“Plazma” keks: Jedna serija, dvije dezinformacije

Uprava za sigurnost hrane, veterinarstvo i zaštitu bilja Republike Slovenije je 4.6.2018. godine objavila informaciju da se iz prodaje povlači serija keksa “Plazma” zbog visokog udjela akrilamida. Domaći mediji su informaciju objavili četiri dana kasnije uz ovakve naslove:

^[1]Povlači se Plazma keks - štetan je za djecu! 
^[2]Povlači se 'Plazma' keks, štetan je za djecu! Evo šta je otkriveno…
^[3]Slovenija povlači 'Plazma' keks 
^[4]Slovenija povlači "Plazma" keks 
^[5]PRIMJENA NOVIH PROPISA EU: Povlači se "Plazma" keks, štetan je za djecu! Evo šta je otkriveno… 

Ovo su samo neki od medijskih napisa koji navode na zaključak da u Sloveniji više nije moguće kupiti Plazma keks, što nije istina. Na stranici Uprave za sigurnost hrane, veterinarstvo i zaštitu bilja Republike Slovenije, u podacima o proizvodu je naznačeno da se radi o seriji L801370, pakovanju od 150 g, sa rokom trajanja do 30.6.2019. godine.

Povlačenje Bambi plazme zbog visokog sadržaja akrilamida
U okviru službene kontrole uzorkovanja i analize prehrambenih proizvoda na prisutnost akrilamida, Uprava za sigurnost hrane, veterinarstvo i zaštitu bilja, prepoznala je visoki sadržaj akrilamida u keksu Plazma, što predstavlja neprihvatljiv rizik za zdravlje potrošača, posebno djece. Dobavljač za Sloveniju, Fructal d.o.o. uklanja spornu hranu s tržišta. Potrošačima koji su već kupili ovu hranu savjetujemo da je ne konzumiraju i da je mogu vratiti tamo gdje su je kupili i da ga mogu vratiti na mjesto prodaje.
Podaci o proizvodu:
Proizvod: BAMBI PLAZMA, ALL YOU NEED
Naziv: Plazma keks
Porijeklo: Srbija
Proizvođač: Koncern Bambi a.d. Požarevac
Distributer za Sloveniju: Fructal d.o.o., Ajdovščina
Lot/serija: L801370
Rok uporabe: 30.6.2019
Pakiranje: 150 g

Gore pobrojani mediji, a i mnogi drugi, preuzeli su vijest od “Radija Slobodna Evropa”, koji je obradio temu iz perspektive Srbije i Crne Gore te je naslovio “Crnoj Gori plazma keks bezbijedan”.

U članku “Radija Slobodna Evropa” već nakon prvog pasusa čitalac može zaključiti da u Sloveniji nije došlo do povlačenja čitavog asortimana, već samo jedne serije. Taj isti pasus su “Oslobođenje”, “Nezavisne”, Avaz” i mnogi drugi stavili na peto mjesto ili niže, nakon upozorenja i objašnjenja šta su akrilamidi.

Pomoćnica direktorice Uprave za bezbjednost hrane Crne Gore Biljana Blačević je kazala da da na tržište Crne Gore nije uvezena niti stavljena na tržište ta serija za koju je u Sloveniji utvrđena neusaglašenost.

To je, zapravo, jedino mjesto iz kojeg se indirektno može saznati da je riječ o jednoj seriji, a ne čitavom programu Plazma keksa.

Radiotelevizija Slovenije je, kao i većina medija u Sloveniji, tačno je prenijela informaciju i to o kojoj se seriji Plazma keksa radi, te da je dobavljač “Fructal d.o.o.” povlači iz prodaje.

"Bambi d.o.o." iz Požarevca je brzo reagovao i uputio saopštenje za javnost na medijske napise, tvrdeći da je riječ o samo jednoj seriji koja je na tržište stavljena prije pooštrenja regulative EU o dozvoljenoj količini akrilamida u prehrambenim proizvodima.

Proizvod koji je uzorkovan u Sloveniji, proizveden je za pomenuto tržište takođe u skladu sa tada važećim propisima i preporukama EU, čija je Slovenija članica, i to znatno prije stupanja na snagu nove, pooštrene Uredbe Evropske komisije o vrijednostima akrilamida od 11.04. ove godine.

“Uredba  Komisije (EU) 2017/2158 o uspostavi mjera za ublažavanje učinaka i razina referentnih vrijednosti radi smanjenja prisutnosti akrilamida u hrani” je donesena 20.11.2017. godine, a pravosnažna je postala 11.4.2018. godine. Prethodna uredba koja je tretirala prisutnost akrilamida (2013/647/EU) donesena je u novembru 2013. godine.

Kako bismo provjerili da li je zaista riječ o proizvodu koji je žrtva pooštrene regulative, kontaktirali smo Upravu za sigurnost hrane Republike Slovenije sa pitanjem da li je povučeni keks bio ispravan za konzumiranje prema Uredbi 2013/647/EU iz 2013. godine.

Odgovor prenosimo u cjelosti:

Poštovana,
Nivo akrilamida pronađenog u uzorku "Bambi PLAZMA" (L: 801370) bio je 950 mikrog/kg (ppb).
Indikativna vrijednost za prehrambenu grupu “Keksi i oblatne” iz Uredbe 2013/647/EU iznosi 500 ppb.
Proizvod Bambi Plazma, prema oznaci, spada u prehrambenu grupu  "Keksi i oblatne" za koje je referentna vrijednost 350 ppb prema novoj Uredbi 2017/2158.

Sporna serija keksa, dakle, nije bila u skladu sa Uredbom ni prije pooštrenja kriterija, to jest, nivo akrilamida u toj seriji je i po starim i po novim propisima bio veći od dozvoljenog. Pokušali smo stupiti u kontakt sa “Bambi d.o.o.” putem svih dostupnih email adresa 18.6.2018. godine, pa opet 19.6.2018., kako bismo provjerili da li se slažu sa informacijom koju smo dobili od Uprave, te zatražili njihov komentar. Do objave ovog članka nismo dobili odgovor.

Zbog želje da što prije objave informaciju, niti jedan medij nije provjerio o čemu se radi, čak ni odlaskom na stranicu resornog ministarstva u čijoj je nadležnosti sigurnost hrane u Republici Sloveniji. Portal “Radija Slobodne Evrope” je bio jedini izvor vijesti koja je objavljena u BiH. Vijest je prenesena sa informacijama za Crnu Goru i Srbiju, međutim niko od medija nije objavio bilo kakvo mišljenje Agencije za sigurnost hrane BiH. Tako su građani/ke, umjesto važne informacije, dobili klikbejt i dezinformaciju o Plazma keksu - i to ne samo od medija, već i od same kompanije koja ga proizvodi. Mediji koji su objavili saopštenje za javnost sa netačnim informacijama koji je plasirala kompanija “Bambi”, dobit će ocjenu greška.