Foto: Freepik, ededchechine
Na Facebooku je 13. marta 2023. godine objavljena slika sa ispisanim tekstom u kome se tvrdi da sjeme jestive biljke na koje se stavi pljuvačka prije sadnje “čita DNK” osobe i “strukturira vlastiti genetski plan” kako bi biljka bila superhrana za tu osobu.
Biljke imaju super inteligenciju. Ako svoju pljuvačku stavite na sjeme jestive biljke, a zatim ga stavite u tlo, događa se nešto čudesno. Kako sjeme apsorbira vašu pljuvačku, ono počinje čitati vašu DNK i strukturirati vlastiti genetski plan da bude superhrana zasnovana na svim nedostacima ili zahtjevima koje vaša DNK signalizira.
Ova slika je istog dana objavljena na još jednom Facebook profilu (link), a identičan tekst ispisan na drugačijoj slici objavio je još jedan korisnik ove društvene mreže (link).
Tvrdnje o sjemenju koje “čita DNK” iz pljuvačke odranije su prisutne na društvenim mrežama. Slika s ovim tvrdnjama bila je viralna krajem septembra, kada je objavljena na nekoliko Facebook stranica i profila i u nekoliko javnih grupa. Neke od ovih objava zabilježile su značajan broj interakcija (link, link). Kasnije je opet dijeljena u oktobru (link, link) i u novembru 2022. godine (link, link).
Tvrdnje o biljkama koje se prilagođavaju individualnim prehrambenim potrebama tako što sjemenke “čitaju DNK” u nešto kraćoj verziji pronašli smo i na jednom Twitter nalogu, gdje su objavljene 5. jula 2022. godine.
Šta su činjenice?
Slika sa tvrdnjama o sjemenju koje “čita DNK” iz pljuvačke dijeli se godinama na engleskom jeziku i njome su se bavile strane platforme za provjeru činjenica (link). Stručnjaci/kinje koje su kontaktirali AFP Fact Check i USA Today saglasni/e su da su ovakve tvrdnje u potpunosti neutemeljene.
Botaničari dr. David Orlovich i dr. David Burritt sa Univerziteta Otago u Dunedinu (Novi Zeland) rekli su za AFP Fact Check da opisani mehanizam nije izvodljiv.
“Ne postoji biološki mehanizam pomoću kojeg DNK biljke može osjetiti nutritivne potrebe čovjeka putem ljudske DNK”, izjavili su dr. Orlovich i dr. Burritt 20. avgusta 2020.
Stručnjak za hortikulturu Univerziteta Queensland dr. Robyn Cave takođe je za AFP rekao da opisani proces “nije izvodljiv”.
“Iako je uobičajeno da sjemenke dolaze u kontakt sa životinjskom DNK, ne postoji prirodna razmjena genetskih informacija između ova dva organizma, koja su u veoma dalekom srodstvu”, rekao je dr. Cave u e-mailu 20. avgusta 2020.
“S obzirom na veliku količinu životinjskog DNK s kojim se biljka susreće tokom svog životnog ciklusa (npr. gliste, insekti, ptice), za biljku ne bi bilo izvodljivo da evolvira na način koji bi joj omogućio da prepozna prehrambene nedostatke kod životinja i izmijeni svoj rast.”
USA Today u analizi iz 2021. godine navodi da biljke mogu biti genetski modifikovane posebnim metodama (npr. putem genskog pištolja), no one nisu sposobne modifikovati svoj DNK na osnovu pljuvačke niti se na opisan način mogu prenijeti informacije o nečijim prehrambenim potrebama.
"Kada biste stavili ljudski gen u biljku, (ona) bi mogla pročitati DNK i prevesti je u protein, ali ovo je potpuno smiješno da samo stavljanje vaše pljuvačke na sjeme može nekako promijeniti njegov DNK da vas bolje hrani“, izjavila je za USA TODAY Maureen Hanson, molekularna biologinja i profesorica molekularne biologije i genetike na Univerzitetu Cornell.
Harry Klee, profesor hortikulturnih nauka na Univerzitetu Florida, takođe je rekao za USA Today da ne postoji zamisliv način da biljka preuzme ljudsku DNK osim genetskog inženjeringa. On je takođe rekao da na DNK nikako ne utiče bilo koja vrsta nedostatka u ishrani te da je “ideja da bi ljudska DNK mogla prenijeti informacije u biljku neostvariva".
Shodno činjenicama, Twitter objavu iz jula 2022. u kojoj se tvrdi da sjeme biljke može iz pljuvačke čitati informacije o specifičnim prehrambenim potrebama osobe i promijeniti svoj genom da bi biljka bila superhrana za tu osobu ocjenjujemo kao lažnu vijest. Ostala pojavljivanja ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)
Napomena:
21.7.2023: Intervju sa Sašom Borojevićem u kojem, između ostalog, tvrdi da stavljanje pljuvačke na sjemenku prije sađenja “stvara kod” koji hrani i liječi objavljen je 27.5.2023. godine na YouTube kanalu RAS televizije. Isječci intervjua u kojima govori o tome objavljeni su na Facebook i Instagram stranicama RAS televizije i ostvarili su više od 32.000 “lajkova”, a podijeljeni su preko 3.000 puta. Shodno činjenicama navedenim u analizi, ove objave ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.