Foto: Frimufilms, Freepik
Na Facebooku je 23. marta 2024. godine podijeljena objava u kojoj se navodi da se 3D štampom proizvodi 500 tona odrezaka mjesečno u Nizozemskoj te da će kompanija Redefine Meat snabdijevati njemačke restorane “štampanim mesom”. U objavi je “objašnjen” i proces proizvodnje takvog mesa od životinjskih matičnih ćelija.
Da bi započeli proces 3D štampanja mesa, naučnici vrše biopsiju ukupnog uzorka životinjskih matičnih ćelija u zavisnosti od željene vrste mesa — govedine, svinjetine, živine ili čak ribe. Ove ćelije zatim prolaze kroz proces proliferacije in vitro, kupajući se u hranljivom serumu u bioreaktoru sa kontrolom klime. Tokom nekoliko nedelja, ove ćelije se umnožavaju, intereaguju i diferenciraju u masne i mišićne ćelije koje čine bio-mastilo. Zatim, robotska ruka koristi mlaznicu da raspodeli ovaj pastozni, kultivisani filament od mesa u fine slojeve jedan na drugi. Robotska ruka zatim prati uputstva učitane digitalne datoteke koristeći kompjuterski potpomognuto projektovanje ili CAD softver kako bi ponovio ispravan oblik i strukturu predviđenog mesa. 3D štampani mesni materijal mora biti viskozan, ali dovoljno čvrst da reprodukuje strukturni model kompletan sa tačnom vaskularizacijom tkiva, u zavisnosti od vrste i rezanja mesa.
Navedeno je da “na ovaj način u restoranima možete dobiti šta god poželite”, čime se implicira da je ovako uzgojeno meso već na tržištu. U objavi su podijeljene dvije fotografije na kojima je navodno vještačko meso.
Objava je ostvarila 240 interakcija na Facebooku, a iste tvrdnje objavljene su i na desetinama drugih profila (1, 2, 3) te na društvenoj mreži X. Tvrdnje o štampanom mesu dobijenom od životinjskih ćelija dijele se barem od 11. januara 2024. godine.
Šta su činjenice?
Tvrdnjama da se u Njemačkoj može kupiti ili u restoranu naručiti meso uzgojeno u laboratoriji na osnovu životinjskih matičnih ćelija bavili su se regionalni fact-checking portali Istinomer i AFP Provera činjenica.
Kako navodi France 24, u posljednjih nekoliko godina u Njemačkoj je smanjena potrošnja mesa, a neki su ljudi počeli da koriste i zamjene za meso. Te zamjene sadrže biljni protein iz soje, graška i pšenice, a dio procesa proizvodnje uključuje i 3D štampanje.
S druge strane, meso proizvedeno u laboratoriji na način kako je to opisano u objavama s društvenih mreža uzgojeno je od životinjskih ćelija. 3D štampanje se i u ovom slučaju može koristiti kako bi proizvod dobio odgovarajući oblik, navodi AFP Provera činjenica.
Međutim, takvo meso još nije odobreno za korištenje u Evropskoj uniji. AFP navodi da su zamjene za meso napravljene od životinjskih ćelija u Evropskoj uniji obuhvaćene Uredbom o novoj hrani. Stručnjakinja za hranu Annett Reinke iz brandenburškog Savjetovališta za potrošače za AFP je navela da ako bi neko htio prodavati takve proizvode, oni bi morali proći provjeru sigurnosti za zdravlje.
“U principu, kulture ćelija i tkiva mogu da potiču od životinja, biljaka, mikroorganizama, gljiva ili algi. Laboratorijski uzgajano meso i riba se zato smatraju novom hranom i moraju proći niz neophodnih testova i procena pre nego što budu odobreni za tržište”, kaže Rajnke.
Prema navodima iz članaka koje su objavili AFP i BBC, meso iz laboratorija odobreno je za upotrebu u Singapuru, Izraelu i Sjedinjenim Američkim Državama. Međutim, AFP napominje da je Italija zabranila meso iz laboratorija, uz nekolicinu zemalja Evropske unije koje su Vijeću EU poslale zvaničan dopis, kazavši da meso uzgojeno u laboratorijama predstavlja prijetnju “autentičnim modelima proizvodnje hrane” u EU.
Kompanija Redefine Meat, koja se u objavama spominje u kontekstu proizvodnje mesa iz laboratorije na bazi životinjskih ćelija, zapravo proizvodi zamjene za meso isključivo od sastojaka biljnog porijekla.
Kada je riječ o načinu dobijanja mesa koje prodaje ova kompanija, na njihovoj stranici nalazi se sljedeće objašnjenje:
Proizvodi Redefine Meat™ napravljeni su od ekološki prihvatljivih, hranjivih i lako dostupnih sastojaka, uključujući biljne proteine, masti, boje i arome. Kada se kombinuju korištenjem naših jedinstvenih tehnologija, stvaraju ukusno novo meso koje pruža slično kulinarsko iskustvo u smislu ukusa, teksture i arome kao i životinjsko meso. Međutim, naši proizvodi ne sadrže sastojke životinjskog porijekla.
Kompanija je također u e-mailu za AFP potvrdila da se u njihovim proizvodima ne nalaze sastojci životinjskog porijekla, što je ustvrdila i sagovornica ovog medija Annett Reinke.
Jedna fotografija iz objava preuzeta je iz priloga Deutsche Wellea koji govori o španskoj start up kompaniji koja uz pomoć 3D printera “štampa” veganski odrezak. U prilogu u spomenuti i primjeri kompanija koje u svijetu razvijaju i meso uzgojeno iz životinjskih ćelija, no meso koje je prikazano na fotografiji napravljeno je uz pomoć biljnih sirovina.
Druga fotografija također je preuzeta iz priloga koji govori o 3D printanom mesu kompanije Redefine Meat koje je dobijeno od sirovina biljnog porijekla. Prilog je objavljen na portalu euronews.
Shodno navedenom, tvrdnje da se 3D printano meso proizvodi od životinjskih ćelija i prodaje restoranima ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama. Zbog implikacije da je moguće da gosti dobiju takvo meso u restoranima bez njihovog znanja, tvrdnje ocjenjujemo i kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)