U proteklih nekoliko mjeseci, na društvenim mrežama se učestalo objavljuju fotografije i snimci kondenzacijskih tragova aviona, napravljeni širom regije, uz eksplicitne ili implicirane tvrdnje da se radi o “chemtrailsima”, odnosno “trovanju” iz zraka.
Tako su dvije fotografije kondenzacijskih tragova aviona, navodno “iznad Olova”, opisane kao “zaprašivanje” u objavi na Facebook profilu Muhamed Becar od 28.3.2021:
U ovim trenutcima,upravo nešto zaprašuje avion iznad Olova.Ali ko zna šta???
Na Facebook profilu Danna Spass 15.12.2020. godine objavljen je video koji prikazuje nebo iznad Sarajeva, uz tvrdnju da nas “upravo zaprašuju” i “truju” iz vazduha:
SARAJEVO...trenutno....Upravo NAS zaprašuju..😱😱 ..Ljudi SNIMAJTE iz svakog naselja NEBO i postavljajte svugdje da se ZNA da VIDIMO 👉 kako NAS TRUJU iz vazduha…
Tvrdnje o postojanju “chemtrailsa”, popraćene “dokazima” u vidu snimaka i fotografija aviona u letu, objavljivane su na Facebooku uz navode da su fotografije i snimci nastali u gradovima poput Visokog, Zagreba, Velike Kladuše, Banje Luke, Tuzle ili Kotor-Varoši (1, 2, 3, 4, 5 ,6, 7).
Šta su činjenice?
Tvrdnje o trovanju stanovništva hemikalijama koje se ispuštaju iz aviona postoje desetljećima, a od početka pandemije Covid-19 mnogi smatraju da su upravo “chemtrailsi” (eng. chemical trails - hemijski tragovi) krivi za širenje zaraze novim koronavirusom.
Iako je već naučno dokazano da “chemtrailsi” ne postoje, ova teorija zavjere u raznim oblicima je i dalje vrlo prisutna na društvenim mrežama, te njeni pobornici neumorno dijele sadržaj koji smatraju “dokazima” za ovu fiktivnu pojavu.
Ono što pristalice ove teorije zavjere najčešće nazivaju “chemtrailsima” su zapravo “contrails” (eng. condensation trails - kondenzacijski tragovi), koji nastaju kondenzacijom vodene pare iz izduvnih gasova mlaznog motora aviona tokom leta na velikim visinama, navodi se u analizi Raskrinkavanja iz marta 2021. godine.
Na naučnom portalu Scientific American objašnjeno je zbog čega nastaju kondenzacijski tragovi koje često možemo vidjeti iza aviona na nebu:
Mlazni avioni ostavljaju bijele tragove, to jest “contrails”, iz istog razloga iz kojeg ponekad možete vidjeti svoj dah. Vruć vlažni ispuh mlaznih motora miješa se s atmosferom, koja na velikoj nadmorskoj visini ima dosta niži pritisak i temperaturu od ispušnih gasova. Vodena para sadržana u ispuhu mlaza kondenzira se i može se smrznuti, a ovaj postupak miješanja stvara oblak vrlo sličan onome koji vrući dah stvara kada je vani hladno.
(...)
Ispuh mlaznog motora sadrži ugljendioksid, okside sumpora i azota, neizgoreno gorivo, čađ i metalne čestice, kao i vodenu paru. Na česticama čađi se kondenzuje vodena para. Para se kondenzuje i na ostalim prisutnim česticama u zraku.
Osim činjenice da je način nastanka kondenzacijskih tragova poznat decenijama, teorija zavjere o “chemtrailsima” sadrži i druge važne propuste, te se taj narativ oslanja na tvrdnje koje su naučno neutemeljene i često vrlo nelogične.
Govoreći o tome da je nemoguće zaprašivanje “otrovima” iz aviona sa deset kilometara visine (što je uobičajena visina leta aviona za koje teoretičari zavjere tvrde da ispuštaju “chemtrailse”), portal AFP Činjenice citirao je doktora Aleksandra Ivkovića u analizi objavljenoj 4.3.2021. godine:
Radiolog iz dijagnostičkog centra Neo-Mag u Nišu, doktor Aleksandar Ivković je na svom blogu napisao da je “jasno da ne postoji nikakvo bacanje otrova sa 10km visine. Matematički, fizički, hemijski i biološki je nemoguće.”
“Niko ne truje sa neba, nema zavera da se uništi čovečanstvo a kovid-19 je bolest izazvana potpuno prirodnim virusom koji se zove SARS-CoV-2,” napisao je Ivković u decembru 2020.
U tvrdnjama o “chemtrailsima” također je nelogično selektivno djelovanje “otrova” koji se navodno ispuštaju iz aviona, odnosno nejasno je zašto se samo pojedinci razbole ukoliko je zrak koji svi udišemo “otrovan”.
O tvrdnjama da su “chemtrailsi” odgovorni za Covid-19 pandemiju, za portal AFP Činjenice govorio je pulmolog Srđan Lukić:
Kako je za AFP Činjenice objasnio pulmolog Srđan Lukić, “da bi bilo kakvo trovanje iz vazduha, moralo bi biti u ogromnim koncentracijama da bi imalo efekta koji se ispoljava kao akutna bolest i da bi u tom slučaju svi ljudi koji udišu taj vazduh bili zahvaćeni.”
“Kad god svedočimo inhalacijskom trovanju ono uvek zahvati sve prisutne osobe. Bez izuzetaka,” rekao je u mejlu 12. februara 2021.
Dakle, snimci i fotografije aviona koji iza sebe ostavljaju kondenzacijske tragove nisu dokazi da nas “truju iz zraka”, niti se tako nešto dešava.
Tvrdnje na društvenim mrežama da “contrailsi” na fotografijama i snimcima aviona na nebu iznad regiona prikazuju “zaprašivanje” ili “trovanje” iz zraka ocjenjujemo kao lažnu vijest.
(Nerma Šehović, Raskrinkavanje.ba)