Lokalni izbori 2020: Igranje anonimnim anketama

Na portalu Katera je 3.11.2020. objavljen članak sa naslovom:

Telefonska anketa: Građani Istočne Ilidže o kandidatima i strankama na lokalnim izborima 2020

U članku se navodi da je ovaj portal imao uvid u anketu, koja je provedena na području Istočne Ilidže, telefonskim putem na uzorku od 1.012 građana/ki. 

Rezultati navodne ankete pokazuju da Srpska demokratska stranka, SDS ima podršku od 37.6% što je više u odnosu na ostale stranke u uzorku. Navodi se i poređenje sa anketom iz juna ove godine.

U predizborne aktivnosti svakako spadaju i ankete koje provode razne agencije i anketari. Jedno takvo istraživanje, po modelu telefonske ankete, u koje ’’Katera’’ ima uvid  provedeno je na uzorku od 1012 anketiranih građana. Ispitivanje je obavljeno na teritoriji Istočne Ilidže od 26. oktobra do 2. novembra.

Prema rezultatima, najveća politička partija u Istočnoj Ilidži je SDS i ima podršku 37.6% birača, što je za 5% više u odnosu na jun tekuće godine.  Najveću podršku nakon SDS-a u Istočnoj Ilidži ima Savez nezavisnih socijaldemokrata sa 20.2%, DNS sa 13.8%, PDP 11.7%, Ujedinjena srpska sa 4.3% i SRS DR Vojislav Šešelj sa 3.5%. 

Prema rezultatima posljednjih istraživanja političke partije koje neće obezbijediti potrebni cenzus od 3% su Vaš pokret sa 2.7%, Demos sa 2.3%, SPS 2.1% i SP sa 1.2%.  Zanimljivo je da je Narodni demokratski pokret postao minorna politička partija koja je na posljednjim lokalnim izborima imala podrsku 7.65% glasača pala na porocenat od 0.3%.

U istom članku navedeno je i da Marinko Božović, kandidat SDS-a za poziciju načelnika opštine Istočna Ilidža ima navodno podršku 59.4.% anketiranih građana/ki. Miroslav Lučić, kandidat koalicije SDS-a i Partije demokratskog progresa, PDP-a, za gradonačelnika Istočnog Sarajeva, prema rezultatima ove ankete ima podršku 57.5% anketiranih.

Na pitanje „Kome ćete dati podršku za načelnika opštine?“ stanovnici Istočne Ilidže su odgovorili na sljedeći način:

Podršku od 59.4% birača ima trenutni načelnik opštine Istočna Ilidža Marinko Božović, dok kandidat koalicije Izgradimo Istočnu Ilidžu ima podršku 38.1% birača. Zanimljivo je da 2.5% birača odgovorilo da neće podržati nikog od ponuđenih kandidata.

Sličani odgovori prema predmetnoj anket su dati i na pitanje „Koga podržavate za gradonačelnika Istočnog Sarajeva?“.

Najveću podršku stanovnika Istočne Ilidže ima aktuelni predsjednik Skupštine grada Istočno Sarajevo Miroslav Lučić koga podržava 57.5% birača, dok Ljubišu Ćosića kandidata SNSD-a podržava 40.1% stanovnika Istočne Ilidže. 2.1% birača će svoju podršku dati nekom trećem kandidatu, a 0.3% birača će napraviti nevažeći listić.

Članak su potom objavili i IS Radio, istog dana, te Istok, 5.11.2020, sa neznatnim izmjenama u naslovu:

Predizborna anketa: SDS, Lučić i Božović ubjedljivo vode u Istočnoj Ilidži (IS Radio, 3.11.2020.)

Telefonska anketa: Građani Istočne Ilidže o kandidatima i strankama na lokalnim izborima 2020 (Istok, 5.11.2020.)

Katera je anonimni portal, na čijim stranicama nema podataka o vlasničkoj strukturi kao ni o uredničkom i novinarskom timu. U rubrici kontakt, dostupna je tek kontakt forma i jedna email adresa.

U članku o navodnoj anketi koju je Katera objavila, ne navode se podaci o tome ko je naručilac ankete niti koja je agencija sprovela istraživanje, što je suprotno dobroj medijskoj praksi pri izvještavanju tokom predizborne kampanje.

Pet dana nakon članka portala Katera, 8.11.2020, Srna je objavila rezultate navodne ankete vezane za izbore u Istočnoj Ilidži, prema kojoj pobjeđuje Nebojša Šešlija, kandidat SNSD-a. I u ovom slučaju navedeno je tek da je izvor “renomirana agencija”.

Članak je objavljen sa naslovom:

ZNAČAJNA PREDNOST ŠEŠLIJE I SNSD-a

Srna je članak objavila u sekciji Izbori 2020, a u njemu se, između ostalog navodi:

Prema podacima istraživanja koje je uradila renomirana agencija iz Banjaluke u periodu od 24. oktobra do 2. novembra terenskim radom na uzorku od 1.328 ispitanika, njih 52,2 odsto glasalo bi za Šešliju, a 42,3 odsto za kandidata SDS-a Marinka Božovića.

Veoma mali procenat ispitanika - 2,4 odsto odgovorilo je da ne zna za koga bi glasalo na predstojećim lokalnim izborima, dok je njih 3,1 odbilo da odgovori.

Kada je riječ o rejtingu političkih partija, najjača partija u Istočnoj Ilidži je SNSD za koju se izjasnilo 34,10 odsto anketiranih.

Na drugom mjestu je SDS sa 29,80 odsto glasova ispitanika, DNS 15,10, Ujedinjena Srpska 5,30, PDP 4,20, DEMOS 3,80 odsto glasova ispitanika...

Članak su potom objavili RTRS, Trebevic, Banjaluka, Istočno, ATV, Princip News i Filter.

Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju, OSCE je u “Priručniku o praćenju medija za izborne promatračke misije” u poglavlju “Dodatak: Zbornik standarda i načela o slobodi istraživanja tijekom izbora” navela preporuke Vijeća Evrope u vezi sa medijskim izvještavanjem o anketama. 

Ističe se da mediji trebaju pružiti dovoljno informacija kako bi javnost sama mogla da donese sud o anketi, te se navodi potreba da se identifikuje ko je naručilac ankete i koja metodologija se koristila, u kom periodu je rađena anketa i na kom uzorku.

8. Ankete javnoga mišljenja

Regulatorni ili samoregulatorni okviri trebaju osigurati da će mediji, kada objavljuju rezultate anketa javnoga mišljenja javnosti pružiti dovoljno informacija kako bi sami prosudili o vrijednosti ankete. Takve informacije mogle bi posebno imenovati političku stranku ili drugu organizaciju ili osobu koja je naručila i platila anketu; 

- identificirati organizaciju koja provodi anketu i primijenjenu metodologiju;

- ukazati na uzorak i marginu pogreške ankete;

- ukazati na datum i/ili razdoblje kada je anketa provedena.

O svim drugim pitanjima glede načina na koji mediji predstavljaju rezultate anketa javnoga mišljenja trebaju odlučiti sami mediji. Svako ograničenje koje nametnu države članice kojim se zabranjuje objavljivanje/širenje anketa javnoga mišljenja (o tomu za koga će glasovati) na dan glasovanja ili određeni broj dana prije izbora treba biti sukladan članku 10. Europske konvencije za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda, kako je to protumačio Europski sud za ljudska prava. Slično tomu, kada se radi o anketama neposredno nakon glasovanja, države članice mogu razmotriti zabranu medijskog izvještavanja o rezultatima tih anketa dok se ne zatvore sva glasačka mjesta u zemlji.

Katera je u članku o navodnoj anketi navela tek da je riječ o telefonskoj anketi na uzorku od 1.012 građana/ki, dakle bez podataka o tome ko je naručio tu anketu i ko ju je sproveo. Budući da rezultati navodne ankete ukazuju na prednost SDS-a i njenih kandidata, pretražili smo zvaničnu Facebook stranicu SDS-a, te Facebook stranice kandidata Božovića i Lučića. Na ovim stranicama nismo pronašli objavu o ovoj anketi.

Ni na zvaničnom sajtu SDS-a nismo pronašli obavještenje o anketi.

Dodatno, Katera je u članku navela da je navodna nova anketa pokazala da je “najveća politička partija u Istočnoj Ilidži  SDS ima podršku 37.6% birača, što je za 5% više u odnosu na jun tekuće godine”. 

Podatke o anketi iz juna tekuće godina o SDS-u takođe nismo pronašli na zvaničnom sajtu ove stranke niti Facebook stranicama Božovića i Lučića. Ni pretragom nismo mogli da pronađemo izvještaje o anketi iz juna u Istočnoj Ilidži.

Ni članak koji je objavila Srna ne sadrži sve preporučene podatke koje bi anketa javnog mnijenja trebala da zadovolji, kako bi pružila dovoljno informacija na osnovu kojih će građani/ke sami/e da donesu zaključke o njenoj vrijednosti. Nije navedeno niti ko ju je naručio niti ko je sproveo istraživanje.

O tome kako su Buka a potom i niz drugih medija, uključujući RTRS i ATV, objavili vijest o istraživanju agencije IPSOS prema čijim rezultatima Igor Radojičić, aktuelni gradonačelnik Banjaluke, “pobjeđuje” Draška Stanivukovića, njegovog protivkandidata na predstojećim izborima, pisali smo u analizi objavljenoj u avgustu ove godine.  

Agencija IPSOS ubrzo je demantovala tvrdnje da je sprovela takvo istraživanje u Banjaluci, a portal Buka nije želio otkriti izvor ovog istraživanje koje je lažno pripisano IPSOS-u. Detaljnije pročitajte u analizi na linku ispod.

(Raskrinkavanje.ba)