Foto: Freepik
Na Telegram kanalu iSTiNA 21. decembra 2023. godine objavljen je videoisječak iz emisije “Dobro jutro, Tanjug” u kojoj je gostovao Dejan Lučić. U isječku, Lučić tvrdi da je prosječni godišnji broj umrlih u Srbiji povećan za 50.000 nakon početka vakcinacije protiv Covid-19 i da je to broj ljudi koji su godišnje “ubijeni vakcinama”.
Konačno da je neko progovorio i o broju umrlih (ubijenih) tzv. Covid-19 "vakcinama" u Srbiji. Dejan Lučić: Ovo više nije teorija zavere, ovo je zavera u praksi i mi smo sada analitičari te zavere, jer je u Srbiji prosek umiranja na godišnjem nivou bio oko 100.000 ljudi, dok je sada posle tih "vakcina" smrtnost 150.000 godišnje, to znači da godišnje od tih "vakcina" u Srbiji umre (ubijeno) oko 50.000 ljudi godišnje! (Srbija ima oko 6,5 miliona stanovnika).
Osim na Telegramu, objave identičnog sadržaja pronašli smo i na nekoliko Facebook profila (1, 2, 3, 4).
Šta su činjenice?
Dejan Lučić je autor nekoliko “zavjeroloških” knjiga i čest gost televizija i YouTube kanala na kojima se promovišu ovakvi narativi. Raskrinkavanje je o neutemeljenim tvrdnjama ovog autora pisalo u ranijoj analizi, a njegovim izlaganjima bavile su se i regionalne fact-checking platforme (ovdje i ovdje).
Emisija “Dobro jutro, Tanjug”, u kojoj je, pored Lučića, gostovao i Velimir Abramović, poznat, između ostalog, i po širenju teorija zavjere o HAARP sistemu, emitovana je 2. decembra 2023. godine. Insert koji je iskorišten u objavama na društvenim mrežama počinje od 52. sekunde emisije.
Tema 50-minutnog razgovora s voditeljima bile su teorije zavjere, no umjesto da u emisiju budu pozvani sagovornici koji se bave fenomenom, pozvani su ljudi koji aktivno šire teorije zavjere, uključujući i one koje su opasne po javno zdravlje i koje iskrivljuju sliku o pandemiji. U opisu snimka emisije objavljene na YouTubeu navedeno je sljedeće:
Da li svetom upravlja svetska vlada iz senke? Da li nju čine tajne vojne službe Rusije I Britanije I gde je tu Amerika, Kina I Indija? Da li iza Hamasa stoji Mosad, a iza Putinove agresiju na Ukrajinu CIJ-a? A iza žutih prsluka Makron? Da li je čovek bio na Mesecu, a zemlja stvarno okrugla? I da li nas je Bil Gejts vakcinama čipovao, pošto nas je Si Đi Ping prethodno zarazio Kovidom? Gosti u studiju su Velimir Abramović i Dejan Lučić
Protivnici/e vakcinacije i pristalice teorija zavjere (recimo, o depopulaciji) šire netačne tvrdnje da su vakcine protiv bolesti Covid-19 smrtonosne (1, 2, 3). Prividno utemeljenje takvim tvrdnjama daju manipulativnim predstavljanjem podataka iz sistema za monitoring sigurnosti vakcina ili, kao što je primjer u ovom slučaju, paušalnim zaključcima o uzroku povećanog broja umrlih tokom pandemije.
Povećanje smrtnosti u Republici Srbiji
Na stranicama Republičkog zavoda za statistiku Srbije nalazi se baza podataka koja sadrži i podatke o broju umrlih, po uzroku smrti, spolu i starosti po godinama (s podacima do 2009. godine). Uz pomoć te baze podataka vrlo je jednostavno provjeriti mortalitet u Srbiji tokom zadnjih 10 i više godina.
Slika: Ukupan broj umrlih u Srbiji po godinama. Izvor: RZS
Iz tabele se može vidjeti da su Lučićeve izjave o prosječnoj smrtnosti u Srbiji u godinama prije početka pandemije Covid-19 pretežno tačne, s obzirom na to da se taj broj do 2020. godine kretao uglavnom u rasponu od preko 100.000 do otprilike 104.000. U 2020, 2021. i 2023. godini primjetno je povećanje broja umrlih (naročito 2021, kada su umrle 136.622 osobe u Srbiji), no nije zabilježeno povećanje broja umrlih za 50.000 godišnje, kako on navodi.
Nema dokaza da je povećanje broja smrtnih slučajeva u odnosu na raniji period rezultat vakcinacije. Godišnji izvještaji Agencije za lekove i medicinska sredstva Srbije (ALIMS) o neželjenim reakcijama na lijekove za 2021. i 2022. godinu imaju poglavlja posvećena praćenju reakcija na vakcine protiv Covid-19. U oba izvještaja nisu navedeni smrtni slučajevi kao rezultat vakcinacije:
Prijave NDNI vakcinama protiv bolesti COVID-19 koje su toku 2021. godine dostavljene ALIMS-u nisu zahtevale regulatorne mere u smislu ograničenja ili restrikcije njihove primene, odnosno bile su u skladu sa ustanovljenim pozitivnim odnosom koristi i rizika ovih vakcina. (Izvještaj za 2021.)
Prijave NDNI vakcinama protiv bolesti COVID-19 koje su toku 2022. godine dostavljene ALIMS-u nisu zahtevale regulatorne mere u smislu ograničenja ili restrikcije njihove primene, već su bile u skladu sa aktuelnim saznanjima i ustanovljenim pozitivnim odnosom koristi i rizika ovih vakcina (Izvještaj za 2022.)
Uzroci viška smrtnosti?
Povećan broj smrtnih slučajeva od svih uzroka u periodu krize u odnosu na očekivani broj u normalnim uslovima naziva se viškom smrtnosti. Pouzdanih podataka o višku smrtnosti tokom pandemije Covid-19 i njegovim tačnim uzrocima nema. Postoje procjene, poput one koju je za preko 220 država i region svijeta uradio ugledni britanski list The Economist, prema kojoj je na svjetskom nivou procjena viška smrtnosti bila dva do čak četiri puta veća od zvaničnog broja prijavljenih smrtnih slučajeva od Covid-19.
Ovaj podatak ponovo ne govori o uzrocima viška smrtnosti. S obzirom na ukupan broj prijavljenih smrtnih ishoda kod pacijenata/tica kod kojih je potvrđen Covid-19 u Srbiji (prema podacima prijavljenih SZO-u, preko 18.000 od početka pandemije), opravdano je posumnjati da ova bolest igra značajnu ulogu u povećanju smrtnosti. Međutim, ne treba ignorisati i druge uzroke viška smrti koje su indirektan rezultat krize (poput preopterećenosti zdravstvenog sistema pandemijom, zbog čega je liječenje drugih oboljenja padalo u drugi plan, posljedice zaključavanja i slično).
Kako je navedeno u istraživanju Centra za demografska istraživanja, koje je objavljeno u oktobru 2022. godine, u 2020. godini najčešći uzrok prerane smrti u Srbiji u 2020. godini (prvoj godini pandemije) bio je SARS-CoV-2. Prerana ili prijevremena smrt definiše se kao smrt koja se javlja prije nego što osoba dostigne određenu starost.
Uticaj SARS-CoV-2 na prevremeni mortalitet u Srbiji
U 2020. godini, najčešći uzrok prerane smrti bio je SARS-CoV-2. U poređenju sa uzrocima smrti u prethodnom periodu, jasno je da je epidemija, pored novih umrlih, poremetila i distribuciju drugih uzroka smrti.
Prema tome, tvrdnja da vakcine protiv Covid-19 ubijaju 50.000 ljudi godišnje u Srbiji nije tačna i ocjenjujemo je kao lažnu vijest. U Srbiji nije zabilježen takav skok broja umrlih godišnje, a dokaza da su vakcine odgovorne za stvarno povećanje smrtnosti nema.
U objavi se implicira “zavjera” da se smrtnost od vakcina sakrije, pa je otkrivanje te zavjere povjereno “analitičarima zavjere” koji su konačno progovorili o toj temi. Objave zbog toga ocjenjujemo i kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)