Foto: EyeEm/Freepik
Dvogodišnja Danka Ilić nestala je 26. marta u okolini Bora u Srbiji. Mediji u regionu intenzivno su izvještavali o toku potrage. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić saopštio je 4. aprila 2024. godine na vanrednoj konferenciji za medije da je djevojčica za kojom se tragalo ubijena. Istakao je i da su dva uhapšena lica priznala izvršenje tog djela. U vrijeme pisanja ove analize, još uvijek je trajala potraga za tijelom Danke Ilić.
Prije nego što je javnost informisana o ubistvu djevojčice i dok je još trajala potraga, na portalu Blic je 31. marta 2024. godine objavljen članak u kom se navodi da je redakcija u posjedu videosnimka za koji se sumnja da prikazuje Danku Ilić. Kako je navedeno, snimak je nastao u Beču i prikazuje dvije ženske osobe te djevojčicu koja je autora snimka podsjetila na nestalu Danku. Zbog sumnji da bi na snimku mogla biti nestala djevojčica, policijske službe Srbije kontaktirale su nadležne u Austriji sa ciljem da provjere te navode.
“Hitno” saopštenje policije i netačno tumačenje
U vezi sa istragom videosnimka, na portalu Telegraf je 3. aprila 2024. godine objavljen članak opremljen naslovom “Hitno saopštenje austrijske policije u vezi sa nestankom male Danke”. U članku se navodi da je jedan od tragova u potrazi za nestalom djevojčicom i videosnimak koji je nastao u Beču i objavljen na društvenim mrežama, a za koji se vjeruje da je na njemu ona u pratnji dvije žene. Navedeno je i da austrijska policija “vjeruje da je vjerovatno mala Danka na snimku”, odnosno da je saopšteno da je “vrlo vjerovatno” na snimku djevojčica za kojom se u to vrijeme tragalo u Srbiji.
Policija veruje da je verovatno mala Danka na snimku
Austrijska policija oglasila se povodom snimka koji je nastao na tramvajskoj stanici u Beču, na kojem je kako se veruje, mala Danka Ilić, koja je 26. marta nestala kod Bora.
Austrijska policija je saopštila da je vrlo verovatno da je na snimku nestala srpska devojčica.
"Nakon što su rođaci nestale devojčice pogledali slike, pretpostavlja se da je vrlo verovatno reč o o nestaloj devojčici iz Srbije. Bečka policija traži objavljivanje snimaka po nalogu javnog tužioca", saopšteno je.
Članak je uz neznatne izmjene prenijelo destine portala u Srbiji i Bosni i Hercegovini. U člancima portala Rina, Kolektiv, Alternativna televizija, N1, Objektiv, Realno SRB, Bosna info i Etto navedena je izjava identična onoj iz članka Telegrafa o tome da se “pretpostavlja” da je na snimcima Danka nakon što su rođaci pogledali snimke. U člancima drugih portala, osim tvrdnje da je “policija saopštila da je vrlo verovatno da se na snimku vidi upravo nestala srpska devojčica”, navodi se i da je iz istog izvora saopšteno da “nakon što su rođaci nestale devojčice pogledali slike, pretpostavljaju da je vrlo verovatno reč o nestaloj devojčici iz Srbije”.
Portali koji su u svojim člancima imali i navod iz saopštenja bečke policije da rođaci nestale djevojčice pretpostavljaju da bi na snimku iz Beča mogla biti ona su: RTVBN, EBrčko, B92, Mondo (rs.), Espreso, Teslić danas, Informer, Una, 24sedam, Borba, RTV AS, Pink, Happy, Pravda, Mondo (.ba), Glas javnosti, Alo, Nedeljnik afera, K1 info, Info puls, Udarna vest, Ekspres, Republika, Hype, Vesti-rs, Newslite, 365 Srbija, eTrebinje, NS uživo, 192 (.rs), Objektivno, BHRT, Radio Sarajevo, Bijeljina, Glas Srpske, N portal, Webtribune, Banjaluka, Hercegovina press, BL portal, GP Maljevac, Dan i Novosti.
Članak portala Novosti je na platformi Threads objavljen uz opis: “Danka Ilić je na snimku iz Beča, kaže austrijska policija!”
U vezi sa sumnjama da je na snimku iz Beča možda djevojčica za kojom se tragalo, na portalu srbijanske agencije Tanjug objavljen je, takođe 3. aprila, članak pod naslovom:
Portparol bečke policije: Verujemo da je na snimku nestala Danka, objavljene fotografije žena osumnjičenih za otmicu
U članku Tanjuga navedeno je da je portparol rekao da je porodica Danke za kojom se tragalo imala uvid u snimak te da je “vrlo vjerovatno” ona na njemu.
Anonimni portal Glas javnosti svoj je članak o “hitnom saopštenju austrijske policije” opremio naslovom u kojem se tvrdi da je Danka “živa”.
ŽIVA JE! HITNO SAOPŠTENJE AUSTRIJSKE POLICIJE: Vrlo verovatno da je na snimku NESTALA devojčica Danka Ilić! (VIDEO, FOTO)
Portali Teslić danas, Informer, Pravda i Radio Sarajevo svoje su članke opremili senzacionalističkim naslovima:
UDARNA VEST AUSTRIJSKE POLICIJE! Otkrili da li je na snimku mala Danka (Teslić danas, Informer, 3.4.2024)
Udarna vijest austrijske policije: Otkrili da li je na snimku mala Danka (2) (Radio Sarajevo, 3.4.2024)
Na portalu Telegraf, takođe 3. aprila, objavljen je još jedan članak u vezi sa istragom Dankinog nestanka i sumnji da je viđena u Beču. Članak je objavljen pod takođe senzacionalističkim naslovom:
Veliki broj policije oko stanice u Beču na kojoj je navodno viđena Danka: U potragu se uključili i helikopteri
Uz navode da je u Beču tog dana uočen veliki broj policije na mjestu gdje je nastao snimak za koji se sumnja da je na njemu Danka te da je primijećen i helikopter, ponavlja se tvrdnja da je “austrijska policija saopštila da je vrlo verovatno da je na snimku nestala srpska devojčica”. Ovi navodi objavljeni su u još 21 članku uz neznatne izmjene.
Šta je objavilo Ministarstvo unutrašnjih poslova Austrije?
Na stranici Ministarstva unutrašnjih poslova Austrije, 3. aprila 2024. godine objavljeno je da je državljanin Srbije koji živi u Beču prijavio srbijanskim vlastima da je na tramvajskoj stanici sreo djevojčicu u pratnji dvije žene. Posumnjao je da je djevojčica zapravo Danka Ilić, za kojom se u to vrijeme intenzivno tragalo u Srbiji. On je snimio i djevojčicu i dvije odrasle žene te je snimak ustupio na raspolaganje nadležnim organima. Vlasti Srbije kontaktirale su nadležne u Beču, koji su preuzeli istragu.
U navedenoj objavi priloženo je nekoliko fotografija te je bečka policija pozvala osobe sa snimka da se jave u policiju, odnosno da oni koji ih prepoznaju obavijeste nadležne o njihovom identitetu. U istoj objavi navedeno je i da je rodbina djevojčice Danke pogledala snimak i pretpostavila da je najvjerovatnije riječ o njoj. Obavijest u trenutku pisanja ove analize nije bila dostupna na pomenutoj stranici.
Na stranicama Ministarstva istog je dana objavljeno još jedno saopštenje u kojem je navedeno da je 30. marta 2024. godine državljanin Srbije koji živi u Beču srbijanskim vlastima prijavio da je na tramvajskoj stanici sreo djevojčicu u pratnji dvije žene i da je posumnjao da bi djevojčica mogla biti Danka Ilić. U saopštenju se navodi i da je rodbina djevojčice pretpostavila da bi na snimku to najvjerovatnije mogla biti ona te je Tužilaštvo u Beču naložilo objavu fotografija kako bi se osobe sa snimka javile policiji ili kako bi oni koji ih prepoznaju to mogli učiniti.
Nakon što su rođaci nestale djevojčice pogledali snimke, pretpostavili su da je vrlo vjerovatno riječ o nestaloj iz Srbije. Bečka policija traži da se fotografije objave po nalogu javnog tužioca. Mole se sami ljudi sa snimka, ili svjedoci koji poznaju žene i imaju informaciju gdje se nalaze ili gdje se nalazi dijete, da se hitno jave policiji.
Ministarstvo je sljedećeg dana, 4. aprila, objavilo još jedno saopštenje u vezi sa ovim slučajem. U njemu se navodi da je utvrđen identitet osoba sa snimka, da su one kontaktirane te da je isključena veza osoba sa snimka i nestale djevojčice iz Srbije. U ovom saopštenju takođe je navedeno da je “rodbina izjavila da se najvjerovatnije radi o djevojčici koja je nestala” te je naglašeno da je riječ o “opozivu objavljivanja fotografija zbog sumnje na otmicu djeteta”.
Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije takođe je istog dana objavilo saopštenje o tome da na snimku koji je provjeravala policija Austrije nije Danka Ilić.
Dakle, austrijska policija nije objavila saopštenje da je “vrlo verovatno na snimku nestala srpska devojčica”, kako se to tvrdi u analiziranim člancima. Austrijsko ministarstvo objavilo je dva saopštenja u kojima se navodi da je rodbina nestale djevojčice pogledala snimak i “pretpostavila da je najvjerovatnije riječ o njoj”.
Tvrdnje o netačnim navodima o saopštenju austrijske policije provjeravao je i naš partnerski portal Raskrinkavanje (.me) iz Crne Gore u analizi objavljenoj 4. aprila ove godine.
Članak portala Espreso je do objave ove analize izmijenjen tako da sad sadrži tačne navode o saopštenju austrijske policije.
Članak portala Glas javnosti o “hitnom saopštenju austrijske policije” opremljen je naslovom u kojem se tvrdi da je Danka “živa”, ali je jasno da austrijska policija saopštenje sa takvim navodom nikad nije objavila. Ovaj anonimni portal objavio je tri članka u kojima se navodilo da je Danka Ilić pronađena “živa i zdrava” u vrijeme kad su policija i službe spašavanja u Srbiji i dalje tragale za tada nestalom djevojčicom. Članci sa tim navodima objavljeni su 27. i 28. marta, dakle, odmah po nestanku djevojčice.
Raskrinkavanje je u analizi koju možete pročitati ovdje detaljno opisalo kako su ove netačne vijesti plasirane na portalu Glas javnosti.
Šta je izjavio portparol bečke policije?
U članku Tanjuga pod naslovom “Portparol bečke policije: Verujemo da je na snimku nestala Danka, objavljene fotografije žena osumnjičenih za otmicu” objavljena je i audioizjava koju je za Tanjug dao Mattias Schuster, portparol bečke policije. U članku je on direktno citiran:
“Imamo veoma dobar i blizak kontakt sa srpskim vlastima vezano za devojčicu koja je nestala 26. marta. Danas smo po nalogu bečkog javnog tužilaštva objavili različite slike, na tim snimcima vidi se malo dete i još dve žene. Nakon uvida rodbine u taj video materijal vrlo je verovatno da je u pitanju nestala devojčica#, rekao je Šuster za Tanjug.
Prevod njegove izjave koja se čuje na audiosnimku glasi: “Nakon što su srodnici djevojčice više sati pregledali ovaj videomaterijal, mogu reći da postoji velika vjerovatnoća da se radi o nestaloj djevojčici”.
Dakle, Schuster je izjavio da “postoji velika vjerovatnoća da se radi o nestaloj djevojčici” na osnovu izjava njene rodbine. Budući da je i policija ranije u dva saopštenja navela da porodica smatra da je nestala djevojčica vrlo vjerovatno na snimku, naslov u kojem je portparolu pripisana izjava da policija vjeruje u takvo nešto je manipulativan.
Shodno navedenim činjenicama, tvrdnju da su iz austrijske policije u saopštenju rekli da je vrlo vjerovatno Danka Ilić na snimku iz Beča ocjenjujemo kao dezinformaciju. Iz policije su saopštili u dva navrata da su srodnici pretpostavili da je na snimku nestala djevojčica.
Naslov članka portala Tanjug u kojem je portparolu pripisana izjava da bečka policija vjeruje da je na snimku Danka Ilić dobija ocjenu manipulisanje činjenicama.
Naslov objavljen na portalu Glas javnosti u kojem je iz tvrdnje o saopštenju austrijske policije izvučen zaključak da je nestala djevojčica “živa” dobija ocjene dezinformacija, lažna vijest i klikbejt.
Ocjenu klikbejt dajemo i naslovima u kojima se navodi da je policija otkrila je li Danka Ilić na snimku iz Beča.
(Raskrinkavanje.ba)
Napomena:
18.4.2024. godine redakcije portala Telegraf, Alo, Bosnainfo, Pink, Novosti, Radio Sarajevo, Mondo (.ba), Republika, Mondo (.rs), BL portal, dostavile su nam izmijenjene verzije prvobitno objavljenih članaka koji su dopunjeni u skladu sa tačnim navodima te su ocijenjeni i kao ispravljeno.
Članak portala Espreso, koji je prvobitno sadržavao tvrdnje ocijenjene u ovoj analizi, ispravljen je prije objave analize, te je analiza dopunjena u skladu s tim.
22.4.2024. godine redakcije portala Srbija danas, Avaz, Banjaluka, N portal, Informer, takođe su nam dostavile izmijenjene verzije prvobitno objavljenih članaka koji su sad dopunjeni u skladu sa tačnim navodima, te su ocijenjeni i kao ispravljeno.
23.4.2024. godine i redakcija portala Glas Srpske nam je dostavila izmjenjene verzije oba članka koji su, nakon izmjena ocijenjeni i kao ispravljeno.
26.4.2024. godine i članak portala RTVBN ocijenjen je kao ispravljeno, nakon što nam je dostavljenam izmijenjena verzija članka koja više ne sadrži netačne navode.