U Banjoj Luci je 2.10.2021. godine održan protest pod sloganom “Stop gušenju! Za slobodnu Srpsku”, koji su organizovale opozicione stranke u Republici Srpskoj. Kako se navodi u članku objavljenom na portalu Al Jazeera Balkans 2.10.2021. godine, protest je bio usmjeren protiv gušenja medijskih sloboda, korupcije i brojnih afera u ovom entitetu.
U periodu od 1. do 3. oktobra pratili smo način na koji su o ovom protestu izvještavali mediji bliski vladajućem SNSD-u: javni servis Radio televizija Republike Srpske (RTRS), entitetska novinska agencija Srna i privatna Alternativna televizija.
RTRS: Politički komentar predstavljen kao “vijest” u Dnevniku
U periodu od 1. do 3. oktobra 2021. godine, na portalu RTRS objavljeno je ukupno 12 članaka o protestima koje je u Banjoj Luci organizovala opozicija. Od 12 spomenutih članaka, tri su kratke vijesti s informacijama o okolnostima protesta:
Policija Srpske u pripravnosti zbog najavljenih protesta opozicije (1.10.2021.)
U Banjaluci protest opozicije (VIDEO) (2.10.2021.)
PU Banjaluka: Skup protekao mirno, prisustvovalo 3.500 građana (2.10.2021.)
U pet članaka prenesene su izjave i stavovi članova vladajućeg SNSD-a :
Dodik o najavljenim protestima opozicije (VIDEO) (1.10.2021)
Tegeltija: Znaju li u SDS-u da su oskrnavili pravoslavlje? (2.10.2021)
Tomaš: Gdje je "medijski mrak" kad se opozicionari "ne gase"!? (2.10.2021)
Blagojević: I javno potvrđeno da je BNTV propagandno klepetalo SDS-a i njegovih trabanata (3.10.2021)
Dodik: Sa skupa u Bijeljini poslana poruka, u Banjaluci fijasko opozicije (VIDEO) (3.10.2021)
Tri članka na portalu RTRS-a sadrže i isječke priloga iz Dnevnika 2, centralne informativne emisije ovog javnog servisa, koja se emituje svake večeri u 19:30 sati. Sva tri članka, čiji je sadržaj u Dnevniku prezentiran kao vijest, imaju karakteristike političkog komentara.
Tako je 2. oktobra objavljen članak pod naslovom “U Banjaluci održan protest opozicije; Građani izviždali pojedince”.
Članak, koji o protestima govori u negativnom tonu, sadrži i link isječka iz Dnevnika 2. U njemu se, između ostalog, navodi:
Opozicija je večeras na Trg Krajine u Banjaluci izvela članstvo i simpatizere. Zvižduka nije nedostajalo. Najviše su zviždali onima, koji su do juče bili dio vlasti, a ni predsjednik SDS-a Mirko Šarović nije bio uvjerljiv, pa tako nije pobrao ni simpatije.
Iako su danima pozivali građane širom Republike, najavljivali skup od 20.000 ljudi, organizovali prevoz autobusima za članstvo i simpatizere, njihova očekivanja nisu ispunjena.
Sa istom pjesmom "Sistem te laže", počinjali su i 2018. godine, kada su zloupotrijebili smrt mladića zarad političkih poena, a danas to čine igrajući se sa zdravljem ljudi i pacijenata na respiratoru.
Sličan ton imaju i članci objavljeni prvog i trećeg oktobra, dan prije i dan nakon protesta, u kojima se navodi da je opozicija razjedinjena, bez političkog programa i rješenja, da protestima traži razlog da “sjednu sa Kristijanom Šmitom”, te ih se optužuje za širenje dezinformacija.
Kako je Raskrinkavanje pisalo u analizi objavljenoj u martu 2021. godine, objavljivanje komentara u rubrici “Vijesti”, naročito kada su oni isključivo negativni prema jednoj strani - u ovom slučaju, opoziciji jednoj političkoj opciji - briše granicu između činjeničnog izvještavanja i mišljenja, što se kosi sa standardima profesionalnog i objektivnog izvještavanja. U Kodeksu za štampu BiH, kojeg je donijelo Vijeće za štampu u BiH, preporučuje se da se u izvještavanju mora napraviti razlika između komentara, pretpostavke i činjenice.
Kodeks o audiovizuelnim medijskim uslugama i medijskim uslugama radija Regulatorne agencije za komunikacije BiH (RAK) također nalaže da lični stavovi i mišljenja budu jasno naznačeni, tako da se ne naruši nepristrasnost i izbalansiranost programa, te se navodi da komentar mora da bude jasno odvojen od vijesti i da voditelj/ica programa vijesti treba biti ograničen/a na nepristrasno iznošenje informacija.
Kome je RTRS ustupio medijski prostor?
Prema Zakonu o javnom radiotelevizijskom sistemu Bosne i Hercegovine, javni servisi imaju obavezu da “plasmanom raznovrsnih i vjerodostojnih informacija istinito informiraju javnost o političkim, privrednim, socijalnim, zdravstvenim, kulturnim, obrazovnim, naučnim, religijskim, ekološkim, sportskim i drugim događajima, podstiču demokratske procese, osiguraju odgovarajuću zastupljenost nepristrasnih vijesti i programa o aktuelnim dešavanjima, u udarno i u drugo vrijeme, informativnog, kulturnoumjetničkog, obrazovnog, dječijeg, sportskog i zabavnog programa, te da programi najvišeg kvaliteta budu dostupni javnosti u Bosni i Hercegovini”.
Dok su mnogi članovi stranke SNSD dobili medijski prostor da izraze svoje stavove u vezi s ovim događajem, na portalu RTRS-a su, pak, potpuno izostale izjave učesnika protesta kako građana/ki, tako i političkih aktera koji su u njima učestvovali. Analizirajući članke koje je RTRS objavio o protestima, može se zaključiti da su novinari/ke izvještavanju o ovoj temi pristupili/e krajnje pristrasno.
Isti zaključak može se donijeti i kada je riječ o izvještavanju novinske agencije Srna o protestima održanim na Trgu Krajine. Na web stranici agencije također se ističu članci u kojima se prenose izjave zvaničnika SNSD-a i njihovih istomišljenika, koje je preuzimao i RTRS.
Izjavama učesnika/ca i organizatora/ca protesta posvećen je samo jedan članak, objavljen 3.10.2021. godine.
Alternativna televizija: Jedna strana priče
Portal Alternativne televizije je na temu protesta “Stop gušenju! Za slobodnu Srpsku” izvještavao u 11 članaka, objavljenih između 1. i 3. oktobra.
Kao što je bio slučaj sa RTRS-om, ni ovaj portal nije prenio nijednu izjavu učesnika/ca protesta. S druge strane, na njihovoj web stranici mogu se pronaći komentari članova SNSD-a i pojedinaca koji izražavaju iste stavove, usmjerene na minimiziranje održanog skupa.
Mazalica o protestima: Baš nešto nagrnuli na točeni sladoled (2.10.2021.)
"Bruka za jednu malo jaču, a kamoli četiri stranke" (2.10.2021.)
Obradović: Protest opozicije kontraproduktivan (3.10.2021)
Simić za ATV: Prema najdarežljivijim procjenama na protestu bilo 5.000 ljudi (3.10.2021)
U člancima na ovom portalu, bilo da prenose izjave SNSD-ovih funkcionera ili je riječ o autorskom djelu novinara/ki, skup se opisuje kao “sramotan”, “kontraproduktivan”, “standardna gužva subotom popodne”, “fijasko” i slično. Na portalu se ne može pronaći nijedan članak s komentarom samih učesnika/ca i organizatora/ca protesta.
Mišljenja i stavovi učesnika/ca i organizatora/ca protesta u Banjoj Luci su skoro u potpunosti ignorisani u izvještavanju RTRS-a, Srne i Alternativne televizije u periodu od 1. do 3. oktobra, a informativni sadržaj na ovim portalima je protest prikazivao u uglavnom negativnom svjetlu, favorizujući stavove vladajuće koalicije u RS. Stoga izvještavanje ovih portala o protestu ocjenjujemo kao pristrasno.
(Raskrinkavanje.ba)