Foto: Adnan Šteta/Facebook
Ministar saobraćaja Kantona Sarajevo Adnan Šteta je 2. juna 2025. godine na Facebooku obavijestio javnost da je Gras kupio deset solo autobusa. Riječ je o autobusima marke Solaris, EURO 6 standarda, opremljenim klimom, videonadzorom i pristupom za osobe s invaliditetom. Zamijenit će dotrajala vozila na kantonalnim linijama, navedeno je u saopštenju.
U saopštenju je istaknuto da je ovo prva nabavka solo autobusa nakon 2008. godine.
Foto: Screenshot/Facebook
Obavještenje o nabavci novih autobusa za javni prevoz u Kantonu Sarajevo objavljeno je i na Facebook stranicama Vlade KS i SDP-a BiH.
Brojni mediji su istog dana prenijeli saopštenje ministra Štete i u naslovima istakli tvrdnju da je ova kupovina solo autobusa prva od 2008. godine. U naslovu portala Raport istaknuto je i to da je riječ o novim autobusima:
GRAS prvi put nakon 2008. godine kupio nove autobuse. U Sarajevo stiglo 10 Solaris autobusa, pogledajte ih
Uz detalje o karakteristikama kupljenih autobusa, u tekstu je još istaknut navod iz objave ministra Štete da je “posljednja kupovina autobusa bila 2008. godine, a u vremenu nakon toga, svi autobusi koji su došli u Sarajevo bili su donirani”.
Pojedini mediji su u naslovima naglašavali isključivo tvrdnju da je ovo prva nabavka autobusa od 2008. godine (1, 2, 3), dok su drugi isticali i da je riječ o novim vozilima (1, 2, 3). Neki portali koji su prenijeli saopštenje ministra saobraćaja KS tu su tvrdnju naveli samo u tekstu, bez isticanja u naslovu (1, 2, 3).
Niz drugih portala koji su prenijeli navode iz saopštenja nije u naslovima spominjalo prethodne nabavke autobusa niti njihovo stanje, no u člancima su naveli da su novi autobusi kupljeni prvi put od 2008. godine i da su u međuvremenu dolazile samo donacije (1, 2, 3).
Šta su činjenice?
Solo autobus je standardno jednodijelno vozilo javnog prevoza, za razliku od zglobnih autobusa s dva dijela. Solo autobusi nabavljeni u junu 2025. godine polovni su autobusi kupljeni putem javne nabavke Kantonalnog javnog komunalnog preduzeća “Gradski saobraćaj” d.o.o Sarajevo iz decembra 2024. godine. Dakle, nisu kupljeni novi autobusi, kako su pojedini mediji isticali. Međutim, ni tvrdnja da je ova nabavka prva kupovina solo autobusa od 2008. godine nije tačna.
U saopštenju Vlade Kantona Sarajevo od 15. septembra 2017. godine navedeno je da je sredstvima Ministarstva saobraćaja Kantona Sarajevo i KJKP Gras kupljeno 26 autobusa, od toga 15 solo.
Dvadeset i šest autobusa marke Man i Neoplan, od kojih 11 zglobnih i 15 "solo" autobusa, tokom naredne sedmice u promet će pustiti KJKP "Gras".
Radi se o ekološkim vozilima koja za pogon koriste komprimirani prirodni plin, niskopodnim i sa platformom za osobe s invaliditetom, a bit će raspoređena na linije gdje za to postoji potreba.
Za njihovu nabavku Ministarstvo saobraćaja Kantona Sarajevo i KJKP "Gras" izdvojili su 800.000 KM.
Pretraga Portala javnih nabavki BiH nije dala rezultate o tenderu za kupovinu 26 autobusa 2017. godine. Prema medijskim izvještajima iz 2018, Kantonalno tužilaštvo Tuzlanskog kantona sumnjičilo je tadašnjeg ministra saobraćaja Muju Fišu, privremenog upravitelja Grasa Harisa Gušića, predsjednika Sindikalne podružnice Grasa Adnana Himzaniju i druge za formiranje kriminalne grupe s ciljem izbjegavanja Zakona o javnim nabavkama u ovom slučaju.
Optuženi su terećeni da su zloupotrebom položaja i izbjegavanjem postupka javnih nabavki kupili polovne autobuse na plin od firme “Junuzović Kopex” iz Lukavca koristeći budžetska sredstva KS, te tako pribavili prodavcu korist u iznosu od više stotina hiljada KM. Prvostepenom presudom Kantonalnog suda u Tuzli iz 2024. godine svi su oslobođeni optužbi.
U februaru 2017. godine mediji su izvijestili da su radnici Kantonalnog preduzeća Gras, odrekavši se jednog toplog obroka, kupili osam autobusa na LPG pogon i poklonili ih preduzeću i Kantonu Sarajevo. Radilo se o šest solo i dva zglobna autobusa. Iako nije sasvim jasno jesu li i ovi autobusi, kupljeni sredstvima radnika, uračunati u 26 vozila iz saopštenja Vlade KS u septembru te godine, izvjesno je da su barem neki solo autobusi bili kupljeni javnim sredstvima.
Pored toga, tačno je da su u proteklim decenijama Kantonu Sarajevo autobusi donirani nekoliko puta. Prema izjavama domaćih i zvaničnika grada Istanbula iz 2018. godine, najveći grad u Turskoj je Sarajevu u više navrata donirao 60 (op.a. solo) autobusa.
Dakle, nedavna kupovina solo autobusa za Gras nije bila prva od 2008. godine niti su u međuvremenu stizale samo donacije. U 2017. godini je, pored autobusa koje su kupili radnici Grasa i poklonili ih preduzeću, i kantonalno Ministarstvo saobraćaja učestvovalo u nabavci polovnih solo i zglobnih autobusa s pogonom na plin.
Naš partnerski portal Istinomjer je navodima ministra Štete dao ocjenu “neistina”. U odgovoru na upit koji su poslali Ministarstvu navedeno je da se tvrdnja o prvoj kupovini autobusa od 2008. godine odnosila na dizel autobuse, koji od tada nisu nabavljani.
Solo autobusi koji su nedavno kupljeni su dizel autobusi - EURO 6. Nisu nabavljeni od 2008. godine, a u godinama poslije te godine, svaki dizel solo autobus je bio doniran ne kupljen, do ove godine.
Iz Vašeg emaila je vidljiva nabavka iz 2017. godine i tada su nabavljeni autobusi na plin, ne dizel koji nisu bili predmetom saopćenja Ministarstva saobraćaja Kantona Sarajevo, a samim tim ni predmet informacije na pomenutoj Facebook objavi ministra Štete.
Međutim, u Facebook objavi ministra Štete i u medijskim prenošenjima nije precizirano da se od 2008. godine nisu kupovali solo dizel autobusi.
Budući da je informacija o kupovini vozila za javni gradski prevoz u Kantonu Sarajevo potekla od zvaničnog izvora, medijske izvještaje u kojima se navodi da od 2008. godine nisu kupovani solo autobusi ocjenjujemo kao grešku. Tvrdnju da su nabavljeni novi Solaris autobusi ocjenjujemo kao dezinformaciju.
Napomena
5.6.2025: Sljedeći izvori su nakon objave analize ispravili ocijenjene tvrdnje i dobili ocjenu ispravljeno: Raport (5.6.2025), Crna Hronika (5.6.2025), Sarajevska sehara (5.6.2025), Biznis info (6.6.2025) i Radio Sarajevo (5.6.2025), Pressmedia (10.6.2025), Klix (11.06.2025), Fokus (12.6.2025), Bosna Info (19.6.2025), Oslobođenje (26.6.2025).
(Raskrinkavanje.ba)