Foto: Raskrinkavanje.ba
Na portalu Jutarnji list 30. oktobra 2023. godine objavljen je članak sa sljedećim naslovom:
Zatvarao je vreću za tijelo, a onda se dogodio trenutak zbog kojeg je prilog CNN-a postao viralan: ‘Evo podsjetnika...‘
Članak govori o videosnimku CNN-ove reportaže o žrtvama izraelskog bombardovanja Gaze, koji je, kako se navodi, “isplivao na društvenim mrežama i vrlo brzo postao viralan”. U tekstu se tvrdi da je u jednom dijelu snimka vidljivo kako se glava ubijene osobe, čije se tijelo nalazi umotano u bijelo platno, počinje pomjerati:
U jednoj sekvenci vide se i vreće za tijelo koje za transport navodno treba pripremiti jedan od Palestinaca u Pojasu Gaze.
No, već u sljedećem trenutku, vidljivo je na snimci, glava unutar vreće za tijelo počne se pomicati, na što nadležni ne reagira. Do tijela se nalazi i shrvana žena u crnini, no iz samog videa nije jasno je li u vreći netko od njenih bližnjih.
“Podsjetnik” iz naslova odnosi se na opis koji je uz videosnimak reportaže objavljen na zvaničnom X profilu Izraela, a u kom se “podsjeća” da je Ministarstvo zdravstva Gaze isto što i Hamas, kao i da “leševi ne mrdaju glavama."
Članke s ovim opisom videosnimka istog dana objavili su portali Slobodna Dalmacija, Rijeka danas i Republika.
Šta su činjenice?
Originalni snimak CNN-ove reportaže, objavljen 28. oktobra 2023, može se vidjeti na ovom linku, a sporni segment na kojem se može vidjeti tijelo žrtve bombardovanja umotano u platno počinje od 35. sekunde snimka.
Navodi kojima se u osnovi sugeriše da snimak pokazuje glumca, a ne stvarnu žrtvu bombardovanja, te da je po srijedi lažiranje žrtava u Gazi, ubrzo po objavi reportaže postali su viralni, pa su se njihovom analizom bavili i strani fact-checking portali, poput portala Lead Stories i Boom Live.
Novinari portala Lead Stories kontaktirali su CNN. U odgovoru od 2. novembra iz CNN-a je potvrđeno da snimak prikazuje mrtvo tijelo u platnu:
Ovaj je video pribavio pouzdani freelance novinar iz Gaze, koji ga je lično snimio i proveo neko vrijeme na licu mjesta snimajući i ostala dešavanja. Možemo bez sumnje potvrditi da prikazuje mrtvo tijelo u platnu.
Na snimku se vidi tijelo žrtve umotano u bijelo platno, uplakana žena odjevena u crno koja leži pored tijela i muškarac u plavoj majici koji se saginje. Muškarac u plavoj majici lagano otvara dio platna, a zatim ga ponovo zatvara. U trenutku kada je podigao tkaninu i otvorio platno, podigli su se i nabori od vezanja, koji su se ponovo spustili nakon zatvaranja platna. Upravo pokreti nabora od vezanja netačno su se protumačili kao pomjeranje glave.
Boom Live uspio je pronaći i fotografiju s društvene mreže X na kojoj se vidi žrtva, ista žena u crnom i muškarac u plavoj majici, snimljena iz drugog ugla. Uz ovu fotografiju objavljene su još i tri, a u opisu je navedeno da prikazuju mnoštvo mrtvih tijela koja leže na tlu bolnice Al-Aqsa.
Videosnimak i izraelska propaganda
Lead Stories navodi da je navode o “lažnoj žrtvi” proširio izraelski televizijski kanal Channel 12 news. U prilogu ove televizije (može se pogledati ovdje) iskorišten je CNN-ov snimak na kojem je grafikom bila zaokružena glava žrtve koja se navodno pomjera.
U natpisu korištenom prilikom emitovanja priloga Channela 12 pisalo je: “'Tijela' koje je predstavio Hamas. CNN je prikazao slike mrtvih od izraelskih bombi, a onda je jedno od tijela podiglo glavu.”
Videosnimke ovog priloga su 30. oktobra objavili i zvanični nalozi države Izrael (arhiva) i izraelske ambasade u Sjedinjenim Američkim Državama (arhiva) na društvenoj mreži X. Ove objave više nisu dostupne, no obje su sadržavale opise u kojima se sugeriše, odnosno direktno tvrdi da snimak prikazuje lažiranje smrti pripisano Hamasovoj režiji.
Prema podacima Ministarstva zdravlja u Gazi objavljenim 8. novembra 2023, broj ubijenih ljudi od početka sukoba prešao je 10.000, uključujući preko 4.000 djece. Dezinformacije o lažiranju smrti u vezi sa sukobom između Izraela i Hamasa su česte, a o nedavnom primjeru u kojem je iskorišten videosnimak iz Egipta kao dokaz za tvrdnju da se lažiraju palestinske žrtve u Gazi pisali smo ovdje.
Najraniju objavu tvrdnje da je na CNN-ovom snimku vidljivo da se glava žrtve u vreći za umrle počinje pomjerati ocjenjujemo kao lažnu vijest. Kasnije objave ove tvrdnje dobivaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
Napomena
10.11.2023: Portali Jutarnji, Republika i Rijeka danas su ispravili netačne navode u svojim člancima, pa im je dodana i ocjena ispravljeno.
14.12.2023: Portal Slobodna Dalmacija je također ispravio netačne navode u članku koji je ocijenjen u ovoj analizi, pa mu je dodana i ocjena ispravljeno.
(Raskrinkavanje.ba)