Stari klikbejt i novo manipulisanje činjenicama o virusu Zapadnog Nila u Srbiji

Na Žena portalu je 21.7.2021. godine objavljen članak s naslovom:

Smrt zakucala na vrata Srbije: Ljudi će padati kao pokošeni! Do oktobra nam preti najveća opasnost ikada!

U članku se govori o sezoni bolesti koju uzrokuje virus Zapadnog Nila i navodi se da su se u Srbiji pojavili prvi slučajevi oboljelih. Suprotno dramatičnom naslovu, u članku piše da je epidemiolog Zoran Radovanović izjavio za druge medije da ove godine ipak neće biti epidemije u Srbiji.

Međutim, pored poplava koje prete Srbiji u poslednje vreme zbog velikih kiša, sada imamo i pojavu komaraca koji su normalna pojava u ovom periodu godine. Tako je obolevanje i umiranje od virusa zapadnoh Nila se očekuje od početka oktobra.

Zato jeveć sada jako se bitno zaštiti od uboda komarca koji inače prenose ovu bolest upozoravaju svi medicinski stručnjaci. Već sada imamo par obolelih od virusa Zapdanog Nila, koji se oporavljaju na klinici za Infektivne i tropske bolesti Kliničkog centra Srbije. Inače, radi se o osobama koje su starije od 60 godina, a upućeni su na kućno lečenje. Jedna osoba je inače zaražena u Beogradu, dok nam druga dolazi iz Kolubarskog okruga.

Tako je prof,dr Zoran Raadovanović upoorio da je sezona ove bolesti tek počela, i da očekuje još zaraženih do septembra ili oktobra. Kako je on naglasio za srpske medije inkubacija traje od 2 do 6 dana, epidemijske godine su bile 2013 i 2018, a na sreću ova godina će da prođe bez epidemije ovog neugodnog obolenja.

Članke s istim naslovom i tvrdnjom da su u Srbiji zabilježeni prvi slučajevi oboljelih objavili su portali Cenzurisano (.info), Top vijesti Balkan, EXTRA VIJESTI24H, te portal Izvorno. 

Portali Magazin dan i On line recepti su u svojim člancima, opremljenim istim naslovom, naveli da u Srbiji groznica Zapadnog Nila još uvijek nije potvrđena kod ljudi, te podsjetili na situaciju od prije dvije godine.

Prisustvo ovog virusa kod komaraca je potvrđeno početkom jula u Beogradu, a kako je rečeno u Institutu za javno zdravlje “DR Milan Jovanović Batut” u Srbiji još nije potvrđena ova groznica kod ljudi.

Vjerujemo da se svi sjećate prije par godina kada su dva pacijenta oboljela od virusa Zapadnog Nila se oporavljali na Klinici za infektivne i tropske bolesti Kliničkog centra Srbije, a radilo se o starijim osobama, čije je oporavak išao po planu. Tada je registrovano više od sedam slučajeva koji su imali ovo oboljenje. Virusno oboljenje prenosi se ubodom zaraženog komarca, a glavni prenosila je “culex pipiens”, a vrsta koja je odomaćena kod nas uveliko. Glavni rezervoar su različite vrste ptica, u kojima se virus održava, a dok je čovjek slučajni, takozvani slijepi domaćin.

Naslov, podaci o oboljelim i izjava doktora Radovanovića iz 2019. godine

Na portalu Alo je 2.9.2019. godine objavljen članak o slučajevima groznice Zapadnog Nila u Srbiji. Članak je opremljen naslovom koji je objavljen na Žena portalu ove godine, te poslije toga i na drugim portalima. Kao izvor članka na portalu Alo navedena je Politika. Međutim, nismo uspjeli pronaći Politikin članak. 

U članku se prenosi izjava doktora Radovanovića o tome da neće biti epidemije, identična onoj iz članka Žena portala.

Dvoje pacijenata obolelih od virusa Zapadnog Nila oporavljaju se na Klinici za infektivne i tropske bolesti Kliničkog centra Srbije, i njihovo stanje je stabilno. Reč je o starijim osobama, koje imaju više od 60 godina, a ako oporavak bude tekao po planu, postoji mogućnost da već u ponedeljak budu puštene na kućno lečenje.

Na osnovu podataka koje ima Institut za javno zdravlje "Milan Jovanović Batut", na teritoriji Srbije u ovoj sezoni registrovano je sedam slučaja oboljevanja od groznice Zapadnog Nila, dok je jedna 84-godišnja žena, koja je imala i dodatne hronične bolesti, preminula od posledica virusa. Za sada se zna da je šestoro ljudi prijavljeno da je obolelo u Beogradu, a jedna osoba u Kolubarskom okrugu.

Prof. dr Zoran Radovanović, epidemiolog, naglašava da sezona obolevanja od ovog virusa nije prošla i da se može očekivati još obolelih i preminulih do kraja septembra ili početka oktobra.

Inkubacija traje dva do šest dana, a nekad i duže. Ali bitno je da više nema vremena da se virus zahukta. U Srbiji, od 2012. kada je nabavljena neophodna oprema za to, možemo da proverimo da li pacijent ima virus. Od tada do danas, epidemijske godine su bile 2013. i 2018. Na sreću, ova godina će proći bez epidemije ovog oboljenja - rekao je dr Radovanović.

Iz navedenog je jasno da su Žena portal, Cenzurisano (.info), Top vijesti Balkan i EXTRA VIJESTI24H koristili dio ovoga članka na način da su stare informacije iz 2019. godine predstavili kao aktuelne.

Dramatična prognoza iz naslova, da će ljudi “padati kao pokušeni”, 2019. godine se, ipak, nije ostvarila, o čemu je pisao Fake news tragač u analizi objavljenoj 3.10.2019. godine.

Oktobar je stigao, a podaci Batuta za period do 24. septembra pokazuju da nema ni govora o masovnom oboljevanju i umiranju koje je „Alo“ predskazao. Do poslednje sedmice septembra prijavljeno je ukupno 20 slučajeva, uz jedan smrtni ishod koji se može dovesti u vezi sa oboljevanjem od groznice zapadnog Nila.

Netačni su i navodi portala „Alo“ o tome da nam „preti najveća opasnost ikada“, budući da je u Srbiji broj obolelih i umrlih od posledice infekcije virusom osetno manji nego u periodu od 2012. do 2018. godine, kada je registrovano 989 slučajeva, od čega 97 sa smrtnim ishodom.

Članke s istim naslovom tada su objavili i Srbija javlja i I Balkan.

Koliko je opasan virus Zapadnog Nila?

Groznica Zapadnog Nila je infektivno oboljenje iz grupe zoonoza, koje se na ljude i životinje prenosi ubodom zaraženog komarca. Virus Zapadnog Nila prvi put je izolovan i identifikovan 1937. godine u slivu Zapadnog Nila u Ugandi, odakle se dalje proširio. U rijetkim slučajevima, infekcija može da se prenese i putem transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i vertikalno s majke na dijete (transplacentarno i tokom dojenja). Virus se ne prenosi među ljudima putem kontakta.

Srbijanski mediji su 5. jula ove godine izvijestili da je analizom otkriveno prisustvo virusa Zapadnog Nila u komarcima na teritoriji Beograda. Na sajtu Instituta za javno zdravlje “Milan Jovanović Batut”, u saopštenju od 6.7.2021, navodi se da u Srbiji, ali i u zеmljаmа Еvrоpske uniје, u humаnој pоpulаciјi nisu priјаvljеni slučaјеvi оbоlijеvаnjа оd grоznicе Zаpаdnоg Nilа. Također je navedeno da se prvi оbоljеli rеgistruju uglаvnоm u drugој pоlоvini јulа, а nајvеći brој tоkоm аugustа. U istom saopštenju daje se pregled broja zaraženih tokom prethodnih godina.

Infекciја virusоm Zаpаdnоg Nilа је zvаničnо prvi put rеgistrоvаnа u humаnој pоpulаciјi nа tеritоriјi Rеpubliке Srbiје кrајеm јulа 2012. gоdinе. U pеriоdu оd 2012. dо 2020. gоdinе nа tеritоriјi Rеpubliке Srbiје rеgistrоvаnо је uкupnо 1016 slučајеvа grоznicе Zаpаdnоg Nilа (slučајеvi оbоlеvаnjа nisu rеgistrоvаni tокоm 2020. gоdinе). U istоm pеriоdu bеlеži sе i 98 smrtnih ishоdа којi sе mоgu dоvеsti u vеzu sа оbоlеvаnjеm оd grоznicе Zаpаdnоg Nilа. Grоznicа Zаpаdnоg Nilа је virusnо оbоljеnjе које sе prеnоsi ubоdоm zаrаžеnоg коmаrаcа. Glаvni vекtоr, оdnоsnо prеnоsilаc је Culex pipiens, vrstа коmаrca која је оdоmаćеnа i коd nаs. Glаvni rеzеrvоаr zаrаzе su rаzličitе vrstе pticа, u којimа sе virus оdržаvа, dок је čоvек slučајni, оdnоsnо tzv. slеpi dоmаćin i infекciја virusоm Zаpаdnоg Nilа sе sа njеgа dаljе nе prеnоsi.

Vеćinа оsоbа (80%) inficirаnа virusоm Zаpаdnоg Nilа nеmа niкакvе simptоmе i znаке bоlеsti. Коd mаnjеg prоcеntа zаrаžеnih оsоbа (približnо 20%) simptоmi pоdsеćајu nа оbоljеnjе sličnо gripu, sа nаglоm pојаvоm pоvišеnе tеlеsnе tеmpеrаturе, glаvоbоljоm, bоlоvimа u mišićimа i zglоbоvimа, umоrоm, blаgim prоlаznim оsipоm i limfаdеnоpаtiјоm. Mеđutim, коd pојеdinih оsоbа (<1%), dоlаzi dо nаstаnка аsеptičnоg mеningitisа ili еncеfаlitisа, оdnоsnо nеurоinvаzivnоg оbliка bоlеsti, којi zаhtеvа hоspitаlizаciјu.

Na sajtu Instituta nema novih podataka o slučajevima groznice Zapadnog Nila. Takve podatke nismo uspjeli pronaći ni u medijima.

Dakle, u vrijeme kad su objavljeni analizirani članci iz ove godine, u Srbiji jeste bio detektovan virus Zapadnog Nila kod komaraca, ali ne i kod ljudi. Sama pojava virusa nije ništa neobično jer se on pojavljuje skoro svake godine. 

Imajući u vidu podatke o broju zaraženih i smrtnih slučajeva koji se dovode u vezu s virusom, jasno je da su najave “najveće opasnosti ikad” u naslovu članka na portalu Alo potpuno neutemeljene i pretjerane. Osim toga, ovaj naslov iz 2019, kao i informacije iz njega, “recikliran” je na nekoliko portala ove godine, iako u Srbiji nije bilo zabilježenih slučajeva groznice Zapadnog Nila.

Shodno navedenom, naslovi u kojima se tvrdi da Srbiji prijeti “najveća opasnost ikad”, te da će  ljudi “padati kao pokošeni”, dobijaju ocjenu klikbejt, budući da nemaju utemeljenje u samim člancima. 

U člancima Žena portala, Cenzurisano (.info), Top vijesti Balkan,  EXTRA VIJESTI24H i Izvorno iskorištene su informacije o zabilježenim slučajevima iz 2019. godine, ali budući da vremenska odrednica nije navedena, predstavljene su kao aktuelne. Stoga ovi članci dobijaju ocjenu manipulisanje činjenicama.

(Raskrinkavanje.ba)