Još jedna u nizu dezinformacija o pandemiji Covid-19, koja se rapidno proširila društvenim mrežama, jeste i tvrdnja da su testovi na Covid-19 opasni po zdravlje jer se štapići za prikupljanje uzoraka sterilišu “kancerogenim etilen oksidom” (EO). Prvu pojavu ovakvih navoda na našem jeziku pronašli smo na YouTube kanalu PlaN Demiolog u videu objavljenom 25. marta 2021. godine, uz naziv:
PCR TEST IZAZIVA STERILITET, TUMOR MOZGA, RAK GRLA, PLUĆA…
U videu, koji traje nešto manje od jednog minuta, autor Milan Zarić, samoprozvani “plandemiolog” koji teorije zavjere o pandemiji bolesti Covid-19 neumorno širi društvenim mrežama, objašnjava kako se na pakovanjima testa na Covid-19 nalazi natpis “Sterile EO”, što znači sterilisano etilen oksidom, te da se na sajtu Ministarstva zdravlja Švajcarske navodi da je “ta supstanca kancerogena, toksična i da stvara probleme sa reprodukcijom”. Ovaj video je do trenutka pisanja ove analize pregledan više od 30 hiljada puta. O videima koje Zarić objavljuje na svom YouTube kanalu, Raskrinkavanje je, između ostalog, pisalo u analizi koju možete pročitati ovdje.
Nakon ove objave, upotreba etilen oksida u sterilizaciji problematizovana je u nizu različitih objava na društvenim mrežama.
Video muškarca koji na engleskom jeziku govori o navodnom “iskustvu prijatelja” čiji je otac “umro od krvarenja mozga”, sa prevodom na naš jezik, objavljen je prvo na Facebook profilu Sladjana Velkov 25. marta 2021. godine, a ova objava podijeljena je više od 1.300 puta. Muškarac na videu navodi da smo “u ratu” i da nas “namjerno ubijaju”, te kao “dokaz” za ovu tvrdnju pokazuje pakovanje seta za testiranje na Covid-19, na kom se vidi natpis “Sterile EO”. Kako tvrdi, etilen oksid je “karcinogen koji izaziva rak mozga, rak limfnih ćelija, leukemiju”. U videu se muškarac poziva na sajt “cancerresearch.com” na kom se navodno može pronaći podatak da je etilen oksid najveći uzročnika raka. Isti video je na YouTube kanalu Mirko Grubić objavljen nešto kasnije, 25.3.2021, i pregledan je 36 hiljada puta.
Sajt na koji se protagonista videa poziva i na kom se navodno EO ističe kao glavni uzročnik raka, “cancerresearch.com”, zapravo ne postoji. Ukucavanje ove web adrese u pretraživač vodi na praznu stranicu.
Tvrdnja o tome da su testovi na Covid-19 opasni jer se sterilišu etilen oksidom širi se društvenim mrežama i u formi slike na kojoj su pobrojana oboljenja koja ovaj gas navodno može izazvati. Ova slika prvi put je objavljena također na Facebook profilu Sladjana Velkov 26.3.2021. godine, a samo sa ovog profila je podijeljena preko 1.400 puta. Istu sliku pronašli smo u još pedesetak Facebook objava.
Šta su činjenice?
Tvrdnje o štetnosti testova zbog njihove sterilizacije etilen oksidom popularne su kako u regionu, tako i u svijetu. Tome svjedoči i niz analiza činjenica vezanih za njih, među kojima su i one koje su objavili Reuters, Faktograf, BBC, Snopes, AFP i Istinomer.
I dok se štapići pojedinih testova zaista sterilišu korišćenjem etilen oksida, te on jeste u određenim slučajevima kancerogen, u tome nema ništa štetno za ljude. Etilen oksid bezbojan je, otrovan i zapaljiv gas koji se decenijama unazad koristi za sterilizaciju različite medicinske opreme. Štaviše, kako Reuters navodi, EO sterilizacija primjenjuje se na više od polovine sterilne medicinske opreme u Sjedinjenim Američkim Državama (link, link). Među tom opremom našli su se i neki testovi na Covid-19. Međutim, u procesu sterilizacije samih testova postoji niz precizno definisanih standarda kojima se osigurava da krajnji proizvod ne bude štetan za osobe koje se testiraju. Reuters navodi:
Značajan dio postupka sterilizacije osigurava da se ukloni gas iz proizvoda (ovdje) i da bilo kakav talog koji ostane bude u granicama bezbjednosti utvrđenim državnim i međunarodnim standardima (ovdje, ovdje, ovdje, ovdje, ovdje).
(...)
Osnovni postupak za sterilizaciju proizvoda uključuje niz koraka: pripremu i vlaženje, uvođenje gasa, izlaganje, ispuštanje i ispiranje vazduhom. Nakon toga se odvaja vrijeme za provjetravanje kako bi se uređaji oslobodili i zaostalog EO (ovdje, ovdje).
Dakle, upotreba etilen oksida u procesu sterilizacije regulisana je nizom međunarodnih standarda u cilju uklanjanja mogućnosti štetnog djelovanje ovog gasa. Situacije u kojima EO može biti kancerogen za ljude, objašnjava AFP, jesu recimo izloženost gasu tokom obavljanja posla. BBC navodi:
Američki Centri za kontrolu bolesti kažu da, iako akutna izloženost ovoj hemikaliji - višestruko veća od bilo koje rezidualne koja bi mogla ostati u testnom brisu - može povećati rizik od raka, ovako male količine nisu štetne.
Za potrebe pisanja analize, AFP je za komentar o navodnim opasnostima etilen oksida, koji se koristi pri sterilizaciji testova na Covid-19, pitao i niz naučnika/ca, koji/e dijele mišljenje da “štete neće biti ukoliko je gas ispravno uklonjen”:
“Ukoliko ste tretirali štapiće sa EO i onda ih upakovali na sterilan način, pakovanje je obično propusno za taj gas,” napisala je u mejlu AFP-u 26. marta Anet Bek-Sikinger (Annette Beck-Sickinger) šefica istraživačke grupe za biohemiju i bioorgansku hemiju na pridruženom institutu Univerziteta u Lajpcigu.
To znači da proizvođači mogu ponovo ispumpati gas bez ikakvih problema, ali bakterije ne mogu više biti u pakovanju. Taj proces je moguć zato što se gasni etilen-oksid ne lepi za bris. “Tako da su sve priče da testovi uzrokuju ‘kancer’ stvarno bez osnova,” objasnila je Bek-Sikinger.
Dim od cigarete je, na primer, mnogo puta opasniji nego što će štapić za korona test ikada biti.
Dakle, etilen oksid koristi se upravo u svrhu osiguravanja da štapići za prikupljanje uzoraka za test na Covid-19 budu bezbjedni za upotrebu. Neosporno je da sam gas etilen oksid može biti štetan, ali način njegove upotrebe u sterilizaciji testova u skladu je sa nizom međunarodnih propisa čiji je cilj da se otkloni svaka mogućnost štetnog djelovanja EO.
Tvrditi da je upotreba testova na Covid-19 koji su sterilisani etilen oksidom opasna i da može dovesti do razvoja određenih bolesti nije utemeljena. Značajna izloženost ovom gasu zaista može dovesti do negativnih posljedica, ali se to ne odnosi na testiranje sterilisanim štapićem, budući da se proces sterilizacije obavlja u skladu sa nizom precizno definisanih sigurnosnih standarda.
Stoga tvrdnje da su štapići za prikupljanje uzoraka za test na Covid-19 opasni po zdravlje jer su sterilisani etilen oksidom ocjenjujemo kao dezinformaciju.
(Raskrinkavanje.ba)