Na Twitter profilu Goran Jeremić je 23.10.2020. objavljena slika na kojoj se dijete i odrasla osoba drže za ruku, sa ispisanim tekstom na engleskom jeziku:
Evo vam plakat, evo vam poruka na plakatu, evo vam imena organizacija, evo vam njihovi simboli, evo vam dokaz, evo vam sve...
I nemate opravdanje da se to vas ne tiče, da se to ne dešava, da niste znali...
PEDOFILIJA vam je u parku i gleda vaše dete dok vi na klupi čitate MSM..
Poruka na plakatu glasi:
Pedofilija je prirodna seksualna orijentacija.
Naša je odgovornost da razmišljamo i prevaziđemo naša negativna osjećanja prema pedofilima.
Na slici se nalaze logotipi nekoliko organizacija, među kojima je i TED, neprofitna organizacija posvećena širenju ideja, obično u obliku “kratkih, moćnih razgovora (18 minuta ili manje)”, kako je i navedeno na njihovoj zvaničnoj stranici (link). Ovi razgovori, to jest prezentacije poznate kao “TED Talks”, odavno su postale popularan format i sadržaji koji se dijele i prate širom svijeta.
Twitter profil Goran Jeremić je bio suspendovan u vrijeme pisanja ove analize, a arhivirana verzija tweeta je dostupna na ovom linku.
Istog dana, slika je podijeljena i na Facebook profilu Saša Borojević, uz identičan tekst. Ta objava je do trenutka pisanja ove analize podijeljena 487 puta, sa 218 komentara i 788 reakcija.
Korisnici/e Facebooka su sliku, iz identičan opis, dijelili na stranicama i grupama kao što su ЗЛОЧИН НАД МОЈИМ НАРОДОМ СРБСКИМ(ГЕНОЦИД КОЈИ ТРАЈЕ), Руске вести, СВИ ЗА ВЛАДИМИРА ВЛАДИМИРОВИЧА ПУТИНА.
Šta su činjenice?
Američki portal za provjeru činjenica Snopes se u analizi objavljenoj 14.7.2020. bavio ovom slikom. U američkom kontekstu, naime, slika je cirkulisala uz tvrdnju da se radi o plaćenoj reklami na Facebooku.
Snopes je ustanovio da slika nije autentična, te da ovakva reklama nikad nije postojala na Facebooku:
(...) Zapravo, ovaj „oglas“ se nikada nije prikazivao na Facebooku, niti ga je podržao TED. Riječ je o godinama staroj obmani koja je napravljena od stock fotografije.
U maju 2018. godine, Univerzitet Würzburg u Njemačkoj održao je događaj sponzoriran od strane TEDx-a na temu „Buduća društva“, na kojem je govornica održala kontroverznu prezentaciju na temu „Zašto se naša percepcija pedofilije mora promijeniti“ i izjavila da je „pedofilija nepromjenjiva seksualna orijentacija“. (TEDx događaji „se organizuju neovisno, na temelju besplatne licence koju daje TED“ i „nisu pod kontrolom TED-a“, prema navodima matične organizacije.)
Potaknuti člankom Breitbarta o kontroverzi koju je stvorila ta prezentacija TEDx-a (nazvana „#TEDogate“), korisnici na internet stranici za postavljanje slika 4chan počeli su praviti i objavljivati pogrdne memove o tome, uključujući i prethodno prikazani:
Nakon toga je ta slika dijeljena na Facebooku, bez ikakvog konteksta koji objašnjava njeno porijeklo, kao da je riječ o pravoj reklami koja je prikazivana na toj društvenoj mreži.
Reuters je analizirao identičnu fotografiju 10.7.2020, te došao do istih zaključaka kao i Snopes. Isto je zaključio i naš partnerski portal Raskrinkavanje iz Crne Gore u analizi objavljenoj 26.10.2020.
Slika podijeljena na Twitteru i Facebooku, dakle, nije nikakva “poruka na plakatu” koju podržavaju organizacije čiji su logotipi prikazani na njoj. Radi se o meme-u koji je kreiran i objavljen na internet stranici gdje se dijele takvi sadržaji, a koji je nastao kao reakcija na kontroverznu TEDx prezentaciju u Njemačkoj.
Tweet na profilu Goran Jeremić ocjenjujemo kao lažnu vijest. Sve kasnije objave u kojima se tvrdi da se radi o “porukama na plakatu” organizacija koje su “prozvane”, ocjenjujemo kao prenošenje lažne vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)
Saša Borojević i dezinformacije
Facebook profil Saše Borojevića je više puta bio izvor dezinformacija specifičnog “žanra” kreiranja moralne panike koje su preuzimali i prenosili mediji u Srbiji i regionu (link). Raskrinkavanje je pisalo o Borojevićevom profilu kao jednom od izvora dezifnormacija o uznemirujućim slikama koje navodno prikazuju “dječije seks-robote”. Analizu tih netačnih tvrdnji možete pročitati ovdje (link).
Borojević je prenio i morbidnu izmišljotinu o “baby-kanibal video igrici”, predstavljenu u kontekstu zavjeroloških priča o “satanizmu” (link).
Borojević je, pored toga, bio i izvor jedne od prvih “viralnih” lažnih vijesti nakon izbijanja COVID-19 pandemije, o tome da su “Evropu okupirale desetine hiljade američkih specijalaca dok je pažnja javnosti okrenuta ka koronavirusu” (link).