Foto: Freepik
Portali godinama objavljuju članke o uspjehu doktora tehničkih nauka Ivana Savića, koji je u laboratoriji iz koštice šljive izdvojio jedinjenje amigdalin. Ovo dostignuće, navodi se u člancima, dio je njegove doktorske disertacije na Tehnološkom fakultetu u Leskovcu. U člancima se amigdalinu pripisuju svojstva lijeka u terapiji različitih vrsta karcinoma. Članci o doktoru Saviću i amigdalinu objavljivani su i u novembru ove godine.
Portal Blic je još 4. oktobra 2014. godine objavio članak o uspješnom izdvajanju amigdalina iz koštice šljive. U naslovu i uvodu ovog članka piše:
Lek iz šljive za lečenje opakih bolesti
Doktor tehničkih nauka Ivan Savić (29) je u laboratoriji izdvojio iz koštice šljive amigdalin, supstancu koja pomaže u terapiji karcinoma dojke, limfona, prostate…
U članku su prenesene Savićeve izjave u kojima kaže da “niko na ovim prostorima do sada nije pokušao da izdvoji amigdalin iz koštice šljive”, te navodi da je riječ o molekulu koji “spada u grupu tumor selektivnih agenasa, koji uništavaju samo ćelije tumora dok zdrave ćelije ostaju netaknute”. U nastavku je prenesena i izjava Srđana Pešića, šefa Katedre za farmakologiju na Medicinskom univerzitetu u Nišu, koji govori o potencijalu ovog “pronalaska” da postane lijek. On je procijenio da će “pronalazak mladog leskovačkog naučnika najverovatnije ostati u časopisima, budući da od izdvajanja supstance do proizvodnje lijeka prođe 20 godina”.
U članku se navodi da je metoda “liječenja opakih bolesti sadržajem iz koštica voća koji je pun vitamina B17” poznata je još od vremena starih Egipćana, a da je sistemsko proučavanje počelo u prošlom veku.
Članke o izdvajanju amigdalina iz koštice šljive su 2014. objavili i RTVBN, Jug medija, eKapija i Made in Germany. Iako je u ovim člancima kao izvor naveden Blic, sadrže i navode da se “metode liječenja ove opake bolesti amigdalinom primenjuju u Meksiku i Njemačkoj, putem tableta i injekcija”, kojih nema u Blicovom članku.
Mediji su tokom godina nastavili da “recikliraju” Blicov članak uz neznatne izmjene.
Family (7.9.2019), Kutaknet (8. 9. 2019. ), Balkans press (6. 11. 2024), Detaljno (6. 11. 2024.) i Moje zdravlje (7.11.2024.) su svoje članke opremili naslovom: “SENZACIONALNO: Srpski genije iz koštice šljive izdvojio AMIGDALIN - lek za rak prostate, dojke, limfoma…”.
Puls Šumadije (8.11.2024) i portal Dominantni (11.11.2024.) u svojim naslovima o amigdalinu govore kao o “potencijalnom lijeku” za rak. Portal Puls Šumadije u uvodu svog članka govori o amigdalinu kao supstanci “koja bi mogla pomoći u lečenju raka dojke, limfoma i prostate”. Portal Dominanti, pak, navodi da je to supstanca “poznata po svojim antitumorskim svojstvima, koja se koristi u terapiji raka dojke, limfoma i prostate”. Na Facebooku se dijeli i slika koja podsjeća na screenshot članka sa portala Dominantni. Međutim, naslov na slici je drugačiji i u njemu se navodi da je amigdalin lijek protiv raka dojke, limfoma i raka prostate.
Foto: Facebook
Tvrdnje o amigdalinu su u novembru dijeljene na Facebooku i u formi statusa (1,2).
Šta su činjenice?
Kako se navodi u analiziranim člancima, izdvajanje amigdalina iz koštice šljive bilo je Savićeve doktorske disertacije koju je objavio Univerzitet u Nišu 2014. godine. Amigdalin je jedinjenje koje se nalazi u sjemenkama kajsije, jabuke, breskve, šljive, crvene trešnje i u gorkim bademima. Otkriven je 1837. godine i u to vrijeme je testiran kao potencijalno sredstvo za liječenje raka u Rusiji i Njemačkoj. Ovaj način liječenja je ubrzo odbačen.
Laetril, djelomično vještački i pročišćeni oblik amigdalina (pogrešno nazivan i “vitamin B17”), patentiran je 50-ih godina prošlog vijeka i postao je popularan u “alternativnom liječenju” raka.
Tvrdnje da “vitamin B17” liječi rak već godinama se objavljuju u člancima portala. Raskrinkavanje je već pisalo o tome da nije riječ o lijeku protiv raka, niti o vitaminu uopšte. U analizi iz juna 2021. godine smo naveli da amigdalin i laetril nisu nikakvi vitamini, ne ponašaju se kao vitamini u tijelu niti postoje dokazi da su potrebni.
Bez efekta, ali s rizikom
Kako je navedeno na stranici američkog Nacionalnog instituta za rak, tvrdnje o učinkovitosti laetrila baziraju se na hidrogen-cijanidu kao antikancerogoj komponenti. Kako smo naveli u prethodnoj analizi, pretklinička ispitivanja o potencijalnoj antikancerogenoj učinkovitosti amigdalina/laetrila, rađena na životinjama, nisu pokazala da je učinkovit. U nekim studijama je čak došlo do trovanja životinja. Klinička ispitivanja na ljudima takođe nisu pokazala da laetril ima antikancerogena svojstva (nisu provedena kontrolisana klinička ispitivanja, koja uključuju kontrolnu grupu, placebo i slično).
Tvrdnjama da je amigdalin lijek protiv kancera bavio se i Full Fact. Ova platforma za provjeru činjenica u analizi iz marta 2023. navodi:
Cochranov pregled, koji se često smatra najboljom vrstom dokaza za medicinske tretmane, otkrio je da tvrdnje o liječenju raka "trenutno nisu potkrijepljene pouzdanim kliničkim podacima" i nose značajan rizik od štete.
Studije koje su proučavale dejstvo substance u laboratorijskim uslovima i na životinjama generalno nisu pronašle učinak, prema sažetku dokaza američkog Nacionalnog instituta za rak. Dok je neki učinak viđen u laboratorijskim testovima na ćelijama raka, to nam malo govori o korisnosti u liječenju stvarnih karcinoma.
Rezultati kod životinja bili su još manje pozitivni. Šest od sedam pregledanih studija nije pokazalo nikakav učinak, a sedma je pokazala samo malo usporavanje rasta raka kod miševa kojima je ubrizgan amigdalin.
Cochrane je neprofitna organizacija koja izrađuje sistemske preglede postojećih objavljenih primarnih istraživanja vezana za ljudsko zdravlje.
Na stranici nezavisne organizacije za istraživanje raka Cancer Research UK, u članku koji je posljednji put pregledan u septembru 2022. godine, navodi se da ne postoje naučni dokazi da je laetril “učinkovit tretman za rak ili bilo koju drugu bolest." Ovaj izvor navodi da se laetril ne može prodavati u Velikoj Britaniji ili Evropi.
Američka Agencija za hranu i lijekove ( FDA) zabranila je prodaju laetrila zbog rizika trovanja cijanidom. Cijanid je brzodjelujući otrov koji može biti smrtonosan. On brzo ulazi u krvotok, a tijelo ne reaguje isto na male i velike količine cijanida. U malim količinama cijanid se izluči urinom ,no u velikim sprečava dotok kiseonika u ćelije, što može dovesti do smrti. Cijanid se u malim količinama nalazi u brojnim vrstama hrane koju konzumiramo, i može biti koristan tako što sa drugim hemijskim spojevima stvara vitamin B12.
Na stranici WebMD, koja se bavi temama iz oblasti medicine, navodi se da korištenje amigdalina može biti opasno.
Najočigledniji razlog je taj što amigdalin može uzrokovati trovanje cijanidom. Vaš krvni pritisak bi mogao pasti veoma nisko, možete oštetiti jetru ili pasti u komu. U najgorem slučaju, velike doze - 50-60 koštica kajsije ili 50 grama laetrila - mogu da vas ubiju.
U analiziranim člancima se navodi da se amigdalin koristi u terapijama u Nemačkoj i Meksiku. Ipak, kako se navodi u Pharmazeutische Zeitung-u, časopisu specijalizovanom za teme iz oblasti farmacije, njemačka farmaceutska komisija za lijekove klasifikuje amigdalin kao sumnjivu supstancu, koja se kao takva ne smije stavljati u promet. Takođe se navodi da izdavanje amigdalina nije dozvoljeno čak i kada ga je ljekar propisao. S druge strane čini se da je u Meksiku amigdalin dostupan kao tretman za kancer (1, 2).
Shodno navedenom, tvrdnju da je amigdalin lijek protiv raka ili da ima takav potencijal ocjenjujemo kao pseudonauku. Tvrdnju da se koristi u terapiji protiv raka dojke, limfoma i raka prostate ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
(Raskrinkavanje.ba)