Foto: Freepik.com
Na Facebooku je 14. februara 2023. objavljena slika na kojoj piše da se Valentinovo, odnosno Dan zaljubljenih, “nameće” od sedamdesetih jer se Sveti Valentin, po kojem je dan zaljubljenih dobio ime, vjenčao s muškarcem u starom Rimu. U tekstu na slici se, između ostalog, navodi:
KLAUDIJE II JE ZABRANIO SVOJIM VOJNICIMA (MUŠKARCIMA)DA SE VENČAVAJU MEĐUSOBNO, DA NE BI OSLABIO VOJNI POTENCIJAL .
VALENTIN JE BIO UPORAN I VENČAO SE SA SVOJIM PARTNEROM. KLAUDIJE GA JE POGUBIO. TEK KASNIJE JE POSTAO SVETAC…
SEDAMDESETIH GODINA POČINJE DA SE SLAVI, IZ ISTIH RAZLOGA U AMERIČKOJ VOJSCI.
OD TADA I OTUDA SE OVAJ PRAZNIK NAMEĆE ČITAVOM SVETU
Slika s istim tekstom objavljena je na još 226 Facebook profila i stranica tokom 2023. te na četiri profila i stranice tokom 2022. godine. Najranija objava dostupna u vrijeme pisanja ove analize je od 15. februara 2022. godine.
Ko je bio Sveti Valentin?
Postoji nekoliko verzija legende o Svetom Valentinu, svecu koji se vezuje za Valentinovo (Valentine’s day) ili Dan zaljubljenih, koji se obilježava 14. februara. Ipak, ni u jednoj verziji Valentin se nije vjenčao s muškarcem.
Na stranici platforme posvećene istoriji, History, navodi se da Katolička crkva prepoznaje više različitih svetaca imena Valentin ili Valentinus. Ipak, nije posve jasno za koga se tačno vezuje Dan zaljubljenih. Prema jednoj legendi, Valentin je bio sveštenik koji je služio u Rimu u trećem vijeku, u vrijeme vladavine Klaudija II. Ova legenda kaže da je Klaudije smatrao da su muškarci koji nemaju supruge i porodicu bolji vojnici te je zabranio da se parovi vjenčavaju. Sveštenik Valentin nastavio je provoditi vjenčanja u tajnosti, a kada je njegovo djelovanje otkriveno, Klaudije II osudio ga je na smrt.
Klaudije II (Marcus Aurelius Claudius Gothicus) bio je rimski vladar od 268. do 270. godine. Kako Britannica ističe, njegov najveći uspjeh bila je pobjeda nad gotskim osvajačima 269. godine. Preciznih podataka o zabrani vjenčanja koju je navodno uveo Klaudije II nema mnogo. Ipak, pojedini izvori navode da je vojnicima u rimskoj imperiji bilo zabranjeno da se vjenčavaju i prije Klaudija II.
Prema drugoj legendi, ističe History, Valentin je bio zatvorenik koji se zaljubio u kćerku svog tamničara. Isto se navodi i u enciklopediji Britannica. Valentin je, navodno, djevojku izliječio od sljepila.
Ipak, ni na stranici Britannice niti na Historyju ne navodi se ništa o tome da se Valentin vjenčao s muškarcem. Google pretraga te tvrdnje ne daje nikakve rezultate koji bi je potvrdili. S druge strane, veliki broj izvora ističe da nije posve jasno ko je tačno bio Valentin prema kom se 14. februar naziva Valentinovo, ali je vjerojatno riječ o jednom od dvojice pomenutih sveštenika (1, 2).
Treba istaći i da je zbog stava Katoličke crkve prema seksualnim orijentacijama koji se ne uklapaju u heteronormativne okvire mala vjerovatnoća da bi sveštenik koji je bio gej i za kog je poznato da je stupio u brak s muškarcem mogao biti proglašen svecem. Naime, Katolička crkva proklamuje da su homoseksualne tendencije “poremećene” te da su “suprotne prirodnom zakonu” i ni pod kojim okolnostima ne mogu biti odobrene. Prema učenjima ove crkve, ipak, katolici/kinje se pozivaju da gej osobe tretiraju s poštovanjem i saosjećanjem. Katolička crkva istorijski se protivila sklapanju istospolnih partnerstava, ali je papa Franjo, aktuelni poglavar ove crkve, izrazio svoju podršku sklapanju takvih zajednica. On je, ipak, zadržao stav da je homoseksualnost “grijeh”. Da bi osoba bila kanonizovana u Katoličkoj crkvi, to jeste da bi bila proglašena svecem, morala je voditi život u skladu s učenjima koja ona proklamuje.
Šta se obilježava 14. februara?
Iako nije posve jasno za kog se tačno Valentina vezuje Dan zaljubljenih 14. februara, taj dan se obilježava nekoliko vijekova unazad.
Kako Britannica ističe, stvarno porijeklo Dana zaljubljenih koji se obilježava 14. februara prilično je nejasno.
“Uzevši u obzir njihove sličnosti, vjeruje se da praznik potiče od rimskog festivala Luperkalije, održavanog sredinom februara. Festival, koji je slavio dolazak proljeća, uključivao je obrede plodnosti i uparivanje žena s muškarcima na lutriji. Krajem 5. vijeka papa Gelasije I zabranio je proslavu Luperkalija i ponekad mu se pripisuje da je taj praznik zamijenio Danom Svetog Valentina, ali pravo porijeklo praznika je u najboljem slučaju nejasno. Dan zaljubljenih nije se slavio kao dan romantike sve do 14. vijeka”, navodi Britannica.
Kako History navodi, vjeruje se da je engleski pjesnik Geoffrey Chaucer prvi pomenuo Dan Svetog Valentina kao dan romantične proslave u svojoj pjesmi “The Parliament of Fowls” (Dogovor ptica) iz 1375. godine. U ovoj poemi govori se o pticama koje se okupljaju u rano proljeće, na Dan Svetog Valentina, da traže partnere/ke. Stoga pojedini/e ovu pjesmu vezuju za obilježavanje Dana Svetog Valentina kao Dana zaljubljenih.
Nema dokaza da se Dan Svetog Valentina, to jeste Dan zaljubljenih, “sedamdesetih godina” počeo proslavljati u američkoj vojsci “iz istih razloga” koji se navode u objavi, to jeste zbog međusobnog vjenčavanja vojnika.
Dakle, za Svetog Valentina čiji se dan obilježava 14. februara vezuje se više legendi, ali ni prema jednoj on nije bio vojnik koji se vjenčao s partnerom. Ne postoje nikakvi pouzdani izvori koji ovaj praznik ili sveca vezuju za istospolna vjenčanja. Ovakve tvrdnje u velikom broju objava iskorištene su za širenje homofobije.
Budući da zbog protoka vremena i brojnosti objava ove tvrdnje nije moguće utvrditi gdje je prvi put objavljen navod da je Sveti Valentin bio vojnik koji se vjenčao s muškarcem, te da se zbog toga “nameće” Dan zaljubljenih 14. februara, ocjenjujemo je kao prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)