Photo: Raskrinkavanje.ba
Na društvenoj mreži X je 23. novembra 2024. objavljen videosnimak “eksperimenta” koji “dokazuje” da snijeg sadrži sintetičke materijale. Muškarac koji izvodi “eksperiment” na snimku pokušava upaljačem istopiti grudvu snijega. Grudva se ipak ne “topi”, a na njoj ostaje crni trag. Na snimku se čuje i drugi glas, koji primjećuje da “nema vode” iz grudve izložene plamenu, a muškarac koji pokušava da otopi grudvu dodaje da iz nje izlazi nešto “crno”.
Snimak je objavljen uz opis u kojem se navodi da grudva snijega izložena plamenu upaljača “smrdi na naftu”.
Foto: Screenshot / X
Snimak “eksperimenta” podijeljen je istoga dana i na Tik Toku, a dijelio se i na Facebooku (1, 2, 3, 4) .
Šta su činjenice?
Slični snimci “eksperimenata s plastičnim snijegom” dijelili su se na društvenim mrežama i ranije, obično u vrijeme prvih snježnih padavina. Analizom ovih snimaka bavili su se različiti mediji i portali za provjeru činjenica (1, 2, 3, 4). Raskrinkavanje je također analiziralo ovakve “eksperimente” ranije (1, 2).
Ipak, snimak grudve koja se ne topi uprkos plamenu upaljača ne prikazuje ništa neobično. U analizi našeg partnerskog portala Raskrikavanje iz Srbije, profesor s Fizičkog fakulteta u Beogradu i ekspert za meteorologiju Vladimir Đurđević objasnio je da se čini kako se grudva “ne topi” jer je zapravo puna “vazdušnih džepova“ koji upijaju vodu. To stvara utisak da plamen ne otapa snijeg.
Naime, kada se plamen upaljača približi grudvi, kaže Đurđević, prvi kristali koji su na površini se, naravno, otope i pređu u tečno stanje ali tu tečnost unutrašnjost grudve upije, odnosno uvuče u svoje mikrošupljine.
„Kao i sunđer, tako i u ovom slučaju grudva jednostavno upije većinu vode koja nastane topljenjem kristala, što stvara utisak kao da se grudva ne topi“, kaže on.
Upaljač bi morao jako dugo da se drži na površini grudve da bi grudva na kraju počela da se topi.
Profesor Đurđević je također rekao da voda i led slabo provode toplotu, što koriste Eskimi, koji žive u igloima, kako bi se izolovali od niskih temperatura. Objasnio je i da crni trag od plamena upaljača na snijegu nije neobična pojava.
„Kada je upaljač blizu objekta, u ovom slučaju grudve, dotok kiseonika se smanjuje što omogućava da je produkcija čađi veća nego inače, pa fini film vode koja se pojavi na površini grudve posle nekoliko sekundi jednostavno zadrži u sebi deo čađi. Ista stvar će se desiti ako plamen upaljača približimo nekom drugom čvrstom objektu, recimo staklu. Što je upaljač bliže objektu, što više smanjujemo dotok kiseonika, više će biti čađi“, objašnjava Đurđević.
Ovo bi, smatra ovaj profesor, trebalo da znaju svi srednjoškolci pa i osnovci. Problem je, navodi on, što se prirodne nauke uče bez jasnog povezivanja sa stvarima koje su nam iskustveno poznate, odnosno sa onim sa čime se susrećemo svakog dana.
Dakle, snimak “eksperimenta” s grudvom snijega i upaljačem ne prikazuje ništa neobično. Način na koji snijeg reaguje na plamen, prikazan na snimku, ne “dokazuje” da se radi o plastičnom ili sintetičkom snijegu. Shodno navedenom, prvu objavu u kojoj se implicira da “eksperiment” pokazuje takvo nešto ocjenjujemo kao lažnu vijest i teoriju zavjere. Druge objave ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti i teoriju zavjere. Svim objavama dajemo i ocjenu pseudonauka, jer se “eksperiment” manipulativno predstavlja kao dokaz o plastičnom snijegu.
(Raskrinkavanje.ba)