Foto: Freepik, AlexeyKh
Na Facebooku je 22. maja 2024. godine objavljen dvominutni snimak (arhivirano) gostovanja geologa Iana Plimera u jednom podcastu. Snimak je objavljen bez titlovanog prevoda, ali je u opisu objave prevod pojedinih segmenata videa. Plimer je ustvrdio da su današnje količine ugljendioksida u atmosferi “opasno niske” i nedovoljne da biljke napreduju.
Geolog, prof. Ian Plimer: "Ugljični dioksid u prošlosti je bio puno, puno veći nego sada. Trenutno smo na 0,04%. Veći dio geološkog vremena iznosio je oko 20%."
"I tijekom tog geološkog vremena kada smo imali visoku razinu ugljičnog dioksida, imali smo tri od šest velikih ledenih doba. Dakle, jasno je da ugljični dioksid nije pokretao neumjereno globalno zagrijavanje."
"Zapravo smo opasno niski. I ako nastavimo slijediti taj dugoročni geološki trend, otkrit ćemo da će biljke umrijeti... Trenutno smo na nešto više od 0,04% ugljičnog dioksida. To nije dovoljno da biljke napreduju. One (biljke) žele otprilike dva ili tri puta više od te količine."
U objavi je podijeljen i link na cijeli podcast u kojem je Plimer gostovao. Iste tvrdnje pronašli smo i na drugim Facebook nalozima (1, 2).
Šta su činjenice?
Profesor Ian Plimer je australijski geolog kojeg platforma za provjeru činjenica AAP Fact-check opisuje kao dugogodišnjeg skeptika kad su u pitanju klimatske promjene. Njegove netačne tvrdnje već su bile predmet provjere ove i drugih fact-checking platformi (1, 2, 3).
Video koji se dijeli na društvenim mrežama isječak je iz Plimerovog gostovanja 15. maja 2024. u podcastu “The Freeman Report”. Australijski geolog je tokom gostovanja ponovio tvrdnje koje je i ranije iznosio, a kojima se bavio AFP Fact Check u avgustu 2023. godine.
Negirajući uticaj ugljendioksida na globalno zagrijavanje, Plimer navodi da su količine ovog gasa u atmosferi tokom geološke prošlosti Zemlje bile puno veće nego sada te da je planeta i u uslovima visokog nivoa ugljendioksida u atmosferi imala “tri od šest velikih ledenih doba”.
Ashleigh Hood iz Škole nauke o Zemlji Univerziteta u Melbourneu rekla je za AFP Fact Check da je moguće da je Zemlja imala 20 odsto koncentracije ugljendioksida u atmosferi, no da je to bilo “prije nekoliko milijardi godina”.
“Ova rana Zemlja imala je atmosferu veoma različitu od današnje i mislimo da se velikim dijelom sastojala od CO2 i metana, ali ne i kiseonika”, rekla je Hood za AFP 24. jula.
“U to vrijeme, na Zemlji su postojali samo jednoćelijski oblici života.”
Naučnici/e se slažu da je nedavna brzina zagrijavanja planete “bez presedana” i da je to posljedica emisija koje je uzrokovao čovjek.
“Ono što Plimer ne spominje jeste da, iako je količina CO2 značajno varirala kroz istoriju Zemlje, generalno se mijenjala u relativno dugim razdobljima u poređenju sa stopom našeg trenutnog zagrijavanja”, dodala je Hood.
Današnji udio ugljendioksida u atmosferi iznosi oko 0,04 procenta. Robert Brecha, profesor održivosti sa Univerziteta u Daytonu, rekao je za PolitiFact da je ovaj udio danas 0,042%, ali da je prije otprilike jednog vijeka iznosio 0,028%. Dakle, došlo je do povećanja od 50% u vrlo kratkom periodu.
Na stranici NASA-e navodi se da su trenutni nivoi ugljendioksida u atmosferi viši nego u bilo kojem trenutku u proteklih 400.000 godina.
Mjehurići vazduha iz davne prošlosti, zarobljeni u ledu, omogućavaju nam da se vratimo u prošlost i vidimo kakve su bile Zemljina atmosfera i klima nekad davno. Oni nam govore da su nivoi ugljendioksida (CO2) u atmosferi viši nego što su bili u bilo kojem trenutku u proteklih 400.000 godina. Tokom ledenih doba, nivoi CO2 bili su oko 200 dijelova na milijun (ppm), a tokom toplijih međuglacijalnih razdoblja kretali su se oko 280 ppm. Prvi put u istoriji, nivo CO2 premašio je 400 ppm 2013. godine.
Dakle, Plimer manipulativno predstavlja neke podatke bez potrebnog konteksta kako bi potvrdio svoju tezu da ugljendioksid nema uticaj na globalno zagrijavanje. O uticaju CO2 na globalno zagrijavanje detaljno je pisao USA Today u analizi iz decembra 2023.
Ljudske emisije CO2 zagrijale su planetu pojačavajući Zemljin “efekat staklene bašte” − proces kojim gasovi staklene bašte usporavaju oslobađanje toplote u svemir. Naučnici/e su to utvrdili/e kroz dugotrajan proces, koji je uključivao utvrđivanje da je CO2 gas staklene bašte, utvrđivanje da i CO2 i temperature rastu, utvrđivanje da je povećanje atmosferskog CO2 posljedica ljudskog ponašanja te korištenje tog znanja za tačno predviđanje budućeg zagrijavanja.
Kako navodi ovaj izvor, trenutno je oko 95% godišnjih emisija CO2 prirodno.
Međutim, ekološki sistemi na Zemlji ponovno apsorbuju prirodne emisije u “sakupljačima ugljenika” kao što su šume, što je dio Zemljinog ciklusa ugljenika, rekao je za USA Today Gavin Schmidt, klimatolog u NASA-i.
Višak CO2 nakuplja se u atmosferi, jer prirodni sakupljači ugljenika na Zemlji nemaju kapacitet da apsorbuju sav dodatni CO2 koji ljudi emituju, rekao je.
Nakon decenija nakupljanja, nivoi atmosferskog CO2 porasli su za 50% od predindustrijskih vremena, popevši se do nivoa koji nije viđen stotinama hiljada godina, prema [američkoj] Nacionalnoj upravi za okeane i atmosferu.
AAP FactCheck se u analizi iz 2022. godine bavio Plimerovim tvrdnjama da naučnici nisu uspjeli dokazati da ljudske emisije ugljendioksida pokreću globalno zagrijavanje. Stručnjaci koje je ova platforma kontaktirala rekli su da CO2 koji je produkt ljudskih aktivnosti pokreće globalno zagrijavanje kojem svjedočimo.
Raskrinkavanje se takođe u više navrata bavilo netačnim tvrdnjama da nivoi CO2 ne utiču na globalno zagrijavanje (1, 2).
Da li će biljke umrijeti?
Plimer dalje navodi da su trenutne količine ugljendioksida u atmosferi “opasno niske” i da nisu dovoljne da biljke “napreduju”. Takođe navodi da će, usljed smanjenja ugljendioksida u atmosferi, biljke umrijeti.
Kako je već navedeno, nivoi ugljendioksida u atmosferi rastu pa su i tvrdnje o opasno niskim nivoima za floru na Zemlji neutemeljene. Pored toga, stručnjaci/kinje kažu da je biljni i životinjski svijet u prošlosti funkcionisao i opstao i u uslovima nižih nivoa CO2 u atmosferi.
AFP Fact Check se tvrdnjama da su biljke u opasnosti zbog “CO2 gladi” bavio i u analizi iz marta ove godine. Howard Diamond, klimatolog iz američke Nacionalne uprave za okeane i atmosferu (NOAA), rekao je da je, kada je riječ o nivoima CO2 u posljednjih 800.000 godina, otkriven ciklus od oko 180 do 290 ppm.
Taj je nivo bio manji od trenutne koncentracije CO2 od oko 420 ppm, ali “živi organizmi prošli su sasvim dobro”, rekao je Diamond.
Biljke u procesu fotosinteze koriste ugljendioksid. Ovaj gas može povećati rast nekih usjeva, ali ima druge negativne učinke na planetu, poput povećanja suša i požara zbog klimatskih promjena. O ovome su pisali Reuters, AP i Faktograf.
Shodno navedenom, tvrdnju da su nivoi ugljendioksida u atmosferi u prošlosti bili puno veći nego sada, čime se implicira da emisije ovog gasa ne uzrokuju globalno zagrijavanje, ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama. Prvo pojavljivanje tvrdnje da su današnje količine ugljendioksida u atmosferi nedovoljne za biljni život na Zemlji na Facebooku ocjenjujemo kao lažnu vijest. Drugim objavama ove tvrdnje dajemo ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)