autoriteti.
Svakog od nas štiti i ustavno pravo prema članu 25. o nepovredivosti telesnog i psihičkog integriteta, tako da je sloboda izbora apsolutno pravo svakog čoveka.
Nakon navođenja niza mjera za suzbijanje pandemije COVID-19, o kojima autor piše da su trebale trajati kratko a i dalje su na snazi, što on koristi zaključak da “živimo svet u kome više nema živih” (?), slijedi opis crno-bijele fotografije priložene uz status, a zatim i konstatacija da “doktori koji pred kamere izađu sa zasukanim rukavom, ne nose bele već crne mantile”.
(...) Donja fotografija je nastala 30. januara 1933. godine, ovo je datum dolaska nacista na vlast u Nemačkoj.
Vidimo prepoznatljiv nemački motor sa bočnom prikolicom i na njemu zamaskirane medicinske radnike koji su spremni da po naređenju izvrše zadatak.
Iza njih vidimo gospodu u skupim odelima kojima maske nisu potrebne.
Već ste ovo negde videli skoro, poznato…(...)
Šta su činjenice?
Kako su izvijestili brojni mediji, poput Agencije Anadolija, Vlado Đajić je 12.2.2021. prvi u RS primio vakcinu protiv novog koronavirusa i to rusku vakcinu Sputnik V.
(...) U pitanju su prve doze vakcina protiv koronavirusa koje su primijenjene u Bosni i Hercegovini, a doze su ruskih vakcina Sputnik V koje je putem interventnog uvoza naručilo Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS-a. (...)
Sve vakcine koje su dostupne na tržištu moraju proći niz različitih faza ispitivanja, od pretkliničkih do ispitivanja na ljudima. O tome je detaljnije pisala Jelena Kalić, naučna novinarka, u članku za Glas Amerike objavljenom 21.1.2021.
(...) Vakcine-kandidati i one koje se već administriraju širom svijeta prošle su prvo pretkliničke, a tek poslije njih i kliničke studije sigurnosti i efikasnost. Prvi tip studija, pretkliničke, podrazumijevaju studije na kulturama ćelija u petrijevkama (in vitro) te na životinjama.(...) Tek kada pretkliničke studije na životinjama pokažu da su vakcine dovoljno bezbjedne i da izazivaju imunološki odgovor, prelazi se na različite faza kliničkih studija – onih na ljudima. (...)
Vakcine koje se uvoze takođe su odobrila i nadležna ministarstava i tijela za kontrolu medicinskih proizvoda, te nije jasno na osnovu čega autor statusa tvrdi da se radi o “bućkurišu”. Bez ikakvog objašnjenja je i navod o tome da postoji “nalog da se vakcine moraju primiti”, jer je imunizacija protiv Covid-19 u potpunosti dobrovoljna. Štaviše, problem u BiH nije “nalog da se mora vakcinisati”, već neuspjeh države i entiteta da nabave vakcine. Do trenutka pisanja ove analize, u zemlju je stiglo svega 2.000 doza vakcine Sputnik V, što samo po sebi pokazuje da vakcinacija sa tako malim brojem doza ne može biti obavezna.
Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS je na svojoj zvaničnoj stranici, u rubrici “Odgovori na neka od čestih pitanja o vakcinaciji protiv COVID 19” objavilo da vakcinacija u ovom entitetu neće ni biti obavezna.
(...) Vakcinacija protiv COVID 19 će biti dobrovoljna. U vremenu pandemije koja je dovela do ogromnih posljedica na zdravlje i živote ljudi i koja je uticala na sve sfere funkcionisanja društva, očekuje se da vakcinacija, kao najefikasnije sredstvo za zaštitu zdravlja od COVID-19, bude prihvaćena od strane stanovništva. Naročito je bitno da bude prihvaćena od onih koji su najviše izloženi (kao što su zdravstveni radnici), onih koji su najviše ugroženi ovom bolešću (starije osobe, osobe koje imaju hronične bolesti) i onih koji, po prirodi posla, mogu da prenesu infekciju na najosjetljivije osobe (zaposleni u staračkim domovima, zdravstveni radnici itd). U suprotnom, ogroman trud i ulaganja u naučnoj zajednici koji su ostvareni u prethodnoj godini, kako bi vakcina bila dostupna, neće biti iskorišteni.
Građani će podnositi zahtjev za vakcinaciju protiv COVID 19, a nakon vakcinacije protiv COVID 19 dobiće potvrdu o vakcinaciji. (...)
Autor, takođe bez ikakvih argumenata, dalje navodi da su vakcine “demantovali” mnogi “svjetski autoriteti”, ne precizirajući o kojim vakcinama i o kojim “svjetskim autoritetima” govori. Ono što je činjenica, to je da su vakcine koje su u upotrebi prošle procedure potrebne za njihovo puštanje u upotrebu i da ih nisu osporili nikakvi “autoriteti”.
Kada je riječ o vakcinama za COVID-19, trenutno dostupne na tržištu u većini evropskih zemalja su Pfizer/BioNTech i AstraZeneca, čiji se dolazak očekuje i u Bosnu i Hercegovinu. Pfizerova vakcina je odobrena u decembru 2020. dok je vakcina kompanije AstraZeneca, nakon opsežnih pregovora s EU, odobrena 29. januara 2021. Kako je navela Jelena Kalnić, naučna novinarka u autorskom članku objavljenom 2.2.2021. na portalu Glas Amerike, obje vakcine je odobrila Evropska agencija za lijekove (EMA).
(...) Sve vakcine koje dolaze preko COVAX mehanizma su odobrene od strane Evropske agencije za lijekove (EMA). Pfizerova vakcina je odobrena još u decembru dok je vakcina kompanije AstraZeneca, nakon opsežnih pregovora s EU odobrena 29. januara 2021. (...)
U istom članku, Kalinić navodi da za rusku vakcinu Sputnik V EMA još nije dala odobrenje, te da odobrenje za upotrebu ove vakcine u tom slučaju izdaje Agencija za lijekove BiH. EMA je na svojoj zvaničnoj stranici 10.2. ove godine objavila saopštenje u kojem je pojašnjeno da odobrenje ruske vakcine nije ni traženo od ovog regulatora.
(...)Ovu vakcinu EMA nije još odobrila za hitnu upotrebu, ali biće prisutna u Republici Srpskoj i najavljena je u nekim kantonima u FBiH, napose u Zapadno-hercegovačkom kantonu. Za upotrebu ove vakcine u BiH, odobrenje mora dati Agencija za lijekove BiH, na osnovu dokumentacije koja se mora priložiti. (...)
Posve je nejasno na osnovu čega se u ovom statusu tvrdi da se medicinska struka “protivi vladama”, kada je riječ o procesu imunizacije, te ko su “ljekari i medicinski radnici” koji se navodno tome protive.
Savičić u svom statusu optužuje novinare da su “raspršivači” pandemije te netačno tvrdi da je svijet “zapljusnuo talas infodemije” za koji su “ jedini zaslužni mediji”.
Na stranici Medijska pismenost objavljen je članak 14.7.2020. u kojem se termin infodemija objašnjava kao prekomjerna količina dezinformacija o nekom problemu koja otežava pronalaženje rješenja. Infodemija “guši” informacije, te dopušta dezinformacijama da postanu dominatne. Kao glavni uzrok tako brzog širenja dezinformacija navode se upravo društvene mreže. Sam termin “infodemija” je postao često korišten sa pojavom virusa SARS-Cov-2 upravo da opiše različite dezinformacije o virusu, koje se najviše šire online, do sad neviđenim tempom.
Ne borimo se samo s epidemijom, borimo se i s infodemijom“, poznata je, često citatirana izjava generalnog direktora Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) Tedrosa Adhanoma Ghebreyesusa, kojim započinje i kratki video pod nazivom “Kako se zaštititi u infodemiji?”.
(...) “Infodemija je prekomjerna količina informacija o nekom problemu, koja otežava pronalaženje rješenja. Tijekom zdravstvene krize, infodemija može ugušiti vjerodostojne informacije i omogućiti lakše širenje glasina, otežavajući učinkovitu javnozdravstvenu reakciju.
Informacije se mogu širiti brže od virusa, a kao jedna od stvari koja tome ide u prilog navodi se rast korištenja digitalnih komunikacija i društvenih mreža.
“Informacije s interneta mogu negativno utjecati na vašu psihu, svakodnevni život i ponašanja, dodatno otežavajući krizu u kojoj se nalazimo. U infodemiji je teško prepoznati točne i vjerodostojne informacije koje upućuju ljude na preventivne akcije koje trebaju poduzeti. (...)
“Nacisti” na slici
Teoretičari zavjere često koriste neopravdane usporedbe sa nacističkim i drugim represivnim režimima kako bi dokazali svoje neutemeljene teze o “lažnoj pandemiji” kao izgovoru za “porobljavanje stanovništva”. Slična je taktika prisutna i u ovom statusu, gdje se tvrdi da je lažno sve od same pandemije do vakcine, te da su se slične stvari “i ranije dešavale”.
Iako posve nejasno po kojoj tačno osnovi pravi to poređenje - osim činjenice da neki ljudi na slici nose maske - autor statusa koristi staru fotografiju da ilustruje svoje netačne tvrdnje, navodeći da je “nastala 30. januara 1933. godine” te da je to “datum dolaska nacista na vlast u Nemačkoj”.
Pretragom slike ustanovili smo da je ona nastala u aprilu 1919. godine u Australiji, tokom epidemije Španske gripe.
Slika je objavljena na stranici State Archives and Records Authority of New South Wales, što je stranica arhiva u Australiji, u odjeljku koji dokumentuje istoriju pružanja njege (Nursing guide):
Medicinske sestre napuštaju Blackfriars Depot, Chippendale, tokom epidemije gripa, april 1919. Ditigalni ID NRS4481_St6674
Tvrdnje da je Đajić pred kamerama primio” destilovanu vodu”, da su vakcine “bućkuriš” za koji postoji “nalog” da se moraju primiti; da su ih “demantovali mnogi svetski autoriteti”, kao i da je crno bijela slika nastala 1933. godine i da prikazuje prizor iz nacističke Njemačke, ocjenjujemo kao lažnu vijest jer su posve netačne.
Kako je i objašnjeno, Đajić je prvi primio vakcinu Sputnik V u RS, vakcinacija nije niti će biti obavezna, vakcine koje dolaze ili trebaju doći u BiH odobio je EU regulator a slika je nastala 1919. godine u Australiji.
Budući da se u statusu implicira da pandemije ne bi bilo bez medija, što je čest narativ teoretičara/ki zavjere, te je da u cjelosti ton statusa zavjerološki u smislu negiranja pandemije i navođenja za zaključak da su vakcine dio nečijeg plana, ocjenjujemo ga i kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)