“Leteći HAARP, kemtrejls i 5G” počeli kao satira, završili kao lažna vijest

Na Facebook profilu Omer Gudzevic je 20.4.2020. objavljena slika nečega što izgleda kao leteća antena iza koje ostaju kondenzacijski tragovi. Na slici je napisana tvrdnja da se radi o “HARP svemirskom brodu” koji “emitira 5G zračenje” i “sadrži virus Corona”. Slika je podijeljena uz status u kojem se tvrdi da je leteći objekt na slici razlog zašto “nas glava boli”:

Evo od čega nas glava boli.

Konačno uhvaćen, HARP svemirski brod koji emitira 5 G zračenje sadrži virus Corona.. Podijelite prije nego što ga uklone..

Iako je slika objavljena u aprilu, ova objava je još uvijek bila popularna do vremena pisanja analize. U šest mjeseci imala je preko 16.000 dijeljenja, a na Facebooku smo pronašli desetine istih slika objavljenih na privatnim profilima. 

Iznad slike “leteće antene” napisano je “ocijenite prijevod”, što sugeriše da se originalno radi o slici koja je objavljena uz opis na nekom drugom jeziku. Pretragom putem aplikacije TinEye ustanovili smo da je najstarija slika antene sa sličnim opisom na engleskom jeziku objavljena 5.4.2020. na stranici Imgur, dok je istog dana objavljena i na popularnoj meme stranici 9GAG. 

Slika je originalno objavljena kao sarkastični osvrt na besmislene teorije zavjere o novom koronavirusu, to jest na povezivanje već postojećih fantazija o “kemtrejls zaprašivanju”, sistemu HAARP i navodnom štetnom djelovanju 5G mreže, sa aktuelnom pandemijom. Radi se o očitoj fotomontaži koju prati tekst:

Rijetka fotografija mobilnog HAARP transmitera koji širi 5G mrežne kemtrejlse u kojima su uzgojeni virusi. 

Po internetu kruži niz sličnih “meme” satiričnih sadržaja kojima se ismijavaju teorije zavjera koje su proteklih mjeseci aktuelne na društvenim mrežama. Jedna takva, recimo, eksplicitno naglašava da služi “Nerviranju svih teoretičara zavjere na vašoj listi prijatelja odjednom: Leteći 5G toranj koji širi kemtrejls i izbacuje vakcine”.

No, sudeći po načinu na koji je predstavljena u ovoj viralnoj objavi, te po komentarima i dijeljenjima slike “leteće antene”, čini se da ogroman broj ljudi, nasuprot osnovnoj logici, nije shvatio da se radi o humorističnom sadržaju a ne o iole ozbiljnoj informaciji. 

Šta je HAARP?

Program visokofrekventnog aktivnog istraživanja polarne svjetlosti (High Frequency Active Auroral Research Program - HAARP) je pokrenula američka vojska, tačnije US Air Force ili ratno vazduhoplovstvo, zajedno sa Agencijom američkog ministarstva odbrane za razvoj novih tehnologija za vojsku (DARPA) i Univerzitetom u Aljasci. 

HAARP nije nikakav “svemirski brod” niti može da leti. Radi se o nizu antena čija je glavna svrha bila da pomogne razvoju napredne tehnologije radio-komunikacija, tačnije da utvrdi na koji način gornji slojevi atmosfere (jonosfera) utiču na radio-signale. Ove visokofrekventne radio antene smještene su u Gakoni na Aljasci. 

HAARP antene, preuzeto sa NBC News
 

Nakon što je program počeo sa radom devedesetih godina prošlog vijeka, HAARP je postao predmet teorija zavjere. Najraširenija teorija zavjere vezana za HAARP je da se pomoću tog kompleksa radijskih antena kontrolišu vremenske prilike. Teoretičari zavjere su “optuživali” HAARP za razne vrste prirodnih nesreća - tornada, uragani, zemljotresi, poplave - ali i za terorističke napade, kontrolu uma i slično. 

U svojoj analizi slike s Facebooka, fact-checking portal AFP Provera činjenica je naveo objašnjenje srpskog fizičara Vladimira Srećkovića o toj teoriji zavjere.

“HAARP postrojenje ne utiče na klimu,” rekao je 2014. godine dr Vladimir Srećković, istraživač sa Instituta za fiziku Beograd, u intervjuu za naučni magazin Elementarijum. Energija radio signala koje emituje HAARP nije apsorbovana u dve druge oblasti atmosfere gde se stvaraju uslovi koji određuju vreme na Zemlji, dodao je.

No, HAARP se počeo preplitati sa još jednom od popularnom teorijom zavjere - “chemtrails”. Priča o “chemtrails” (skraćeno od “chemical trails” - hemijski tragovi) je teorija zavjere u kojoj se tvrdi da postoji tajni atmosferski program velikih razmjera (Secret large-scale atmospheric program - SLAP), a koji između ostalog podrazumijeva “zaprašivanje stanovništva” iz zraka. Poklonici ove teorije zavjere tvrdi da su tragovi koji na nebu ostaju iza aviona zapravo hemikalije kojima se truju i ubijaju ljudi. U nekim verzijama se tvrdi se da se putem zaprašivanja ostvaruje “kontrola umova”. Više o tome zašto te tvrdnje nisu tačne pročitajte u ranijim analizama Raskrinkavanja na linkovima ispod.

Teorije zavjere o tehnologijama pete generacije (5G) postale su izrazito popularne s pojavom novog koronavirusa, a kako vidimo na slici koja je predmet ove analize, ove teorije “udružile” su se sa teorijama o HAARP-u i chemtrailsima. 

HAARP ne emituje “5G zračenje”. Taj kompleks antena je napravljen s ciljem izučavanja jonosfere, ili gornjih slojeva atmosfere. 5G je posljednja generacija tehnologije bežične komunikacije, koja se koristi za pristup internetu. Milan Gordić, naučni saradnik u Institutu za nuklearne nauke Vinča u Beogradu, je za AFP objasnio da HAARP i 5G predajnici “koriste bezopasnu vrstu elektromagnetnih talasa” ali rade na potpuno različitim frekvencijama.

HAARP emituje radio talase u jonosferu, viši deo atmosfere koji počinje na oko 50 do 80 kilometara visine i prostire se do 950 kilometara iznad površine Zemlje. Tehnologija 5G “je potpuno druga priča pošto su to antene usmerene ka površini Zemlje gde ima korisnika interneta i mobilne telefonije,” objašnjava Gordić.

5G “zračenje” ne “sadrži” novi koronavirus jer se virusi ne mogu širiti radio talasima. Oni postoje u različitim formama koje se ne preklapaju - virus je biološki fenomen, dok radio talasi postoje u elektromagnetnom spektru, o čemu je pisao magazin Science alert u članku od 8. aprila ove godine.

HAARP nije “svemirski brod”, ne “emitira 5G zračenje” niti zračenje može da sadrži “virus Corona”. Slika koja je podijeljena preko 16 hiljada puta nastala je, zapravo, kao podsmijevanje teorijama koje ovakve i slične tvrdnje predstavljaju kao stvarne. Predstavljanje ove slike, originalno satirične, kao bilo čega drugog do humora, ocjenjujemo kao lažnu vijest.

(raskrinkavanje.ba)