Na Facebook profilu Nedžo Bajrović 24.2.2021. objavljene su tri fotografije dokumenata koji sadrže informacije o vakcinama protiv Covid-19, uz opis:
OVO NIKO NE SPOMINJE.
JELI JEDAN IZ KRIZNOGSTABA OVO SPOMENUO? ILI JEDAN DOKTOR?
ZASTO SE OVO KRIJE.
Prva fotografija sadrži informacije o Covishield vakcini, istoj vakcini poput one koju je razvila kompanija AstraZeneca, ali koju proizvodi Institut za serume u Indiji.
Na fotografiji su, pored istaknutog naziva vakcine, virusa protiv kojeg je razvijena, te proizvođača AstraZeneca, podvučene još dvije rečenice. U njima je, bez razmaka između slova i riječi, navedeno da proizvod sadrži “genetski modifikovane organizme”, odnosno da je rekombinant proizveden u HEK 239 ćelijama:
Proizveden u genetskimodifikovanomljudskomembrionskombubregu (HEK) 239 ćelije.
Ovajproizvodsadržigenetskimodifikovaneorganizme (GMO).
Fotografija slična ovoj, koja prikazuje isti dokument, podijeljena je 25.2.2021. i na Facebook profilu Perisa Reljic uz opis:
Male tajne farmakomafije #COVID19 #AstraZeneca
Ono što nam ne govore:
"Ovaj proizvod sadrži genetski modifikovane organizme"
(Proizveden u genetski modifikovanom ljudskom emrionskom bubregu HEK 239 ćelije)
Druge dvije fotografije prikazuju sliku dokumentacije za vakcinu Comirnaty, kompanija Pfizer i BioNTech, gdje su također istaknuti pojedini dijelovi teksta koje taj dokument sadrži.
ŠTA PODRAZUMEVA PROGRAM NAKNADE ŠTETE OD POSLEDICA?
Program naknade štete od posledica (CICP) je državni program koji može podržati plaćanje troškova zdravstvene zaštite i drugih specifičnih troškova za određene osobe koje su pretrpele ozbiljne posledice nakon primene određenih lekova ili vakcina, uključujući ovu vakcinu. Generalno, zahtev mora biti predat CICP u okviru jedne godine od datuma primanja vakcine. Da biste saznali više o ovom programu, posetite www.hrsa.gov/cicp/ ili pozovite 1-855-266-2427. 9 od 9
Napomena RS: Informacije o „Programu naknade štete od posledica“ odnose se na Sjedinjene Američke Države i nisu primenljive za Republiku Srbiju.
ŠTA JE DOZVOLA ZA HITNU UPOTREBU LEKA (EUA)?
Američka uprava za hranu i lekove (FDA) omogućila je da Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine bude dostupna na osnovu Dozvole za hitnu upotrebu (EUA). Dozvola za hitnu upotrebu je podržana Health and Human Services (HHS) deklaracijom o postojanju okolnosti koje opravdavaju hitnu upotrebu lekova i bioloških proizvoda za vreme trajanja COVID-19 pandemije.
Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine nije prošla isti tip procene kao neki drugi proizvod koji je dobio FDA odobrenje. FDA može izdati EUA kada su određeni kriterijumi zadovoljeni, uključujući činjenicu da adekvatna, odobrena alternativa nije dostupna.
Dodatno, FDA odluka je zasnovana na svim dostupnim naučnim dokazima, koji pokazuju da bi proizvod mogao biti efikasan u prevenciji bolesti COVID-19 za vreme COVID-19 pandemije i da poznata i potencijalna korist od primene vakcine prevazilazi poznati i potencijalni rizik od njene primene. Svi ovi kriterijumi moraju da budu zadovoljeni, kako bi se dozvolilo da se vakcina koristi u lečenju pacijenata tokom COVID-19 pandemije.
Dozvola za hitnu upotrebu Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine je važeća sve dok je na snazi COVID-19 EUA deklaracija koja opravdava hitnu upotrebu ove vakcine, odnosno sve do prestanka važenja i povlačenja deklaracije (nakon čega se ovakav proizvod možda neće više koristiti).
Podvučeni dijelovi ovih dokumenata, otrgnuti iz svog konteksta, navode na pogrešne zaključke. Prva fotografija, osim što zahtijeva dodatnu pažnju kako bi se dešifrirale rečenice bez razmaka između riječi, fokus stavlja na dijelove koji sadrže sintagme poput “embrionskog bubrega” i “genetski modifikovanih organizama (GMO)”. Neko ko je ranije bio izložen dezinformacijama o tome da vakcine protiv SARS-CoV-2 virusa “sadrže ljudske ćelije”, ovako predstavljene činjenice može shvatiti kao potvrde tih netačnih tvrdnji. Osim toga, ove tvrdnje mogu negativno utjecati i na osobe koje se sa njima susreću prvi put, jer nije dovoljno jasno šta one zapravo govore.
Izdvojeni dijelovi fotografija, koje sadrže informacije o vakcini protiv Covid-19 koju su razvile kompanije Pfizer i BioNTech, impliciraju da ona “nije sigurna”, te da ista “nije dovoljno ispitana”.
Tvrdnje da “ovo niko ne spominje”, da se ovi podaci “kriju”, te da fotografisani dokumenti pokazuju razne “tajne farmakomafije”, impliciraju da se ovim fotografijama otkrivaju podaci koji se čuvaju tajnima, što također nije tačno. Svi dokumenti, kao i informacije koje sadrže, javno su dostupni na web stranicama samih proizvođača vakcina, web stranicama regulatornih agencija za lijekove i drugih zdravstvenih institucija.
Šta su činjenice o AstraZeneca/Covishield vakcinama?
Kako je već navedeno, Covishield je inačica AstraZeneca vakcine, koja se proizvodi u Indiji, kako je za Avaz pojasnio i Alija Uzunović, pomoćnik direktora za kontrolu lijekova u Agenciji za lijekove BiH:
Proizvodi ih jedna kompanija, samo brendiranje proizvoda je drugačije. Ali to se radi i s drugim proizvodima u svijetu. (...)
Ista je tehnologija, stvar je u tome što „AstraZeneca“ ima globalni proizvodni kapacitet, a institut u Indiji je najveći proizvođač seruma i vakcina i njima je data licenca da ih proizvode.
U zvaničnom dokumentu sa informacijama o proizvodu COVID-19 vakcina AstraZeneca, na osnovu kojeg je ista odobrena za korištenje na području Evropske unije, stoje podaci identični onima sa dokumenta na prvoj fotografiji:
Šta sadrži COVID-19 vakcina AstraZeneca
(…)
Rekombinantni vektor adenovirus čimpanze, bez mogućnosti replikacije, koji je zadužen za proizvodnju SARS-CoV-2 šiljak glikoproteina. Proizvedeno u genetički modifikovanim (HEK) 293 ćelijama bubrega ljudskog embriona.
Ovaj proizvod sadrži genetički modifikovane organizme (GMO).
U testiranju i proizvodnji vakcina često je, bar za neke antivirusne vakcine, potrebno uzgojiti viruse. Ali, kako virusi nisu živi organizmi te se ne mogu razmnožavati, nego se mogu samo replicirati u ćelijama živih organizama, da bi ih naučnici uzgojili, to moraju učiniti na ćelijama. Postoje različite ćelijske linije, neke su od životinjskih ćelija, a neke od ljudskih. Od osobina virusa ovisi odabir na kojim će se ćelijama uzgajati neki određeni virus.
Međutim, iako se u pakovanjima vakcina redovito navodi da su ti virusi uzgojeni na ćelijskim linijama, nikada nijedna vakcina ne sadrži te ćelije. Kada se dovoljna količina virusa replicira, onda se radi „žetva virusa“ i poslije se taj virus za vakcinu ili oslabi, ili inaktivira određenim metodama.
Neke od vakcina protiv COVID-19, poput vakcine AstraZeneca, ne sadrže sam virus SARS-CoV-2, nego jedan sasvim drugi virus, adenovirus koji izaziva prehladu kod čimpanzi, a genetički je modificiran tako da sadrži genetičku poruku i za jednu komponentu virusa SARS-CoV-2 (S-protein).
Već riječi „rekombinirani“, tj. „genetički modificiran virus“, saznanje da se radi o virusu čimpanzi, imaju snažno dejstvo na onaj dio populacije čije je povjerenje u vakcine poljuljano ili ne razumiju dovoljno biološku pozadinu ove metode.
AstraZeneca vakcina je, zapravo, kao i brojne druge u prošlosti, napravljena uz pomoć ćelijskih linija prvobitno zasnovanih na abortiranom fetalnom tkivu. Dakle, radi se o ćelijama reprodukovanim u laboratoriji tokom proteklih decenija, a ne o originalnim ćelijama “abortiranog fetusa”.
U analizi objavljenoj 3.12.2020, AFP prenosi izjavu Steva Pritcharda, menadžera komunikacija za projekte vakcina na Univerzitetu Oxford, koja se odnosi na ćelijsku liniju HEK-293. U ovoj analizi se takođe napominje da se u slučaju ove konkretne vakcine, pored ćelijske linije HEK293, koristi i MRC-5, ćelijska kultura izolovana u Velikoj Britaniji 1966. godine od fetusa starog 14 nedjelja. Ona je uzeta nakon dobrovoljnog pobačaja koji nije imao nikakve veze sa razvojem vakcine.
Linija HEK-293, koja je korišćena za razvoj vakcine AstraZeneca, zasnovana je na ćelijama uzetim iz bubrega abortiranog fetusa 1973. godine. Kao i za MRC-5, ćelije su više puta klonirane u laboratoriji i koriste se za razne naučne primene. “HEK-293 ćelije koje se danas koriste su klonovi tih izvornih ćelija, ali same nisu ćelije pobačene bebe,” rekao je Stiv Pritčard.
U dokumentu koji pruža informacije o sastojcima ove vakcine, a koji dolazi od samog proizvođača, također je objašnjeno da se u vakcini ne nalaze ćelije ljudskog porijekla:
Korištenje ljudskih ćelijskih linija
• ChAdOx1 S (rekombinantna) proizvedena je u genetički modifikovanim (HEK) 293 ćelijama bubrega ljudskog embriona.
Ćelijske linije HEK 293 liziraju [raspadaju se] kako bi se oslobodila vakcina, a ćelijski ostaci se filtriraju tokom procesa proizvodnje vakcine.
Konačni proizvod ne sadrži ćelije ljudskog porijekla.
Dakle, tačno je da se u razvoju i procesu proizvodnje vakcine koriste ćelijske linije izvedene iz bubrega ljudskog embriona, ali vakcine ne sadrže njihove dijelove. Pored toga, ova činjenica nije skrivena od javnosti, kako se tvrdi u ovim Facebook objavama, te se ne radi ni o kakvoj “tajni” niti o bilo čemu što se “krije”. Kao što se vidi, podaci o sastavu i načinu proizvodnje vakcine dostupni su u njenoj specifikaciji, te u različitim izvorima informacija, od medija do zvaničnih stranica različitih zdravstvenih institucija.
Vakcine AstraZeneca/Covishield sadrže genetički modifikovane organizme, ali to se odnosi na sami adenovirus, koji je jedan od njihovih sastojaka. Kako je objašnjeno u članku edukativne web stranice Globalnog saveza naučnika (The Cornell Allience for Science), ove vakcine razvijene su pristupom takozvanih “virusnih vektora”.
To znači da je adenovirus, patogen koji uzrokuje prehladu, “pomiješan” sa genetičkom sekvencom “šiljatog” (spike) proteina SARS-CoV-2 virusa. Tim procesom genetičkog inžinjeringa uklonjeni su geni koji virusu SARS-CoV-2 omogućuju da se replicira i izazove infekciju unutar organizma u koji ulazi putem vakcine. Tako su iz samog virusa odstranjeni geni koji mogu naštetiti organizmu i prouzrokovati bolest Covid-19.
Dakle, da, primanje Oxford/AstraZeneca vakcine zapravo znači da se u vaše tijelo ubrizgava genetički modificirani virus.
I to je dobra stvar. U prošlosti, recimo, sa vakcinom protiv poliomijelitisa, živi virusi u vakcini mogli su ponekad mutirati i ponovo postati patogeni, uzrokujući polio koji je prouzrokovan primanjem vakcine. Jasno je da je daleko bolje koristiti GM virus koji ne može nanijeti takvu štetu!
Genetički modifikovani organizmi koje Covishield vakcina sadrži su, dakle, genetički modifikovani virusni geni, a ne genetički modifikovani dijelovi bubrega ljudskog embriona ili bilo kojeg ljudskog ili životinjskog tkiva.
Šta govore dokumenti o vakcini kompanija Pfizer i BioNTech?
Dokument Pfizer i BioNTech vakcine na fotografijama je autentičan i radi se o Informatoru za vakcinisana lica i njihove staratelje, koji se može pronaći na web stranici Agencije za lekove i medicinska sredstva Republike Srbije, kao i na zvaničnoj informativnoj stranici Pfizera i BioNTecha.
Tvrdnje koje su podvučene u objavi sa Facebooka, a koje su predstavljene kao nešto što se “krije” i što “niko ne spominje”, odnose se na dozvolu za upotrebu vakcine, te na program odštete i u kontekstu u kojem su predstavljene impliciraju da je upitna sigurnost ove vakcine.
Tačno je da Pfizer/BioNTech vakcina “nije prošla isti tip procjene” kao drugi proizvodi odobreni od Američke uprave za hranu i lijekove, jer bi standardne procedure trajale znatno duže nego što je to dopuštala hitnost početka imunizacije protiv Covid-19, koji je u ovoj zemlji odnio preko pola miliona života.
To, također, nije slučaj samo sa Comirnaty vakcinom, jer isto važi i za sve ostale vakcine koje su razvijene kako bi se zaustavilo širenje virusa SARS-CoV-2.
Međutim, i za dobijanje uvjetnih, privremenih ili odobrenja za hitnu upotrebu, svaki lijek mora proći rigorozne sigurnosne provjere i ispitivanja. Isto je bilo i sa vakcinama protiv Covid-19, jer se, u suprotnom, uopće ne bi mogle koristiti.
Trenutno su sve vakcine koje se koriste kako bi se suzbilo širenje pandemije Covid-19 odobrene pod raznim vrstama odobrenja za hitnu upotrebu. Vakcina kompanija Pfizer i BioNTech u Srbiji je dozvoljena privremenom dozvolom od 29.12.2020, koja je još uvijek na snazi.
Da podsjetimo, vakcinacija ovom i drugim vakcinama otpočeta je nakon što su one prošle sve tri faze kliničkih ispitivanja i pokazale visoke stepene učinkovitosti. Ovo nije prvi put da se u medijima pojavljuju tvrdnje koje impliciraju da vakcine protiv bolesti Covid-19 nisu “sigurne”, “provjerene” ili “korisne”. O tome smo već pisali u sljedećoj analizi:
I kad nisu 100% učinkovite, vakcine protiv Covid-19 su korisne
Ponovo, sve informacije koje su u ovim objavama predstavljene kao “tajne” nalaze se u javnim i lako dostupnim dokumentima i nisu ništa što se “krije od javnosti”. Sličan obmanjujući postupak, u kojem je zvanična dokumentacija vakcine AstraZeneca iskorištena za plasiranje sličnih dezinformacija, prošlog mjeseca je “primijenio” i portal HOP, o čemu smo pisali u ovoj analizi:
Dokumentacija AstraZeneca vakcine predstavljena kao “ekskluzivni dokaz” - ničega
Tvrdnju iz Facebook objava da “niko ne spominje” navedene podatke, te da se oni “kriju”, ocjenjujemo kao lažnu vijest, jer se radi o javno dostupnim dokumentima i informacijama.
Dodatno, iste Facebook objave dobijaju ocjenu manipulisanje činjenicama, zato što se u njima koriste tačne informacije koje su izvučene iz konteksta, kako bi navele na netačne zaključke.
(Tijana Cvjetićanin i Aldin Karahasanović, Raskrinkavanje.ba)