Foto: Kevin M. Gill/ Wikimedia Commons
Na platformi TikTok je 8. januara 2025. godine podijeljen stari snimak polijetanja svemirske letjelice Apollo 17 s Mjeseca. Na snimak je dodan natpis koji dovodi u pitanje njegovu autentičnost.
Stvarna snimka Apolla 17 kako napušta Mjesec 1972?
U kratkom opisu ispod objave ironično je napisano: “A kamermana su zaboravili”.
Foto: Screenshot
Objava je do vremena pisanja ove analize ostvarila skoro hiljadu interakcija i pregledana je preko 40.000 puta.
Objave u kojima se sugeriše da snimak letjelice koja napušta Mjesečevu površinu nije autentičan – jer su “zaboravili kamermana” – dijelile su se na Facebooku i 2024. godine (1, 2). Ove godine, osim u TikTok objavi iz januara, snimak se dijelio na Facebooku i Instagramu (1, 2, 3).
Šta su činjenice?
Apollo 17 bila je posljednja svemirska misija na Mjesec u okviru programa Apollo, projekta koji je tokom ‘60-ih i ‘70-ih godina prošlog vijeka provodila američka Nacionalna uprava za aeronautiku i svemir (NASA). Misija Apollo 17, kako navodi enciklopedija Britannica, trajala je od 7. do 19. decembra 1972, a astronauti su tokom ove misije prikupili brojne uzorke stijena i tla s Mjesečeve površine te izveli niz naučnih eksperimenata.
Dio snimka polijetanja lunarnog modula s Mjeseca iz 1972. godine, koji je podijeljen u viralnim objavama, autentičan je, a cijeli snimak u trajanju od 23 sekunde može se pogledati na YouTube kanalu američkog Nacionalnog muzeja vazduhoplovstva i astronautike (NASM).
Tvrdnje da snimak nije autentičan osim ako nisu “zaboravili kamermana” na Mjesecu, odnosno da je snimljen negdje drugo, i ranije su se širile javnim prostorom. Fact-checking platforme PolitiFact, Snopes i Reuters analizirale su tvrdnje da je polijetanje na snimku “lažno” ili “inscenirano”. U svakoj od ovih analiza takve su tvrdnje kategorično odbačene.
Reuters u svojoj analizi iz juna 2023. navodi da je, prema NASM-u, uzlet letjelice snimljen kamerom ostavljenom na površini Mjeseca, koja je kontrolisana sa Zemlje putem antene na vozilu lunarni rover, koji je također ostavljen na površini Mjeseca.
Ed Fendell, bivši kontrolor leta Apollo, u transkriptu dostupnom na NASA-inoj web stranici opisuje kako su komande slane lunarnim roverima sa Zemlje i kako su kontrolisane (ovdje).
Fendellov izvještaj opisuje kako polijetanje lunarnog modula nije snimljeno tokom misije Apollo 15, jer je motor kamere “pregorio”, niti tokom misije Apollo 16, jer rover “nije bio parkiran na pravom mjestu” da bi kamera snimila uzlet.
NASA-in naučnik Harley Weyer je za potrebe misije Apollo 17 “sjeo i smislio kakva će putanja biti i gdje će lunarni rover biti svake sekunde dok se pomjera”, dodajući da je tokom uzleta svaka komanda bila skriptovana, a sve što je radio bilo je gledanje na sat i slanje komandi (ovdje).
Platforma Snopes je u svojoj analizi istakla da su “sistem kamera poznat kao Ground-Commanded Television Assembly (GCTA), montiran na lunarni rover i parkiran na određenoj udaljenosti od lunarnog modula, kontrolisali operateri na Zemlji”, i to na osnovu “unaprijed izračunatih promjena gdje će se modul nalaziti tokom svog lansiranja”.
Snopes navodi da su kreiranje i upotreba ove tehnologije u misijama Apollo “dobro dokumentovani”, što dodatno pokazuje da tvrdnje o “potrebi za kamermanom” prilikom snimanja uzleta nisu u skladu s činjenicama.
Sumnje u autentičnost snimaka s Mjeseca uklapaju se u teoriju zavjere o lažnom slijetanju na Mjesec. Raskrinkavanje je proteklih godina u više navrata analiziralo različite netačne navode koji podupiru teoriju zavjere o programu Apollo, uključujući one da je “prvo ljudsko slijetanje na Mjesec bilo lažirano”, da su “Google, NASA i Elon Musk potvrdili da je misija Apollo 11 lažirana” te da je slijetanje na Mjesec “prevara koja traje decenijama”. Radi se o tvrdnjama koje pristalice ove teorije zavjere šire preko 50 godina, ali suprotno takvim navodima, NASA nije lažirala misije na Mjesec niti postoje dokazi da je program Apollo bio samo “predstava za javnost”.
Shodno navedenom, objave u kojima se negira autentičnost snimka polijetanja lunarnog modula Apollo 17 s Mjeseca dobijaju ocjenu teorija zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)