U petak, 30.10.2020. godine turski grad Izmir pogodio je zemljotres jačine 6.6 stepeni po Richteru. Prema podacima dostupnim u momentu objave ove analize, od posljedica ove prirodne nesreće život je izgubilo 114 osoba. Proteklih dana u izvještajima tv kuća mogle su se vidjeti autentični prizori spasavanja ljudi iz ruševina zgrada u tom turskom gradu, no krajem oktobra su se internetom počele dijeliti neautentične fotografije koje navodno potiču sa mjesta događaja.
Tako je portal Avaz 30.10.2020. godine objavio članak o psu koji pokušava pomoći vlasnici koja je ispod ruševina zgrade, čija fotografija je navodno snimljena u Izmiru. Naslov je glasio ovako:
Pas iz porušenog Izmira postao heroj
U članku su navedeni podacu o broju povrijeđenih i umrlih koji su bili dostupni u momentu objavljivanja članka, no glavna tema članka je pas čija je fotografija ”obišla svijet":
Naime ,ovaj pas snimljen je dok pokušava da pomogne vlasnici koja je ispod ruševina. Istovremeno, sve vrijeme laje i poziva pomoć.
Fotografija je na društvenim mrežama ubrzo postala hit, a mnogi korisnici Twittera su je podijelili i na svojim profilima.
Članke sa identičnim tvrdnjama i fotorafijama koje su navodno snimljene na ruševinama u Izmiru objavili su portali Tuzlanski, 072 Info, Sarajevo Grad, Cazin Danas, Kosova, Ekstremno, i drugi.
Šta su činjenice?
Prikazane fotografije bile su korištene za ilustraciju zemljotresa u albanskom gradu Draču, koji se desio 26. novembra prošle godine. Tada su se fotografije psa “koji zove upomoć da bi spasio život” koje su navodno snimljene u Albaniji dijelile uglavnom društvenim mrežama, a cijelu analizu o tom slučaju možete pročitati na linku ispod:
Fotografija “psa koji zove upomoć da bi spasio život” nije nastala u Albaniji
Kako je Raskrinkavanje tada zaključilo, riječ je o “stock” fotografijama koju je moguće kupiti na portalima poput Adobe, Depositphotos, Bigstock ili 123RF. Na ovim portalima je navedeno da je autor serije fotografija sa psom Jaroslav Noska, ali ni na jednom od njih ne postoji informacija o lokaciji na kojoj su fotografije nastale. Fotografije su, prema podacima servisa Fotoforensics, na stranicama Adobe i Depositphotos objavljene 2.2.2019. a na stranici Bigstock dan kasnije, 3. januara.
Da je riječ o stock fotografijama vidi se i na samim fotografijama tweeta kojeg je Avaz embedovao u svoj članak. Naime, na istim se nalazi transparentni pečat (watermark) nekih od ranije spomenutih servisa na kojima je moguće kupiti stock fotografije - Depositphotos,123RF i Alamy.
Na servisu Alamy, gdje se također mogu kupiti ove fotografije, uz podatak o autoru Jaroslavu Noski, naveden je i datum kada su snimljene fotografije - 18. oktobar 2018. godine.
Dakle, činjenica da su prikazane fotografije snimljene 2018. godine te da su bile dostupne za kupovinu preko stock servisa u januaru 2019. godine dokazuje da one nisu snimljene povodom zemljotresa u Izmiru, koji se desio gotovo dvije godine kasnije.
U skladu s tim, članak Avaza ocjenjujemo kao lažnu vijest, a sva kasnije objave ovih fotografija uz tvrdnju da je riječ o sceni iz Izmira ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)
Napomena 25.12.2020.
Iz redakcija portala Avaz i Tuzlanski obaviješteni smo da su netačne tvrdnje u originalnim člancima ispravljene. U skladu s tim, člancima ovih portala dodjeljujemo i ocjenu ispravljeno.