Foto: Raskrinkavanje.ba
Na Facebook stranici VFZ Association 27. novembra 2024. godine objavljen je oglas u kom se navodi da je u Bosnu i Hercegovinu “stigla pomoć od Crvenog krsta” za građane/ke koji/e pate od bolova u zglobovima. Prema objavi, “svako može dobiti lijekove” koji bi trebali pomoći u samo nekoliko dana.
Na fotografiji u objavi vidi se nekoliko ljudi u odjeći s obilježjima Crvenog krsta i kamioni u kojima je roba s istom oznakom. Na jednom od kamiona vidljiva je i zastava Srbije.
U objavi je podijeljen i link na stranicu u čijem je zaglavlju, uz zastavu BiH, ispisano: “Lijekovi za narod”. Na stranici je poruka u kojoj piše: “Postali ste učesnik povlaštenog programa najboljih reumatologa Bosne pod nazivom SOCIJALNI PROGRAM PROTIV BOLI U ZGLOBOVIMA”. To navodno podrazumijeva popust od 90% na kupovinu proizvoda Bone Control. Na stranici se ne pominje Crveni krst.
Odabirom bilo koje kapsule dobija se popust te se otvara formular za narudžbu proizvoda koji u narednih deset minuta navodno košta 30 umjesto 3.000 KM.
Šta su činjenice?
Nije tačno da je Crveni krst “dostavio pomoć” za one koji pate od bolova u zglobovima. Organizacije Crvenog krsta su humanitarne organizacije koje pružaju pomoć ugroženim kategorijama stanovništva. Nacionalna društva Crvenog krsta dio su Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumjeseca.
Društvo Crvenog krsta/križa odavno djeluje širom Bosne i Hercegovine. Ovo društvo provodi brojne redovne programe, a organizuje i akcije solidarnosti tokom vanrednih situacija, kao što je to bio slučaj s poplavama koje su u oktobru pogodile zemlju.
U sekciji “Aktuelnosti” na stranici ove organizacije nema nikakvih informacija o tome da je stigla neka vrsta pomoći kakva se pominje u objavi. Budući da se na objavljenoj fotografiji vidi zastava Srbije, pretražili smo i stranicu Crvenog krsta Srbije, ali ni na njoj nema takvih vijesti.
Sama fotografija, zapravo, nema nikakve veze s BiH, Srbijom ili preparatima za bolove u zglobovima. Zastava Srbije naknadno je umetnuta na fotografiju koja prikazuje humanitarnu pomoć koju je Crveni krst Grčke poslao Ukrajini 2022. godine. Brojni članci u kojima je izvještavano o ovoj pomoći opremljeni su istom fotografijom (1, 2).
Nismo pronašli dokaze ni da postoji neki “povlašteni program najboljih reumatologa” u BiH (1, 2). Jasno je, dakle, da je cilj pomenute objave prodaja proizvoda Bone Control, a da se u tu svrhu koriste dezinformacije.
Raskrinkavanje je već pisalo o drugom primjeru manipulativne strategije za prodaju ovog proizvoda. Tada je iskorišten deepfake snimak pjevačice Ane Đurić Konstrakte iz Srbije.
Šta znamo o Facebook stranici na kojoj je oglas objavljen?
Na Facebook stranici VFZ Association u vrijeme pisanja ove analize nije bilo objava izuzev profilne fotografije. U opisu stranice navedeno je da je riječ o brendu odjeće i ispisani su adresa, broj telefona i navodni e-mail-kontakt. Stranica je u vrijeme pisanja ove analize imala 152 pratitelja/ke.
Prema podacima iz sekcije “Transparentnost stranice”, kreirana je 6. juna 2024. godine, a vode je administratori/ke iz Ukrajine i Sjedinjenih Američkih Država.
U “Biblioteci oglasa” na ovoj stranici mogla su se pronaći 23 oglasa u vrijeme pisanja ove analize, od kojih je jedan bio aktivan. Neki od oglasa uklonjeni su zbog kršenja Facebookovih pravila (1, 2, 3). Dio oglasa bio je na drugim jezicima, između ostalog, na rumunskom, bugarskom i španskom.
Jedini oglas aktivan u vrijeme pisanja ove analize bio je na našem jeziku i u njemu je takođe promovisan proizvod Bone Control. U ovom oglasu, pokrenutom 27. novembra 2024, na sličan način se navodilo da Crveni krst dijeli preparat za tretman bolova u zglobovima. Link iz oglasa vodio je na istu opisanu stranicu na kojoj se mogao naručiti Bone Control.
Oglas s fotografijom navodne pomoći Crvenog krsta nije bilo moguće pronaći u vrijeme pisanja ove analize.
Shodno navedenom, pomenute oglase u kojima se korisnici/e Facebooka manipulativno navode na kupovinu proizvoda Bone Control ocjenjujemo kao lažnu vijest.
(Raskrinkavanje.ba)