Bosiljak je maleni grm koji može narasti od 30 do 60 centimetara. Listovi su svijetlo zelene boje i rastu nasuprotno jedan drugome, a dovoljno je lagano proći prstima po njima i već se može osjetiti njihov poseban miris.
Na vrhovima stabljike rastu cvjetovi koji su neugledni i bijele boje, no vrlo su popularni kod pčela i leptira. Ako želite potaknuti veću bujnost ove biljke, potrebno je odrezati vrhove stabljika na kojima se razvijaju cvjetovi. Na taj će način biljka proizvesti više bočnih ogranaka koji će se moći koristiti kao začini.
Postoji oko šezdeset vrsta bosiljka i sve su različite u izgledu i okusu.
Ljekovita svojstva bosiljka
Oduvijek se vjerovalo u čudesna, ljekovita svojstva bosiljka, a istraživanja to su i potvrdila.
Bosiljak sadrži eterična ulja bogata aktivnim tvarima, poput cinamata, citronelola, geraniola i eugenola, koji mu daje osebujan miris i okus.
Svoju ljekovitost bosiljak može zahvaliti upravo tim sastojcima.
Baš kao što eterična ulja štite samu biljku od štetnika i kukaca, tako djeluju i na naše zdravlje kada je konzumiramo, štiteći nas od patogenih bakterija i bolesti.
Bosiljak, među ostalim, obiluje vitaminom A, željezom i magnezijem, važnim nutrijentima i antioksidansima, koji potiču cirkulaciju, smanjuju oksidaciju kolesterola te sprečavaju štetno djelovanje slobodnih radikala.
Također, ova biljka sadrži i antocijanine, koji štite organizam od reaktivnih oblika kisika – glavnih uzročnika pojave raka.
Istraživanja su pokazala da bosiljak uravnotežuje razine šećera u krvi, stoga je dobra pomoć i kod dijabetesa.
Naime, konzumacijom listova bosiljka usporava se otpuštanje šećera u krv te se smanjuje razina štetnih triglicerida.
Dobrobiti bosiljka:
- ima snažno antioksidativno djelovanje
- podiže imunitet i štiti od infekcija
- usporava starenje
- štiti od raka i tumora
- smanjuje rizik od dijabetesa
- poboljšava probavu
- poboljšava zdravlje jetre
- štiti zdravlje krvnih žila i srca
- djeluje kao prirodni analgetik (smanjuje bolove)
- ima učinak antipiretika (snižava temperaturu)
- štiti od demencije i drugih moždanih oboljenja
Воѕіlјаk kао lіјеk zа рrоbаvu i pomoć kod PMS-a
Bosiljak potiče probavu, stoga nije nikakvo čudo što ga Talijani dodaju u gotovo sva svoja jela.
Zahvaljujući bogatstvu željeza, ovaj začin pomaže i u ublažavanju neugodnih simptoma PMS-a.
Patite li od nadutosti, grčeva i drugih tegoba vezanih uz probavu ili menstruacijski ciklus, jednostavno u obroke (tjesteninu, salate…) što češće dodajte svježe listove bosiljka ili pijte čaj od bosiljka.
Primjena: pola žličice sušenog bosiljka prelijte šalicom vruće vode pa popijte čaj za umirenje trbuha, poboljšanje probave te kako biste ublažili osjećaj nadutosti
Snižava temperaturu i ublažava simptome prehlade
Budući da bosiljak ima antibakterijska svojstva, lišće bosiljka je jako efektivno u liječenju raznih upala, temperature i vrućice. Ukuhajte lišće bosiljka u čaju i polako pijte. Smanjit ćete simptome bolesti, kao što je peckanje i grebanje u grlu i podražaj na kašalj.
Pomaže u borbi protiv prehlade, astme i bronhitisa
Mješavina lišća bosiljka s đumbirom i medom izvrstan je lijek za liječenje raznih respiratornih bolesti, poput prehlade, gripe, astme i bronhitisa. Mješavina otvara dišne puteve koje su blokirane sa sluzi, i pomaže oboljelima da pravilno dišu.
Воѕіlјаk zа zdrаvlје grlа
Prokuhana voda s bosiljkom može se piti kako bi se umirilo bolno, upaljeno grlo, a vodicu također možete koristiti za grgljanje. Kako biste se riješili upala u usnoj šupljini, jednostavno žvačite nekoliko listova bosiljka.
Snažan antioksidans
Bosiljak je poznat po činjenici da ima jaka antioksidativna svojstva. Prema ORAC ljestvici sušeni bosiljak ima čak 61.000 jedinica.
Antioksidansi koje prirodno pronalazimo u bosiljku štite tijelo od oštećenja uzrokovanih slobodnim radikalima, sprečavaju starenje stanica i nastanak nekolikih vrsta raka.
Antioksidansi su važan dio zdrave prehrane i zdravog načina života, a bosiljak je njihov pouzdan i djelotvoran izvor.
Jedan od antioksidansa iz bosiljka je beta-karoten. Beta-karoten, koji se u tijelu pretvara u vitamin A, sprečava oksidaciju kolesterola u krvotoku i na takav način štiti srce i krvne žile.
Oštećenja izazvana slobodnim radikalima doprinose razvoju mnogih drugih bolesti, uključujući astmu, osteoartritis i reumatoidni artritis. Beta-karoten iz bosiljka je odličan način prevencije ovih bolesti.
Ljekoviti čaj od bosiljka za majke koje doje
Kažu da je čaj od bosiljka posebno dobar za dojilje. Ovaj čaj pospješuje stvaranje mlijeka. Sprema se tako što se listovi osušene biljke preliju proključalom vodom i ostavi da odstoji tako deset minuta. Ovaj napitak se može piti svaki dan, ali nakon osam dana trebalo bi napraviti pauzu od dva tjedna.
Moderna istraživanja su pokazala da se svježim bosiljkom uspješno liječe bolni otečeni zglobovi, a prije svega oni zahvaćeni artritisom. Stručnjaci tvrde da listovi ove biljke slično djeluju kao diklofenak tablete. Eugenol koji bosiljku daje prepoznatljivu aromu, a ima ga najviše u azijskoj vrsti, ključni je sastojak koji djeluje protuupalno.
Zbog sedativnog djelovanja, jedino se ne preporučuje trudnicama u početku trudnoće, kao ni bebama mlađim od šest mjeseci.
Воѕіlјаk је zdrаv zа kоžu
Ulја u bоѕіlјku mоgu роmоćі оčіѕtіtі kоžu іznutrа. Ulје zа kоžu оd bоѕіlјkа је оdlіčnо zа оѕоbе ѕа mаѕnоm kоžоm tе роmаžе uklоnіtі рrlјаvštіnu і nеčіѕtоćе u роrаmа.
Јеdnоѕtаvnо nарrаvіtе ѕmјеѕu оd lіѕtоvа bоѕіlјkа, ružіnе vоdе і ѕmјеѕе ѕаndаlоvіnе. Ѕtаvіtе ѕmјеѕu nа lісе і оѕtаvіtе јu оkо 20 mіnutа. Nаkоn tоgа јu ореrіtе hlаdnоm vоdоm. Zbоg рrоtuuраlnіh ѕvојѕtаvа mоžе ѕрrіјеčіtі ројаvu аknі і mіtеѕеrа.
Štiti srce i krvne žile
Bosiljak je dobar izvor vitamina B6 i magnezija.
Vitamin B6 sprječava nakupljanje potencijalno opasne molekule homocistein.
Iako je homocistein proizvod prirodnog staničnog procesa, može oštetiti stijenke žila ako se brzo ne pretvori u neškodljivu molekulu, a B6 u toj pretvorbi igra ključnu ulogu.
Magnezij promiče zdravlje kardiovaskularnog sustava pomažući opuštanju mišića i krvnih žila. Tako pospješuje protok krvi i smanjuje rizik od nepravilnog srčanog ritma.
Magnezij osnažuje srčani mišić i djeluje preventivno protiv infarkta.
Рrоtіv stresa i dерrеѕіје
Еtеrіčnо ulје bоѕіlјkа mоžе роmоćі рrі rеgulасіјі dерrеѕіје і tјеѕkоbе. Оn mоžе роmоćі рrі ѕtіmulіrаnјu nеurорrіјеnоѕnіkа kојі rеgulіrајu hоrmоnе оdgоvоrnе zа оѕјеćај ѕrеćе і еnеrgіје. Оdlіčnо dјеluје nа оtklаnјаnје ѕtrеѕа tаkо štо dјеluје рrоtuuраlnо і јаčа іmunіtеt.
Poboljšava rad bubrega i protiv bubrežnog kamenca
Bosiljak jača bubrege i izvrstan je u borbi protiv bubrežnog kamenca. Travari predlažu jedenje mješavinu bosiljka i meda barem šest mjeseci kako bi ublažili bolove i istjerali kamen van iz tijela.
Prirodni antibiotik
Istraživanja su pokazala da ulje bosiljka povoljno djeluje na imunološki sustav.
Svježi listovi i ulje bosiljka imaju antibakterijska i antiseptička svojstva te mogu se koristiti u liječenju infekcija.
Bosiljak možete koristiti i lokalno – listovi bosiljka stavljeni na rane sprečavaju bakterijske infekcije.
Protiv glavobolje
Zahvaljujući učinku opuštanja mišića, bosiljak pomaže i kod glavobolje.
U tom slučaju, možete si skuhati čaj od svježeg bosiljka ili si od sušenog bosiljka pripremiti vodenu kupku za inhalaciju.
Volite li jači okus bosiljka, možete i žvakati listove bosiljka.
Primjena: zakuhajte 2 šalice vode u većem loncu pa dodajte 1 žlicu sušenog bosiljka. Pokrijte glavu ručnikom pa udišite paru 5-10 minuta, odnosno dok ne osjetite poboljšanje.
Воѕіlјаk је dоbаr zа dіјаbеtеѕ
Коnzumіrаnје bоѕіlјkа mоžе dоvеѕtі dо ѕmаnјеnја šеćеrа u krvі štо је јаkо vаžnо zа оѕоbе kоје раtе оd dіјаbеtеѕа. Оvа bіlјkа uјеdnо іmа vrlо nіzаk glіkеmіјѕkі іndеkѕ. Еѕеnсіјаlnо ulје u bоѕіlјku uјеdnо ѕmаnјuје kоlіčіnu trіglісеrіdа і kоlеѕtеrоlа u krvі štо је vеlіk рrоblеm mnоgіh dіјаbеtіčаrа.
Liječi usne infekcije
Infekcije i čirevi koji se mogu pojaviti u ustima je dobro u prvu ruku liječiti žvakanjem listova bosiljka. Smanjit će bol i infekciju, ali i smanjiti zadah.
Kod problema s vidom
Budući da obiluje moćnim vitaminom A, bosiljak je odličan saveznik zdravlja vaših očiju.
Svježe izmiksani sok od bosiljka može vam pomoći u ublažavanju iritacija, nelagode i bolova u očima te kod noćnog sljepila jer su te zdravstvene tegobe uvelike povezane s manjkom vitamina A.
Primjena: 100 grama svježeg bosiljka na dan pokrit će vaše preporučene dnevne doze vitamina A koje su potrebne za dobar vid.
Dоbаr је zа dеtоkѕіkасіјu
Воѕіlјаk čіnі čudа zа јеtru kоја іgrа klјučnu ulоgu u mеtаbоlіzmu. Моžе ѕрrіјеčіtі nаkuрlјаnје mаѕtі u јеtrі tе оčuvаtі zdrаvlје јеtrе.
Ublažava oteklinu nakon uboda insekata
Namažite čajnu žličicu paste od bosiljka na oteklinu. U kratko vrijeme će splasnuti i smanjit će se bol i iritaciju.
Kao pomoć kod infekcija
Ova začinska biljka pruža zaštitu od infekcija – istraživanja su pokazala da konzumacija bosiljka povećava proizvodnju antitijela, koja se bore protiv infekcija, za 20 posto.
Stručnjaci i znanstvenici sve više istražuju ulogu ulja bosiljka kao prirodnog antibiotika.
Primjena: Žvačite po dva-tri lista svježeg bosiljka dvaput dnevno.
Održava zdravlje zubi
Za one koji pate od problema krvarenja desni, lošeg daha i propadanja zuba, bosiljak se pokazao dobrim saveznikom u održavanju zdravlja zubi. Antibakterijska i antibiotska svojstva bosiljka mogu pomoći u sprečavanju takvih oralnih bolesti.
Eterično ulje bosiljka
Slatkasto aromatični listovi bosiljka sadrže zavidne količine eteričnog ulja, tanin saponine i gorke materije. U eteričnom ulju ima estragola, linalola, cineola i drugih antiseptičkih sastojaka koji uništavaju štetne bakterije u hrani, sprečavajući njihovo razmnožavanje. Zbog ovakvih osobina eterično ulje bosiljka predstavlja izuzetan prirodni konzervans, a koristi se i u farmaceutskoj industriji.
Bosiljak u kulinarstvu
Mirisni listovi bosiljka koriste se u mnogim kuhinjama i slažu se s različitim vrstama jela.
Da bi zadržali njegov okus, bosiljak dodajte jelu pri kraju. Kada god možete, izaberite svježi bosiljak, jer ima intenzivniji okus u odnosu na sušeni.
Od svježe nasjeckanog bosiljka s češnjakom i maslinovim uljem možete pripremiti odličan bezmliječni umak, koji možete poslužiti uz razna jela kao što su tjestenina, riža i bruschette.
Od bosiljka možete pripremiti i jednostavni ledeni desert. Pomiješajte nasjeckani bosiljak s limunovim sokom, sokom šećerne trske i vodom te smjesu zamrznite kao kockice leda.
Kad se zamrzne, blenderom ih usitnite i poslužite kao ledeni desert u mediteranskom stilu.
Ili, napravite svježu, ukusnu i višebojnu talijansku salatu od svježeg bosiljka, sira mocarele i režnjeva rajčice.
Popijte osnažujući čaj bosiljka koji ste pripremili tako što ste nasjeckane listove bosiljka prelili vrućom vodom, ostavili stajati osam minuta i nakon toga procijedili.
Kozmetika
Također, bosiljkom možemo odstraniti i bradavice na koži, tako da ih masiramo i nekoliko dana stavljamo na njih svježe zgnječeni list bosiljka u obliku obloga. Korijen bosiljka upotrebljava se za liječenje tegoba želuca i crijeva kod djece kao i možebitnih raznih komplikacija probavnog sustava.
Kupke s listovima bosiljka ili ekstraktom od listova bosiljka primjenjuju se u kozmetici za njegu kože koja je oslabjela, dehidrirala i izgubila vlažnost i elasticitet, kao i za razne nečistoće kože (osipi, lišajevi). Tonik ili mirisna vodica od bosiljka bili su uz matičnjak prvi pučki kozmetički preparati.
Sirup
Oprano sveže lišće iscijediti u sokovniku ili mljevenjem kroz gazu pa cijeđenjem i 1 litar dobijenog soka pomiješati sa 2 kilograma meda, ili prokuhati 10 minuta sa 2 kilograma šećera.
Uzima se 4-5 puta dnevno, po jedna žlica.
Mjere opreza
Iako se bosiljak općenito smatra sigurnim začinom, u nekim slučajevima ga ipak treba izbjegavati. Primjerice, trudnice ili žene koje uskoro planiraju zatrudnjeti ne bi trebale uzimati bosiljak jer ova biljka može djelovati protiv začeća.
Isto tako, eterično ulje bosiljka ili ekstrakt bosiljka ne bi trebale uzimati osobe koje piju lijekove za snižavanje kolesterola i za dijabetes zbog moguće interakcije.