Foto: Organizovana grupa SviĆe/Facebook
Proteklog mjeseca traju protestna okupljanja građani/ki u Srbiji, prije svega u Novom Sadu, ali i u Beogradu i drugim gradovima. Demonstranti/ce od vlasti zahtijevaju da se objavi kompletna dokumentacija u vezi sa renoviranjem Željezničke stanice u Novom Sadu te procesuiranje svih odgovornih za tragediju koja se desila u novembru u tom gradu.
U Novom Sadu je 1.11.2024. godine poginulo 14 osoba a tri su teško povrijeđene kad se urušila nadstrešnica na Željezničkoj stanici. Jedna od tada teško povrijeđenih osoba je kasnije preminula.
Kritičari vladajuće partije u Srbiji, Srpske Napredne Stranke (SNS), smatraju da je za nesreću kriva vlast, uz iznošenje optužbi da proces rekonstrukcije Željezničke stanice nije sproveden prema pravilima struke. S druge strane, vlada je najavila istragu ubrzo nakon nesreće. Ministar građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Goran Vesić podnio je ostavku 5.11.2024, a prema prvim zvaničnim saopštenjima, saslušano je na desetine ljudi u vezi sa urušavanjem nadstrešnice.
U međuvremenu je potvrđeno da je uhapšeno 13 lica tokom istrage o nesreći u Novom Sadu.
Na protestu održanom 5.11.2024. godine u Novom Sadu, hiljade okupljenih građana/ki (prema nekim procjenama 22.000) tražili/e su ostavke odgovornih za obrušavanje nadstrešnice na Željezničkoj stanici. Tokom protesta zabilježeno je i nekoliko incidenata i hapšenja. Protest i incidenti su u nekim medijima u Srbiji koji se smatraju bliskim vladajućoj stranci predstavljeni kao orkestrirani od strane opozicije i protiv SNS-a.
Tako su portali Alo i Informer prvog dana protesta objavili članke sa tvrdnjama da su demonstranti u Novom Sadu, i prije početka protesta, cijepali i gazili zastave Srbije. Na portalu Alo je 5.11.2024. godine objavljen članak pod naslovom:
HAOS U NOVOM SADU! Opozicioni aktivisti skidaju srpske zastave i gaze ih! Napali direktora Studentskog centra!
Naslov je u međuvremenu promijenjen i u njemu se više ne pominju zastave. U članku se tvrdi da su “aktivisti opozicije” prije početka protesta gazili zastave Srbije.
Aktivisti opozicije gaze zastave Srbije
I pre početka protesta pristalice opozicije izazvale su haos u centru grada. Nekoliko desetina protestanata divlja ispred gradskog odbora SNS.
Oni su skinuli i gazili zastave Srbije, a onda počeli i da uništavaju prostorije Srpske napredne stranke.
U članku je embedovana objava sa platforme X, u kojoj je isječak iz informativnog programa N1. Na snimku je Brajan Brković, jedan od osnivača Građanskog pokreta “Bravo”, koji govori “zastave su provokacija, lepite plakate”.
Na portalu Informer je istog dana i skoro istovremeno objavljen članak pod naslovom:
Opozicija cepa i gazi srpsku zastavu! Demonstranti divljaju u Novom Sadu i smeju se (VIDEO)
U članku se navodi da su Brković i Milan Pogačar, takođe aktivista pokreta “Bravo”, skidali zastave Srbije na prostorijama SNS-a u Novom Sadu.
Haos u Novom Sadu u režiji opozicije je počeo, a prva na meti im je srpska trobojka koju su skinuli i pocepali dok su se smejali.
Zastava se nalazila na prostorijama Srpske napredne stranke, a dok su Brajan Brković i Miran Pogačar skidali zastave, na N1 su tvrdili da su ih navodno skinuli da ih zaštite, da ih ne uprlja crvena farba.
U članku je objavljen isječak iz informativnog programa N1 u trajanju od 11 sekundi. Na ovom se snimku vide kadrovi s protesta u kojima dvije osobe prilaze i skidaju zastavu Srbije sa prostorija SNS-a u Novom Sadu. Na snimku se čuje reporter N1 koji govori: “I evo, upravo se skidaju zastave. Zastava Srbije sa sedišta stranke. Pustiću da slika i zvuk govore, dakle”.
Foto:Informer
Ovaj snimak objavljen je istog dana i na Informerovom nalogu na platformi X, uz opis u kojem se navodi “Opozicija cepa i gazi srpsku zastavu! Protestanti divljaju u Novom Sadu i smeju se”.
Na portalu Kurir je također istog dana objavljen članak pod naslovom:
DEMONSTRANTI CEPAJU I GAZE SRPSKU ZASTAVU! Divljaštvo na ulicama Novog Sada, žele da izazovu nerede: "Zastava je provokacija" (VIDEO)
U ovom članku objavljeni su snimci iz članaka portala Alo i Informer.
Navodi da su demonstranti u Novom Sadu cijepali ili gazili zastave objavljeni su i u člancima portala 24 sedam, NS uživo, Glas zapadne Srbije, Dnevnik, RTV BN, Tanjug kao i u objavama na društvenim mrežama (1). Na portalu Informer sem pomenutog članka objavljena su još dva u kojima je izvještavano o “cijepanju” zastave (1, 2). Zastave su “uništavane”, “kidane” ili “gažene” i u člancima portala Novosti ,eBrčko, Glas srpske, Srpska Cafe, B92, Bl portal, Republika i Vojvodina uživo.
Snimke protesta iz informativnog programa N1 objavljivali su i političari na društvenim mrežama, uz navode da su demonstranti ili “opozicija” cijepali i gazili zastave. Na nalogu Ane Brnabić, predsjednice Narodne skupštine Srbije, na platformi X, objavljen je na dan protesta 5.11. videosnimak televizije N1 sa kadrovima koje je objavio i Informer. U objavi na njenom nalogu navedeno je: “Najoštrije osuđujem uklanjanje i cepanje državne zastave Republike Srbije kojem svedočimo na nasilnim protestima u Novom Sadu (...)”.
Na Instagram nalogu Aleksandra Vučića, predsjednika Srbije, tog je dana također objavljen videosnimak koji je koristio Informer u svom članku. Uz snimak je objavljen opis u kojem se navodi: “Našu srpsku trobojku uništavali su, sklanjali i skidali svi oni koji Srbiju nisu voleli. Večeras, u Novom Sadu, to rade ovi koji nam govore kako Srbiju vole više od nas, pristojnih građana ove zemlje. Srbiju i srpsku trobojku niko nije pobedio, pa neće ni oni!”
Brojni drugi političari/ke u Srbiji su u svojim obraćanjima takođe govorili da su u Novom Sadu cijepane, gažene ili uništavane državne zastave. Očekivano, njihove izjave privukle su pažnju medija, pa su članke sa njihovim izjavama objavljivali brojni mediji, najviše u Srbiji, ali i u drugim zemljama iz okruženja (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). U tim člancima su citirani predsjednik vlade Srbije Miloš Vučević, ministar spoljnih poslova Marko Đurić, ministar finansija Siniša Mali i predsjednica pokrajinske vlade Vojvodine Maja Gojković. Takođe, objavljivane su izjave i ministrice zaštite životne sredine Irene Vujović, potpredsjednika vlade Srbije Aleksandra Vulina, ministrice pravde Adrijane Mesarević te predsjednika Srpske radikalne stranke (SRS) Vojislava Šešelja.
Izmišljeno skrnavljenje zastave
Na portalu N1 televizije objavljen je 5.11.2024. godine članak o protestu u Novom Sadu, opremljen naslovom “Verbalni sukob ispred prostorija SNS: Direktor SC Novi Sad poliven crvenom farbom”. U članku je objavljen i videosnimak u trajanju od 6:55 minuta. Na početku snimka mogu se vidjeti dva muškarca koji skidaju zastave Srbije sa prostorija SNS-a.
Foto: N1
Snimak se nastavlja kadrovima u kojima reporter sa lica mjesta govori:
Upravo se skidaju zastave, zastave Srbije sa sedišta stranke. Pustiću da slika i zvuk govore dakle šta se dešava.
Na snimku se vidi i grupa ljudi i čuje se poziv okupljenima da “ne pipaju zastave”. U kadru na 00:32 vide se mladi ljudi koji u rukama drže zastave Srbije. Suprotno člancima i objavama političara, u kojima su dijeljeni snimci N1, na snimku nema kadrova “cijepanja” ili “gaženja” zastava.
Foto: N1
Dakle, dio snimka sa N1 koji je preuzet u Informerovom članku prikazuje skidanje zastava sa prostorija SNS-a. U ovom isječku, kao i u ostatku snimka, nema uništavanja zastava koje je pripisano “opoziciji”.
Na istom snimku se čuje i aktivista Brković koji govori “zastave su provokacija”, što je prikazano u snimku objavljenom u članku portala Alo. No, taj snimak, odnosno Brkovićeva izjava, prikazana je van konteksta u članku. Kako pokazuje snimak N1, jasno je da je Brković govorio da je kačenje zastava iznad ulaznih vrata prostorija SNS-a “provokacija”, a ne zastave kao takve.
Neformalna grupa SviĆe podržala je proteste od 5.11. u Novom Sadu. Na Instagram nalogu ove grupe, koja je u javnosti poznata po organizovanju različitih akcija kojima skreću pažnju na određene probleme ili pozivaju na građansku neposlušnost, pronašli smo videosnimak, objavljen 5.11.2024, na kojem se iz drugog ugla vidi situacija iz snimka koji je objavio N1.
Na ovom snimku se vidi kolona gađana/ki i aktivista/kinja koji se kreću ulicama Novog Sada ka Željezničkoj stanici, gdje je bilo zakazano protestno okupljanje 5.11.2024. godine. Kolona prolazi pored prostorija SNS-a i vide se zastave Srbije iznad ulaznih vrata na stranačkim prostorijama.
Foto: Instagram
I na ovom snimku se vide dvije osobe koje skidaju zastave, ali nema “cijepanja” ili “gaženja” zastava.
Foto: Instagram
Raskrinkavanje je kontaktiralo SviĆe sa molbom da prokomentarišu navode o cijepanju zastava na protestu. Rekli su nam da se to nije desilo.
Niko od aktivista nije cepao zastave. Zastave su skinute jer su prostorije SNS-a gađane crvenom farbu, te nismo želeli da pogodimo zastavu. Oni su zastave tu stavili kako bi se iza njih sakrili.
Pretragom medijskih objava o protestu 5.11. u Novom Sadu nismo pronašli snimke koji bi pokazali da se navodno cijepanje zastava desilo (1, 2). Pretražili smo i zvaničnu stranicu SNS-a, čiji su članovi/ce govorili o cijepanju zastava, ali nismo pronašli nikakve snimke koji bi prikazali da se to zaista desilo. Dodatno, ni mediji pomenuti u analizi nisu kasnije objavili snimak na kojem bi se takvo nešto vidjelo.
Dakle, nekoliko portala i političara je 5.11. objavilo da je “opozicija” cijepala i gazila zastave Srbije na protestu u Novom Sadu. Ove objave sadrže snimke protesta koje su emitovane na televiziji N1 i na kojima se vide demonstranti koji skidaju zastave sa prostorija SNS-a u Novom Sadu. Međutim, osim toga, nema kadrova u kojima demonstranti skrnave zastave.
Ni snimci koje su napravili demonstranti ne prikazuju neko “cijepanje” ili “gaženje” zastava.
Shodno navedenom, tvrdnju da su “aktivisti” u Novom Sadu skinuli i gazili zastavu Srbije, objavljenu u članku portala Alo, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Istu ocjenu dajemo tvrdnji da je “opozicija” cijepala i gazila zastavu, objavljenoj u članku portala Informer. Druge objave ovih i sličnih tvrdnji o “uništavanju” zastava na protestu ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti. Ovim tvrdnjama dajemo i ocjenu spin. Ova ocjena se daje medijskim sadržajima čija je svrha skretanje pažnje sa događaja nepovoljnog za nekog aktera, obično političkog.
Napomena 12.11.2024.
Sljedeći izvori su nakon objave analize ispravili ocijenjene tvrdnje i dobili ocjenu ispravljeno: Kurir (12.11.2024.), Republika (12.12.2024.), Glas srpske (12.12.2024.), Informer (12.16.2024.) za tri članka (1, 2, 3), Alo (12.17.2024) za jedan članak. Istog dana Alo je dostavio izmjene i za drugi ocijenjen članak
(Raskrinkavanje.ba)