Foto: Raskrinkavanje.ba
Na Twitteru je 11.4.2023. objavljen kolaž s dvije fotografije koje prikazuju dvije statue. U opisu se tvrdi da su u pitanju spomenici majci – jedan u Rusiji i jedan u Evropi.
Na levoj strani, spomenik Majci u Rusiji.
Desno spomenik Majci u Holandiji - Evropa
U kom svetu želite da živite?
U trenutku pisanja ove analize objava je imala preko 80 hiljada pregleda i 468 “lajkova”, a podijeljena je 79 puta. Iste fotografije i tvrdnje objavljene su i na nekoliko Facebook profila [1, 2, 3, 4]. Jedna od objava tvrdi da se fotografije nalaze u Bjelorusiji i Nizozemskoj.
Fotografija spomenika osobe sa ženskim i muškim spolnim karakteristikama već dugo se dijeli na društvenim mrežama, često s tvrdnjom da se radi o “spomeniku majci” u Nizozemskoj, a najranija objava koju smo pronašli datira od 30.5.2022.
Šta su činjenice?
Istinomer, fact-checking portal iz Srbije, još je 7.6.2022. objavio analizu istih tvrdnji i fotografija te utvrdio da je u pitanju primjer antizapadne propagande. Faktograf se u svojoj analizi od 6.2.2023. također bavio fotografijom koja navodno prikazuje spomenik majci u Nizozemskoj.
Kako je utvrđeno, prva fotografija koja prikazuje skulpturu trudne žene s dvoje djece je autentična. Kako se navodi na stranici Go To Nature, skulptura zaista predstavlja spomenik majci u ruskom gradu Tjumen (Тюмень).
U tjumenskom parku, koji se nalazi nedaleko od perinatalnog centra, 2010. godine, povodom Dana djeteta, otkrivena je zanimljiva skulptura: majka (u kasnoj trudnoći) s djecom. Kažu da je u početku bio planiran i otac u kompoziciji, ali je onda odlučeno da se ostave samo majka (iako ima burmu na prstu) i nestašna djeca.
Foto: Planrest; GoToNature.ru
Skulptura se može vidjeti i korištenjem aplikacije Google Street View, gdje postoji snimak iz augusta 2012. godine, a koji prikazuje gdje se ona tačno nalazi.
Skulptura na drugoj fotografiji, međutim, ne predstavlja spomenik majci u Evropskoj uniji. Tačno je da se nalazi u Nizozemskoj, ali nije tačno tumačenje njenog značenja.
U pitanju je rad umjetnice Femmy Otten, koji predstavlja iskaz slobode misli, postavljen u nizozemskom gradu Haag 2017. godine. Skulptura naziva “A život je s druge strane” (And Life is Over There), prema riječima umjetnice, predstavlja idealnu formu ljudskog bića:
Grčki bog Hermafrodit doslovno se spojio s voljenom. Otkako crtam i pravim svoja umjetnička djela, rodovi su se bez ikakvog napora spajali jedan u drugi. Za mene je to jako prirodno. Mogu se poistovjetiti s jednim ili drugim. Za mene je čudno žene i muškarce promatrati kao odvojene entitete – tako smo duboko povezani jedni s drugima i naši životi su tako isprepleteni. Ja sama osjećam veliki poriv za spajanje.
Hermafrodit je bio čest motiv u antičko-grčkoj umjetnosti, koja je jedna od inspiracija za rad Otten. U izjavama za medije, autorica je isticala da se za nju “ovdje radi o jednakosti”. U zaključku, ne radi se ni o kakvom “spomeniku majci”, kako se tvrdi na društvenim mrežama.
U narativima o navodnom zapadnom obezvrednjivanju porodice motiv majke se često koristi za emotivnu manipulaciju. LGBTIQ motivi se također koriste kao prikaz zapadnjačke prijetnje “tradicionalnoj porodici”. U ovom konkretnom slučaju, oba su motiva iskorištena za kreiranje slike o tradicionalnim porodičnim vrijednostima istoka, koje zapadni trendovi narušavaju. Raskrinkavanje je 27.1.2023. objavilo analizu koja se bavi upravo antizapadnim narativima i tvrdnjama o “dekadentnom Zapadu”.
Zapad je, prema tvrdnjama iz kremljske propagande, korumpirano, trulo, nemoralno i perverzno društvo koje je na ivici kolapsa i koje nastoji “zatrovati” slavenske nacije “pokvarenim individualizmom”. Rusija je, s druge strane, moralno superiorna alternativa i društvo zasnovano na tradicionalnim vrijednostima i duhovnosti.
Stapanje antizapadnog stava s konzervativizmom bio je [...] dosjetljiv propagandni trik za učvršćivanje slike zlog Zapada koji prijeti Rusiji i njenim tradicionalnim vrijednostima, zajedno sa svima onima koji na bilo koji način propituju “besprijekornu historiju” Rusije: umjetnicima/ama, liberalima/kama, gej ljudima te svima onima koji se prema Ruskoj pravoslavnoj crkvi ne odnose s dužnim poštovanjem.
Shodno činjenicama, tvrdnju da desna fotografija prikazuje spomenik majci postavljen u Evropskoj uniji, odnosno Nizozemskoj, ocjenjujemo kao dezinformaciju.
(Maida Salkanović i Emir Zulejhić za Raskrinkavanje.ba)