U oktobru 2020. godine, u mnogim evropskim zemljama i u Sjedinjenim Američkim Državama došlo je do ponovnog rasta broja novozaraženih virusom Sars-CoV-2. Izuzetak nisu bile ni zemlje na Balkanu, gdje su se bilježili najveći brojevi novozaraženih od početka covid-19 pandemije. Visoke brojke bile su razlog da se na snagu vrate neke mjere protiv širenja zaraze sa početka pandemije, poput nošenja maski na otvorenom.
Anonimni portali “koriste” ovu situaciju da plasiraju vijesti sa dezinformativnim naslovima, računajući da će povećana pažnja javnosti za temu mogućih posljedica rasta broja zaraženih doprinijeti većem broju klikova i zaradi od reklama.
Tako je na portalu Vesti 24s 13.10.2020. godine objavljen članak sa naslovom u kojem se tvrdi kako je “upravo objavljena odluka” da su “granice ponovo zatvorene za Srbiju”:
Upravo objavljena odluka! Ponovo zatvorene granice za Srbiju
U članku se, pak, govori o produženju zabrane ulaska građanima Republike Srbije u Grčku, i to do 25.10 ove godine.
Kako saznajemo Srpski građani neće moći da uđu u Grčku barem do 25. oktobra zbog pogoršanja epidemiološke situacije u našoj zemlji.
Takođe u Grčkoj se znatno pogoršala epidemiološka situacija, pa je čak četvrtina zabeleženih slučajeva upravo uvezena iz inostranstva.
Dakle Grčka granica je za državljane Srbije zatvorena još od 6. jula, a evo ko jedino može ući u ovu zemlju:
1. Medicinsko osoblje, istraživače i profesionalce iz oblasti zdravlja, ukoliko pri ulasku u zemlju pokažu licencu za rad ili drugi adekvantan dokument koji dokazuje njihovu profesiju, a pod uslovom da je njihov ulazak u zemlju u poslovne svrhe.
2. Lica koja već duži vremenski period imaju boravak u državi – članici EU ili državi zone Šengen, kao i na državljane drugih zemalja koji imaju dozvolu boravka u državi – članici EU ili državi u zoni Šengen.
3. Članove državnih delegacija.
4. Osoblje diplomatskih – konzularnih predstavništava i delegacija, osoblje međunarodnih i evropskih institucija, članove humanitarnih organizacija tokom obavljanja aktivnosti, vojna lica i pripadnike bezbednosnih snaga ili grčog Generalnog sekretarijata za civilnu zaštitu.
6. Putnike u tranzitu.
7. Studente koji studiraju u Grčkoj.
8. Lica koja se bave negom starijih lica i lica sa posebnim potrebama.
9. Sezonske poljoprivredne radnike
Članak sa istim naslovom je 13. oktobra objavio i portal Balkanska utopia.
Taj portal je članak “reciklirao” i 17.10.2020. godine, objavivši ga pod skraćenim naslovom, u kojem se ne navodi da se radi o granici sa Srbijom:
Upravo objavljena odluka! Ponovo zatvorene granice
Identične članke su dan kasnije, 18.10.2020., objavili portali Zabava 24h i Zdravlje i Hrana.
Portal IG zanimljivosti je 18.10.2020. godine objavio članak sa “dezinformacijom više”:
UPRAVO OBJAVLJENO: GRANICE SE PONOVO ZATVARAJU, EVO I KADA !!!
Šta su činjenice?
Zbog pogoršane epidemiološke situacije, Grčka je produžila zabranu ulaska turistima iz određenih zemalja, uključujući i Srbiju, barem do 25. oktobra 2020. godine. Vijest o tome, sa tekstom kojeg su preuzeli gore navedeni portali, je objavljena 13.10.2020 godine na portalu Telegraf, gdje je navedeno da je zabrana ulaska turistima iz Srbije u Grčku na snazi od 6. jula ove godine. Odluka da granice budu zatvorene produžavana je do sada više puta (zadnji put na period od 1. do 12. oktobra), tako da se ne radi ni o kakvom “ponovnom zatvaranju granice”.
Grčka granicu za turiste iz Srbije nije ni otvarala, što je i objašnjeno u samom članku, te tvrdnja iz naslova ne odgovara sadržaju članka.
Portal Balkanska utopia je, pak, “univerzalizirao” naslov članka od 17. oktobra izbacivanjem odrednice za Srbiju, što je povećalo mogućnost za prikupljanje klikova.
Prema podacima Facebookovog alata CrowdTangle, članak ovog portala podijeljen je u 4 javne grupe na Facebooku (zgodne mame i cerke sa Fb., Oglasi Srbija, Zadruga - Pink.rs, Oglasi Novi Sad).
Budući da je iz samog naslova nejasno da se radi o navodnom “ponovom zatvaranju granica za Srbiju”, članovima gore navedenih grupa koji ne moraju biti nužno iz Srbije ponuđen je “mamac” da kliknu na link misleći da se radi o “ponovom zatvaranju granica” njihove zemlje.
U skladu s navedenim, tvrdnju da su “granice ponovo zatvorene za Srbiju” ocjenjujemo kao lažnu vijest, s obzirom na to da je Grčka zabranu prelaska granice za turiste iz određenih zemalja, uključujući i Srbiju, produžila a ne ponovo uvela.
Sva kasnija pojavljivanja ove tvrdnje, kao i verzije bez informacije da se radi o Srbiji, ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.
Budući da se objašnjenje o produženju - a ne ponovnom uvođenju - zabrane prelaska granice nalazi u člancima, svi navedeni portali dobivaju i ocjenu klikbejt.
Napomena 27.10.2020.
Portal Zabava 24h je 26.10.2020. ponovo objavio članak identičan onom od 18. oktobra. Ovaj članak također dobija ocjene prenošenje lažnih vijesti i klikbejt.
Napomena 2.11.2020.
Od posljenjeg ažuriranja ove analize, portal Zabava 24h je još dva puta objavio identičnu dezinformaciju, i to 29. i 30. oktobra. Oba članka također dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti i klikbejt.
Napomena 15.12.2020.
Kontekstualno sličnu dezinformaciju portal Vesti 24s objavio je i u članku od 25.10.2020. godine. Do tog datuma je važio prethodno produženi režim zabrane prelaska grčke granice za građane Srbije. Naslov članka je glasio: “Upravo objavljena odluka! Ponovo zatvorene granice do daljnjeg!” (link)
Kao što je bio slučaj i sa ranijom verzijom ove dezinformacije, riječ je o produženju zabrane ulaska građanima Srbije u Grčku koja nije bila ni ukidana.
Članak o produženju zabrane ulaska u Grčku građanima Srbije do 8. novembra je preuzet sa portala televizije B92 je, gdje je objavljen 25.10.(link)
“Zbog pogoršanja epidemiološke situacije i jučerašnjeg broja od 935 novozaraženih virusom korona, tamošnje vlasti su produžile zabranu ulaska našim građanima do 8. novembra, pišu mediji.”
Tvrdnja iz naslova članka na portalu Vesti 24s o ponovom zatvaranju granica je neutemeljena zbog toga što u periodu od 6. jula do 25. oktobra grčka granica za građane Srbije nije ni bila otvarana.
Portal Zabava 24h je potom taj članak sa istim dezinformativnim naslovom objavio čak četiri puta, i to 25.10. (link), 29.10. (link), 7.12. (link) i 10.12. (link).
Članku na portalu Vesti 24s dajemo ocjenu lažna vijest, a prenošenjima ovog članka na portalu Zabava 24h dajemo ocjenu prenošenje lažnih vijesti. Svi članci dobijaju i ocjenu klikbejt.
(Raskrinkavanje.ba)
Napomena 21.10.2020.
Naknadnom pretragom utvrdili smo da je pod jednako dezinformativnim naslovom “Granice zatvorene: Policija udara, Nema prolaza nikom” identičan tekst bio objavljen na portalima Zabava 24h (18.10), Vjesnik 24h (18.10), Zdravlje i Hrana (18.10) i Balkanska utopia (20.10), .
Članci i ovih portala dobijaju ocjene prenošenje lažnih vijesti i klikbejt, dok portal Zdravlje i Hrana dobija i ocjenu demantirano, budući da članak ovog portala više nije dostupan.