Foto: Freepik
Na Facebooku je objavljena videomontaža nekoliko muškaraca koji izgledaju kao rabini, odnosno jevrejske vjerske vođe, koji govore o odnosu Jevreja sa drugim narodima, uz opis:
VLADARI SVETA !!!
EVO 2 ČINJENICE NJIHOVE ZGRADE ČUVAJU POLICAJCI 24 ČASA , POREZ NIGDE NE PLAČAJU ŠTAGOD IMALI SVOJE FABRIKE NIJE VAŽNO I TAKO DALJE I TREČA ČINJENICA JE I TO KAKO VIDLIVA SVI U SVETU SE IM KLANJAJU I TO MOČNI LJUDI TOLIKO POST BY MIŠO KOVAČ !
Do datuma pisanja ove analize, snimak je skupio preko 80.000 pregleda, a objava je podijeljena gotovo 600 puta.
Ko su muškarci sa snimka?
Montaža sa Facebooka sastoji se od tri snimka. Prvi prikazuje dvojicu muškaraca koji tvrde da su drugi narodi stvoreni kako bi služili Jevrejima. Drugi snimak prikazuje muškarca koji navodi da postoji obaveza jevrejskog naroda da unište potomke Esaua i Amelika. Prema jevrejskom vjerovanju, Amelik je bio osnivač nacije Amelićana, koja je napala Jevreje nakon egzodusa iz Egipta. Amelik je unuk Easua, brata proroka Jakoba i njegovog velikog neprijatelja. Treći snimak prikazuje trećeg muškarca koji tvrdi da zapadna civilizacija, Sjedinjene Američke Države i kršćanstvo predstavljaju Esaua, odnosno da je svaka nacija u kojoj je zastupljeno kršćanstvo “današnji Esau”.
Prvi snimak kruži na internetu još od 2017. godine. Ipak, nismo mogli pronaći bilo kakve pouzdane informacije o identitetu muškaraca koji se u njemu pojavljuju.
Drugi snimak prikazuje ortodoksnog rabina Aarona L. Raskina iz New Yorka u SAD-u. Snimak njegovog cijelog 25-minutnog obraćanja o “brisanju sjećanja Amelika” objavljen je na web stranici Chabad 1.6.2014. godine.
Treći snimak je iz 2019. godine i prikazuje rabina Mendela Kessina koji se u centru pažnje javnosti našao 2020. godine nakon širenja homofobnih teorija zavjere o pandemiji Covid-19, za koju je tvrdio da je “droga” koju je bog poslao da unište gay ljude.
Sa izuzetkom muškaraca iz prvog snimka, čiji identitet ostaje nepoznat, može se zaključiti da osobe koje su prikazane u viralnoj montaži s Facebooka predstavljaju lokalne vjerske vođe radikalnih stavova.
Antisemitske teorije zavjera
Antisemitizam je vrlo učestala komponenta mnogobrojnih teorija zavjera koje su popularne danas. Antisemitski “zavjerološki” narativi su, pak, prisutni u društvu još od srednjeg vijeka.
Kako je objašnjeno u članku The Irish Times-a od 16.2.2021, kao manjinska zajednica u dominantno kršćanskoj Evropi u srednjem vijeku, ali i kasnije, Jevreji su bivali okrivljeni za razne događaje, od kuge pa do Francuske revolucije. Teorija zavjere o tome da Jevreji tajno vladaju svijetom, kako je objašnjeno, proistekla je iz teksta pod nazivom “Protokoli sionskih mudraca”, objavljenog u Rusiji početkom 20. stoljeća. Traktat je predstavljen kao zapisnik sa tajnog sastanka koji su jevrejski “mudraci” održali 1897. godine, a na kojem su planirali kako da unište evropsku civilizaciju. Ovaj “dokument” postao je iznimno popularan i preveden je na mnoge jezike, a historičari/ke ga opisuju kao iznimno moćnog i “inspiraciju” za genocid nad Jevrejima iz Drugog svjetskog rata.
Iako je predstavljen kao zapisnik sa stvarnog sastanka, već u tridesetim godinama prošlog vijeka je bez sumnje dokazano da je riječ o djelu fikcije, čiji su dijelovi preuzeti iz francuske satire objavljene sredinom 19. stoljeća, kao i iz njemačkog gotičkog romana, te potom “ukrašeni” izmišljenim detaljima ruskog autora.
Važna komponenta antisemitskih teorija zavjera, koja se ogleda i u opisu sporne Facebook objave u kojem se nejasno tvrdi da “porez nigdje ne plaćaju šta god imali” jeste ona ekonomska, izgrađena na prastarom stereotipu “jevrejskog lihvara”.
Kako se navodi u članku objavljenom na web stranici Middlebury koledža u maju 2022, ovi stereotipi, kao i teorije zavjera o Jevrejima kao ekonomskim vladarima svijeta, proizlaze iz srednjovjekovnog europskog antisemitizma. Naime, u srednjovjekovnoj kršćanskoj Evropi, profesije kojima su se Jevreji mogli baviti, kao i društvene uloge koje su smjeli obavljati u kršćanskom društvu, bile su vrlo zakonski ograničene. To je natjeralo Jevreje da se bave marginalnim poslovima koji su se smatrali nedostojnim kršćana, poput bankarstva, skupljanja poreza i kirija. U članku se dalje navodi kako se antisemitizam razvijao kroz historiju:
Međutim, tek krajem 18. i 19, te početkom 20. stoljeća ekonomski antisemitizam će se prerasti u svoj moderni kontekst kao sredstvo za objašnjenje i kapitalizma i komunizma kao zavjere protiv nacije, što ne može uključivati Jevreje kao one koji su pristali na takve konspirativne ideje (Hanebrink 2018). Ovo je dobrim dijelom bio odgovor na emancipaciju Jevreja u zapadnoj i srednjoj Evropi koja se događala od 1791. do 1923. i, u američkom kontekstu, na proširenje jednakih prava na Jevreje u Americi, prema pismu Džordža Vašingtona iz 1790. kojim se garantuje takvo politika (Od Georgea Washingtona do hebrejske kongregacije u Newportu, Rhode Island 1790). Iako je ova jednakost postojala češće u teoriji nego u praksi, ovi pokreti za emancipaciju su Jevrejima omogućili građanska prava, kao i ekonomsku i društvenu mobilnost koja je do sada bila nepoznata u historiji.
Odbijanje ovih nacionalnih politika emancipacije, koje još traje, razvilo se kroz porast rasnog antisemitizma u kontekstu šireg koncepta prevlasti bijelaca, stvaranjem nacionalnih država i pratećih nacionalističkih pokreta, te razočaranjem u promjene koje su donijele modernost i industrijska revolucija, a sve su isprepletene. Hep-Hep neredi u Njemačkoj 1819. jedan su od takvih primjera nasilnog otpora prema Jevrejima koji traže da im se dozvoli da izraze svoja novootkrivena građanska prava.
Dakle, tvrdnja da su Jevreji “vladari svijeta” počiva na višestoljetnim animozitetima, predrasudama, stereotipima i falsifikatima predstavljenim kao prikazima stvarnosti. U stvarnosti, ne postoje nikakvi dokazi da grupa Jevreja tajno vlada svijetom. Ovakve teorije zavjere doprinose mržnji i nasilju prema jevrejskoj zajednici.
Shodno činjenicama, tvrdnju da su Jevreji “vladari svijeta”, za koju su ponuđeni nesuvisli “dokazi” da ih čuva policija, da ne plaćaju poreze i da im se “svi klanjaju”, ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)