Diskutabilne tvrdnje sjevernomakedonskog stručnjaka

Već neko vrijeme regionalnim online prostorom kruži snimak gostovanja infektologa Vele Markovskog na sjevernomakedonskoj lokalnoj televiziji “Alfa”. Doktorove tvrdnje su se u međuvremenu ispostavile netačnim.

Snimak dijela gostovanja doktora Markovskog se sa prevodom na srpski jezik pojavio na YouTubeu i Facebooku 23. marta. Tog dana je objavljen na YouTube kanalu Marija S, kao i na Facebook stranici protivnika/ca vakcinacije Vakcine.

Kanal Marija S pripada osobi po imenu Marija Stojković, koju prati više od 23.000 ljudi. U opisu kanala je navedeno da je posvećen ljudima koji “žele da se informišu” i “koji su spremni da razbiju nametnuta verovanja i saznaju istinu”.

Od januara 2015. godine, od kada je registrovan, na njemu je objavljeno preko 200 različitih video sadržaja, uglavnom različitih teorija zavjere “antivakcinacijskog usmjerenja”, a koji su do sada zabilježili preko 10 miliona pregleda. O nekim od lažnih vijesti koje su objavljene na ovom kanalu pisali smo u našim ranijim analizama, o čemu možete čitati na linku ispod.

Snimak gostovanja doktora Markovskog je narednog dana, 24. marta, objavljen i na zvaničnom YouTube kanalu pokreta "Dosta je bilo" iz Srbije. 

U Bosni i Hercegovini, Faktor je prvi objavio snimak dijela gostovanja doktora Markovskog u tekstu pod naslovom: “Doktor Velo Markovski: Ljekari prave greške u liječenju oboljelih od koronavirusa, što se vidjelo u Kini i Italiji.” 

Faktor je izdvojio nekoliko tvrdnji iz snimka gostovanja makedonskog liječnika, a tekst sa istim snimkom prenijeli su još i Fokus, PCNEN, Insajder, Piramidasunca, Intermagazin, Pravda, Maxportal i News India. 

Provjerom tačnosti iznesenih tvrdnji doktora Markovskog, koji je infektolog i profesor na Medicinskom fakultetu Univerziteta “Goce Delčev” u Štipu, već su se bavili naši partnerski portali za provjeru činjenica Faktograf iz Hrvatske i Istinomer iz Srbije.

“Koronavirus nije nov, niti je opasan”

Na početku snimka koji je preveden na srpski jezik, Markovski je naveo da je “ovo poznat virus koji je prvi put otkriven još 1965. godine”, te nastavio:

I toliko je bio opasan da su se studenti medicine čak dobrovoljno njime inficirali da vide kakva će im klinička slika biti. Tako su vidjeli da spada u grupu virusa koji izaziva prehlade od kojih se mi u toku godine četiri puta razboljevamo. Pokazalo se da su 15 do 35 posto svih prehlada u toku zime izazvane korona virusom. Dva puta nas je ovaj virus iznenadio. Ima četiri podtipa, ima ga i kod životinja, ne znamo tačno koji je izvor zaraze. Jasno je da se prenosi sa čovjeka na čovjeka, prva dva dana su najzarazniji, ali virus ima veoma nisku kontagioznost (zaraznost), za razliku od morbila koje imaju 100 kontagioznost.

Iz navedenog citata je jasno da doktor Markovski nije govorio o novom koronavirusu SARS-CoV-2 koji je prvi put otkriven krajem 2019. godine u Kini, nego o koronavirusima u množini, odnosno o grupi virusa pod nazivom koronavirusi.

Provjerom ove tvrdnje bavio se Istinomer, koji je svoju analizu objavio 8. aprila. Istinomer se obratio epidemiologu Zoranu Radovanoviću kako bi provjerio tvrdnje doktora Markovskog:

Naš sagovornik, epidemiolog Zoran Radovanović objašnjava da ima sedam različitih virusa korona, a da je Markovski ovde “mislio na celu grupu virusa korona, a ne na SARS-CoV-2”.
“U prošlom veku otkrivena su četiri koja dovode do nazeba. Sa tri uzroka opasnih bolesti čovečanstvo se suočilo u ovom veku. Za SARS se saznalo 2002-2003, za MERS 2012, a za Covid-19 krajem prošle godine”, ističe naš sagovornik. Da Markovski nije prethodno mislio na Covid-19, vidimo i na osnovu njegove izjave da „sada imamo nove metode kojima utvrđujemo da je korona virus ili Covid postojao i pre 5 i pre 10 godina, imao je slična epidemijska svojstva, ali ga nismo dokazivali”. Radovanović objašnjava da Covid-19, ili njegov vrlo blizak srodnik jeste postojao među životinjama “ko zna od kad”. Ali, kako kaže, bolest među ljudima počeo je da izaziva verovatno tek od novembra 2019. godine. 

Da se radi o nedavno otkrivenom virusu, navela je i Svjetska zdravstvena organizacija na svojoj zvaničnoj internet stranici.

“Koronavirus nije karantinska bolest”

Među tvrdnjama doktora Markovskog našla se i ona “da koronavirus nije karantinska bolest”.

Koronavirus nije karantinska bolest pa se postavlja pitanje zašto se sprovode mjere koje nisu potrebne u ovom slučaju - pita se Markovski.

Napominjemo, prije svega, da "koronavirus" nije bolest, već virus koji je uzročnik bolesti COVID-19. 

Svjetska zdravstvena organizacija objavila je sredinom marta “Razmatranja o karantinu pojedinaca u kontekstu obuzdavanja bolesti koronavirusa (COVID-19)” u kojem preporučuje karantin od 14 dana za sve one koji su bili u kontaktu sa zaraženim. 

Što se tiče samog termina "karantinska bolest", njegovo se značenje mijenja u skladu sa epidemiološkim trendovima i ne radi se o "konačnom spisku" takvih bolesti, kako bi se moglo zaključiti iz izjave doktora Markovskog. 

Tako portal Istinomer u svojoj analizi navodi da se razumijevanje “karantinskih bolesti” mijenjalo i u Međunarodnom zdravstvenom pravilniku. Njihov broj je, recimo, 1981. godine smanjen sa šest na tri (žuta groznica, kuga i kolera), kako bi, između ostalog, odražavao činjenicu da je jedna od tzv. "karantinskih bolesti" iskorijenjena (velike boginje, ili variola vera).

Epidemiolog Zoran Radovanović je za Istinomer pojasnio: 

 “Ne postoje više klasične karantinske bolesti već narodnozdravstvene hitnosti od međunarodnog značaja. To mogu da budu kuga ili kolera, ali čak i neki nezarazni poremećaji zdravlja. Trenutno taj status ima Covid-19”, objašnjava Radovanović.
Pravilnik iz 2005, tačno je, ima nekoliko inovacija, od kojih je jedna da obim primene propisa “nije ograničen na bilo koju specifičnu bolest ili način prenosa, i obuhvata ‘bolest ili zdravstveno stanje, nezavisno od porekla ili izvora, koje predstavlja ili može da predstavlja rizik da pričini značajnu štetu populaciji’”.

Tvrdnja doktora Markovskog može se ocijeniti kao manipulacija činjenicama, s obzirom da to što COVID-19 nije "izlistan kao karantinska bolest" ne dovodi u pitanje mjere koje je Svjetska zdravstvena organizacija preporučila za suzbijanje pandemije - te jasno navela iz kojeg razloga se provode mjere karantina.  

“Virus nije visoko zarazan” 

Markovski je u istom intervjuu usporedio novi koronavirus sa morbilima, te ustvrdio:

 “Virus (SARS-Cov-2) ima veoma nisku kontagioznost.”

Prema pisanju Faktografa, tačno je da se novi koronavirus ne može uspoređivati s ospicama ili vodenim kozicama.

Njihov broj reprodukcije (R0), odnosno broj novih zaraženih na koje svaka zaražena osoba prenese uzročnika – prelazi 12, odnosno 10. Za razliku od koronavirusa, ove dvije bolesti prenose se zrakom, lebdećim česticama, a ne samo kapljičnim putem i doticanjem kontaminiranih površina. No, zaraznost SARS-CoV-2 nipošto nije benigna i ukoliko su društva nespremna, može se popeti na polovicu dosega “lebdećih” morbila i varičele.

Prema mišljenju epidemiologa Igora Rudana i molekularnog biologa Ivana Đikića, kako navodi Faktograf, takva zaraznost je ogromna.

“Prve procjene stope umiranja u zajednici od oko 0.5 do 1% u ostalim pokrajinama Kine i u Južnoj Koreji, te prvi podaci o spektru simptoma bolesti gdje 1.4% liječenih u bolnicama umire, uz prvu procjenu mjera brzine širenja bolesti u zajednici (R0) od 2.2, ukazivali su da se radi o potpuno nepoznatoj i prilično opasnoj bolesti… No, nespremna Europa i SAD pokazali su da se virus može širiti i znatno brže – rezultati najnovijih znanstvenih istraživanja pokazuju da R0 parametar nije 2.2, već 5.7. To sasvim mijenja sva početna predviđanja i ukazuje da je ključna opasnost od Covida-19 ogromna brzina njezinog slobodnog širenja”, naveli su u zajedničkom priopćenju.

Sličnim tvrdnjama o navodnoj niskoj zaraznosti novog koronavirusa portal Raskrinkavanje se nedavno bavio analizirajući tvrdnje Lidije Gajski, a tu analizu možete čitati na linku ispod.

Shodno činjenicama, tvrdnju doktora Markovskog o tome da je “ovo poznat virus koji je prvi put otkriven još 1965. godine”, ocjenjujemo kao dezinformaciju, s obzirom da se različite vrste koronavirusa jesu pojavile ranije i odavno su poznate, međutim novi tip koronavirusa SARS-Cov-2 koji uzrokuje bolest COVID-19 prvi put se pojavio krajem 2019. godine u Kini. 

Tvrdnju o tome da “koronavirus nije karantinska bolest” ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama, a istu ocjenu dobija i tvrdnja da je zaraznost koronavirusa SARS-Cov-2 "veoma niska".

(Raskrinkavanje.ba)