U svom prirodnom okruženju, na morskom dnu Jadrana, on sija sav žut. To mu je i dalo ime: Zlatna spužva. Ili službeno latinski: “Aplysina aerophoba”. Pri čemu ova druga riječ u imenu znači “strah od zraka”, tj. od izranjanja. Izvadite li ga iz vode, njegova zlatna boja se pretvara brzo u plavo-crnu.
Za naučnike sa Bergakademie u Freibergu, koji na obali Crne Gore od 2014. imaju 100 kvadratnih metara rezervoara u kojem gaje zlatne spužve, ovaj detalj oko boje i nije tako bitan. Njih prije svega interesira rezistencija spužva protiv svih zamislivih bioloških prouzrokovača bolesti: bakterija, virusa, bakcila. Jer spužva sa crnogorske obale je otporna i na Sars-CoV-2 virus, što budi nade naučnika da u njemu mogu naći saveznika u borbi protiv korone.
“Sunđer na morskom dnu živi od toga što filtrira hranu iz vode”, objašnjava prof. dr. Hermann Ehrlich, biomineralog i biomimitičar sa frajberške Bergakademie.
Njegov naučni fah se bavi pronalaženjem svega onoga što čovjek može da iskopira od “građevinskih planova” i koncepata prirode. Na ovom aktuelnom projektu na crnogorskoj obali frajberški profesor radi zajedno sa farmakolozima sa Univerziteta Dressden.
Profesor Ehrlich objašnjava da spužva ne smije biti previše izbirljiva što se tiče hrane: ona mora uzeti što mu voda nanese. Ali u vodi postoje i svi mogući uzročnici bolesti, koje spužva bez ikakvih problema ubija – iako nema elaborirani imunološki sistem.
Uz to ova spužva, u slučaju povrede svog tijela, sprečava da u njegovu otvorenu ranu prodru virusi ili bakterije, jer izaziva momentalnu hemijsku reakciju pri kojoj nastaju hemijski izmijenjene aminokiseline, tzv. bromtirosini.
Do sada su naučnici uspjeli definirati 35 od njih. Ove odbrambene supstance uništavaju strana tijela koja pokušavaju da prodru u spužvu: bukvalno sve viruse i bakterije. Profesor dodaje da spužva efikasno uništava i multirezistentne organizme. Uz to bromtirosin sprečava gradnju proteina a time i širenje tzv. RNA-virusa. U tu grupu spada i virus korone: Sars-CoV-2.
Profesor Ehrlich zaključak da morska spužva proizvodi materije koje sprečavaju prodiranje virusa u organizam izvodi iz već okončanih pretkliničkih eksperimenata. Mehanizam djelovanja je već dokazan na ćelijama tumora, zajednički sa naučnicima iz Dressdena, na njihovoj Univerzitetskoj Klinici. Naučna publikacija na tu temu je objavljena već prije dvije godine. Ono što profesora čini sretnim jeste to što nije primijećeno citostatično djelovanje: za samu rakom napadnutu ćeliju supstanca iz spužve nije bila otrovna.
Berba spužvi, koje rastu po cijelom Mediteranu ali posebno jako u Jadranskom moru, se obavlja u normalnoj ronilačkoj opremi. U međuvremenu je timu naučnika uspjelo da realizira novu metodu po kojoj aktivne supstance iz spužve pretvaraju u kristalnu formu i to u toj mjeri koja je potrebna za kliničke studije. Oko 10 grama je izolirano i njih mogu odmah ustupiti za laboratorijske studije u vezi sa borbom protiv Sars-CoV-2.
“Naravno da smo u ovoj aktuelnoj situaciji otvoreni za saradnju sa odgovarajućim službama i institucijama”, kaže profesor Ehrlich.
I dok je iz drugih zemalja već dobio odgovarajuće upite, stručni svijet u Njemačkoj se do sada nije baš pokazao previše zainteresiranim.
Dosadašnje rezultate su naučnici objavili u izdanjima “Materials Science and Engineering” kao i na platformi “Sciencedirect”.