UNESCO i Kijev nisu dogovorili “otimanje” relikvija iz poznate crkve

Foto: Bizantijske ikone mučenika Sergija i Vakha u kolekciji Khanenko muzeja u Kijevu, Ukrajina, Wikimedia Commons

Na portalu Russia Today Balkan 26.6.2023. objavljen je članak sa sljedećim naslovom:

Kijev i UNESCO bi da otmu mošti pravoslavnih svetaca, Ministar kulture: Neće napuštati Ukrajinu

U članku se navodi:

Kijev i Unesko su postigli dogovor da otmu hrišćanske relikvije koje se nalaze u Kijevsko-pečerskoj lavri i da ih prebace na Zapad, saopštila je danas Spoljnoobaveštajna služba Rusije.

Kako je navedeno, postoje saznanja da bi na Zapad bile prenete i mošti svetaca, koje se vekovima čuvaju u ovoj pravoslavnoj svetinji. Svete mošti bile bi prebačene u muzeje u Italiji, Francuskoj, Nemačkoj i Vatikanu.

Ovakve akcije Kijeva i Uneska bile bi sprovedene u narednom periodu pod izgovorom "spasavanja od ruskih raketnih napada".

Navodno prebacivanje relikvija u muzeje u zapadnim zemljama u članku je upoređeno s “tajnim izvozom vizantijskih ikona” iz Ukrajine.

Ruska služba je pak javila da je poglavaru Ukrajinske pravoslavne crkve, mitropolitu Onufriju, rečeno da će ikone i mošti iz Lavre biti premeštene na Zapad samo privremeno, navodno "dok se situacija u Ukrajini ne vrati u normalu".

Ipak, Moskva danas javlja da ovi navodi nisu tačni i da iza ovih koraka, zapravo, stoji namera da svete mošti trajno ostanu na Zapadu, nešto slično kao što je to bio slučaj sa tajnim izvozom vizantijskih ikona iz Ukrajine, a koje se od 14. juna nalaze u okviru izložbe u francuskom Luvru.

Tvrdnje o “otimanju relikvija” objavili su i drugi mediji (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7) te profili i stranice na društvenim mrežama (1, 2, 3). Portal Sputnik Srbija je u naslovu članka o ovoj temi izdvojio Vatikan kao destinaciju gdje će biti poslati relikviji iz Ukrajine. 

Skandalozan dogovor: Mošti iz Kijevske lavre će biti poslate na Zapad - u Vatikan

U članku stoji:

Između Kijeva i Uneska postignut je dogovor o slanju hrišćanskih svetinja iz Kijevsko-pečerske lavre, uključujući mošti svetaca, na Zapad, saopštio je šef ruske Spoljnoobaveštajne službe Sergej Nariškin.

Prema njegovim rečima, planirano je da se oni prenesu u muzeje Italije, Francuske, Nemačke i Vatikana pod izgovorom „spasavanja od ruskih raketnih udara“.

Slične naslove u kojima se izdvaja Vatikan imali su i drugi portali (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). 

Portal IN4S uradio je intervju s historičarem Aleksandrom Stamatovićem, s naslovom u kom je “prenošenje svetinja iz Ukrajine za Vatikan” opisano kao “simbolički genocid nad pravoslavnim Slovenima”.  

RT Balkan također je objavio dodatnu analizu u kojoj se “krađa pravoslavnih svetinja” iz Ukrajine upoređuje s “boljševičkim terorom”, a navodna akcija pripisuje “potpunoj ateističkoj i metafizičkoj zatupjelosti i nesposobnosti da vide suštinu pravoslavnih svetinja”. Navodna akcija dalje se upoređuje i s “kolonijalnim oduzimanjem svetinja”. 

O čemu je riječ?

Na službenoj stranici Spoljnoobavještajne službe Ruske Federacije 26.6.2023. objavljeno je saopštenje u kom se navodi da su ukrajinske vlasti i UNESCO postigli dogovor o “uklanjanju hrišćanskih dragocjenosti” iz kompleksa Kijevsko-pečerske lavre u Kijevu i premještanju u muzeje u zapadnim zemljama. Saopštenje se poziva na izjave direktora ove službe Sergeja Nariškina. 

Do danas je izvršen popis crkvene imovine, izdvojena su finansijska sredstva za transport robe u Evropu, pripremljena su vozila, od kojih su neka opremljena rashladnim uređajima. Poglavar Ukrajinske pravoslavne crkve, mitropolit Onufrije, obaviješten je da će ikone, mošti i utvari biti privremeno premješteni, navodno zbog sigurnosti dok se situacija u Ukrajini ne normalizuje.

Osim saznanja Spoljnoobavještajne službe, u saopštenju se ne navode dokazi ili izvori za tvrdnje o sporazumu između ukrajinskih vlasti i UNESCO-a. Navode iz saopštenja prenijeli su mediji na ruskom jeziku. Agencija RIA Novosti navode je objavila u članku od 26.6.2023. Komentarisao ih je ukrajinski ministar kulture Oleksandr Tkačenko na svom Telegram kanalu i na Twitteru. 

Kako #Lavra postaje sve više ukrajinska, to više Rusija bjesni. Naš jedini trenutni cilj jeste da je zaštitimo od ruskog svijeta i potvrdimo prisutnost svih naših svetih ukrajinskih relikvija. Nijedno sveto blago neće napustiti Ukrajinu, a sve što je ukrala Rusija, morat će da se vrati.

Na službenoj Facebook stranici ukrajinskog Ministarstva kulture i informacijskih tehnologija 27.6.2023. podijeljena je Telegram objava Centra za strategijske komunikacije pri ovom ministarstvu, u kojoj se navodi da su tvrdnje o otimanju ukrajinskih svetinja izmišljene. Facebook objava ministarstva je podijeljena i na službenoj stranici Ukrajinske nacionalne komisije za UNESCO. 

Ruske agencije RIA Novosti i TASS prenijele su i izjavu UNESCO-ovog glasnogovornika Toma Mallarda, u kojoj je opovrgnuo tvrdnje da ova UN-ova agencija učestvuje u nekom premještanju relikvija iz Kijevsko-pečerske lavre. Prema RIA Novosti, Mallard je rekao:

“UNESCO nije uključen u ovu evakuaciju, pa stoga ne može komentarisati ovu temu niti sam potvrditi ovu činjenicu.”

Netačne tvrdnje da Ukrajina i UNESCO premještaju relikvije u Vatikan analizirao je i naš partnerski portal Raskrinkavanje (.me) u tekstu objavljenom 5.7.2023. godine. 

Ukrajinske ikone u Louvreu

U nekim člancima prenijet je i komentar ruske službe da će relikvije iz kijevskog crkvenog kompleksa biti premještene zastalno, kao i ukrajinske ikone koje su izložene u pariskom muzeju Louvre. 

Tvrdnje da “Zapad” tajno prebacuje umjetnine, uključujući i ikone, iz Ukrajine širile su se na ruskom jeziku. Analizirao ih je portal za provjeru činjenica StopFake u tekstu objavljenom 23.6.2023.

Neke bizantijske ikone jesu evakuisane iz Ukrajine, ali kao odgovor na opasnost od uništenja. Prema članku ukrajinskog Forbesa, u ruskom napadu u oktobru 2022. godine oštećen je Muzej Khanenko te je iz predostrožnosti organizovana evakuacija bizantijskih ikona iz Muzeja u maju 2023. StopFake navodi: 

Nema govora o bilo kakvoj “krađi” kulturnog naslijeđa Ukrajine koju izvodi Zapad. Ministarstvo kulture Ukrajine uvjerava da će se ikone vratiti kući čim situacija dozvoli. Štaviše, evakuacija bizantijskih ikona bila je iznuđen korak. Činjenica je da su u oktobru 2022. godine historijska zgrada i unutrašnja dekoracija Muzeja Khanenko oštećeni ruskim raketnim udarom. Iako su eksponati premješteni u skladište početkom rata, fluktuacije temperature uzrokovane oštećenjem zgrade i nestankom struje zbog stalnog ruskog granatiranja ukrajinske energetske infrastrukture utjecale su na umjetnine.

Pet od 16 evakuisanih ikona izložene su u pariskom muzeju Louvre na izložbi “Porijeklo svete slike”. Prema pisanju portala Deutsche Welle, 11 preostalih ikona bit će u pričuvi u Louvreu “dok se situacija ne popravi”. 

Dakle, tvrdnje ruske Spoljnoobavještajne službe o “dogovoru” Ukrajine i UNESCO-a da izmjeste relikvije iz kijevskog crkvenog kompleksa, uz navode da je riječ o krađi i “otimanju”, prenijete su u nizu medija kao činjenice, iako ne postoje dokazi o takvom dogovoru ili “otimanju”. U međuvremenu, ovakvi su navodi demantovani iz više izvora.

Shodno navedenom, tvrdnje da su ukrajinske vlasti i UNESCO dogovorili izmještanje relikvija iz Kijevsko-pečerske lavre u muzeje u zapadnim zemljama ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama. Riječ je o navodima koji jesu došli od zvaničnog izvora, ali su neutemeljeni i demantovani.

(Raskrinkavanje.ba)