Foto: Freepik
Na Facebook stranici VitaMedic je 2. oktobra 2024. godine objavljen dvadesetominutni videosnimak navodno televizijskog priloga u kojem se tvrdi da je predstavnik jedne farmaceutske kompanije u programu uživo napao poznatog kardiologa dr. Kemala Dizdarevića. Razlog za ovaj “napad”, kako se tvrdi, jeste što je Dizdarević gledateljima/cama otkrio “istinu” o lijeku protiv hipertenzije. “Prilog” sadrži i navodnu Dizdarevićevu izjavu:
Napadnut sam jučer ujutro i više ne mogu šutjeti. Odlučan sam da otkrijem istinu narodu Bosne i Hercegovine. U našoj zemlji, hiljade starijih ljudi svakodnevno umire zbog hipertenzije jer određene farmaceutske kompanije prodaju placebo. Većina ljudi sa visokim pritiskom ne doživi 65 godina ili umre od srčanog udara. Razvili smo napredni lijek za čišćenje kardiovaskularnog holesterola koji jača krvne sudove i povećava vaš imuni sistem. Ovo je izvanredno rješenje, jer smo koristili samo prirodne sastojke i bilje kako bismo postigli najviši efekat liječenja. Nema potrebe za bilo kakvim antibioticima ili otrovnim protuupalnim lijekovima. Preporučujem vam da kupite ovaj lijek odmah. Lijek je dostupan za svakog stanovnika Bosne i Hercegovine. Pročitajte više ispod ovog videa. Kliknite na dugme. Vaše zdravlje je u vašim rukama.
Do datuma pisanja ove analize, snimak je imao nevjerovatnih 1,2 miliona pregleda.
Administratori/ke u Indiji, publika u BiH
Na Facebook stranici VitalMedic nema podataka o identitetu osoba koje je vode. Jedina dostupna objava na njoj jeste o ažuriranju profilne fotografije. Prema podacima iz odjeljka “Transparentnost stranice”, ova Facebook stranica kreirana je 23. septembra 2024. godine. Vode je tri administratora/ke – dvoje u Indiji i jedan/na u Bosni i Hercegovini.
Prema podacima iz Metine biblioteke oglasa, na ovoj se stranici prikazuje pet sponzorisanih oglasa. Jedan od njih je objava s videom o Kemalu Dizdareviću.
Uz svaku sponzorisanu objavu objavljen je i link koji korisnici/e mogu otvoriti ukoliko žele “saznati više”. U svih pet objava link vodi na stranicu koja navodno pripada hrvatskoj klinici Poliderma, a nalazi se na domeni “terra-ns.store”. Iako izgleda kao autentična web stranica klinike, ona je u potpunosti nefunkcionalna – klik na bilo koji link na njoj ne vodi nigdje.
U pitanju je zapravo kopija autentične stranice klinike. Zvanična web stranica klinike Poliderma nalazi se na domeni poliderma.hr i, za razliku od kopije, u potpunosti je funkcionalna.
Prema podacima stranice Who.is, domena “terra-ns.store” registrovana je 15. augusta 2024. godine, a identitet njenog/e vlasnika/ce je skriven. Ova domena i “stranica Poliderme” koja se na njoj nalazi ranije se na društvenim mrežama dijelila uz druge lažirane intervjue s domaćim ljekarima/kama, o čemu je Raskrinkavanje već pisalo u analizi ovdje.
Dakle, navodna izjava dr. Kemala Dizdarevića o sjajnom “lijeku protiv hipertenzije” dijeli se putem plaćenih oglasa na sumnjivoj web stranici kojom se upravlja iz Indije, a snimak korisnike/ce s Facebooka vodi na web stranicu koja “kopira” izgled stranice stvarne klinike u Hrvatskoj.
Prilog o napadu je “deepfake”
Google pretrage izraza “dr. Kemal Dizdarević napadnut” i “dr. Kemal Dizdarević lijek za hipertenziju” nisu dale rezultate koji bi potvrdili da postoje medijski izvještaji ili saopštenja nadležnih institucija da su se događaji opisani u “prilogu” na Facebooku zaista dogodili.
Osim toga, dr. Kemal Dizdarević je neurohirurg, a ne kardiolog.
Pažljiviji pregled videosnimka s Facebooka otkriva još znakova da nije autentičan. Naprimjer, pokreti usta Dizdarevića i TV voditeljice iz uvodnog dijela snimka nisu sasvim u skladu s izgovornim riječima, a dijelovi usta na snimku se u nekim momentima doslovno “zamute”. Također, iz snimaka stvarnih intervjua s doktorom Dizdarevićem može se primijetiti da su njegov naglasak i boja znatno drugačiji od onoga što je prikazano u “prilogu” s Facebooka.
Riječ je, dakle, o “deepfake” snimku napravljenom uz pomoć vještačke inteligencije.
Kreiranje “deepfake” snimaka s licima poznatih ličnosti ili uglednih ljekara/ki postalo je relativno česta taktika za reklamiranje raznih sumnjivih proizvoda na internetu, o čemu je Raskrinkavanje prethodno pisalo u mnogim analizama (1, 2, 3, 4, 5).
Shodno činjenicama, “deepfake” snimak u kojem su dr. Kemalu Dizdareviću pripisane izjave o napadu zbog “otkrića” lijeka protiv hipertenzije ocjenjujemo kao lažnu vijest.
(Raskrinkavanje.ba)