Na Facebook profilu Koraljka Obradovic objavljen je 6. aprila 2022. godine snimak koji prikazuje kretanje kolone vojnih vozila na kojima se nalazi zastava Ruske Federacije. Snimak je objavljen uz opis:
Da se podsetimo, mart 2020., Ruska vojska na putevima Italije. Nešto se ne sećam ni EU, ni Amerike da su slali medicinsku pomoć, lekare ili vojsku da pomogne u dezinfekciji bolnica kao Putin. E, moja Evropo…
Snimak traje nešto manje od jednog minuta, a prikazuje kolonu vojnih kamiona na kojima su izvješene zastave Rusije. U pozadini snimka može se čuti muškarac koji o koloni govori na italijanskom jeziku.
Isti snimak je 9. aprila objavljen i na Facebook stranici Vijesti Srpske (Вијести Српске), gdje je pregledan više od 159 hiljada puta.
Šta su činjenice?
Italija je bila prvo veliko žarište pandemije bolesti Covid-19 u Evropi. Već u martu 2020. godine, na samom početku pandemije, ova zemlja počela je bilježiti hiljade slučajeva zaraze virusom SARS-CoV-2, kao i veliki broj smrti. Do vremena pisanja ove analize, u Italiji je, prema zvaničnim podacima italijanskog odjela civilne zaštite, zabilježeno 15.292.048 slučajeva ove bolesti i 160.748 smrtnih slučajeva.
Objavljeni snimak konvoja ruske pomoći napravljen je u martu 2020. godine. Iako originalnu objavu ovog snimka nismo uspjeli pronaći, drugi snimci koji prikazuju istu kolonu vojnih vozila dostupni su na internetu. Tako je, recimo, 25. marta 2020. godine na YouTube kanalu The Moscow Times objavljen snimak koji prikazuje ovu kolonu, uz navode da je na snimku ruski vojni konvoj koji prevozi pomoć za borbu protiv virusa, a koji je primijećen kod Rima.
Rusija zaista jeste poslala pomoć Italiji za borbu protiv pandemije u martu 2020. godine. Pomoć je uključivala “jedinice bazirane na kamionima sposobne da dezinfikuju vozila, zgrade i javne prostore, kao i medicinske specijaliste/kinje i opremu, uključujući uređaje za testiranje”, navodi Reuters u članku od 22.3.2020.
Da li su EU i SAD pomogle Italiji tokom pandemije Covid-19?
Suprotno insinuaciji u pomenutim Facebook objavama, pomoć Italiji tokom pandemije bolesti Covid-19 slali su i Evropska unija i Sjedinjene Američke Države. Raskrinkavanje je o tvrdnji da je pomoć EU Italiji navodno izostala pisalo u analizi objavljenoj 1.4.2020. godine, koju možete pročitati ovdje. Prema tadašnjim pisanjima pojedinih medija, navodno su u Italiji “masovno” skidane zastave Evropske unije i mijenjane ruskim i kineskim nakon što je tokom krize uzrokovane pandemijom pomoć stigla iz Rusije i Kine. Ipak, riječ je bila o individualnim slučajevima mijenjanja zastava, a ne “masovnoj” pojavi, a EU je zaista donirala pomoć Italiji.
Kako se u ovoj analizi detaljno objašnjava, u saopštenju za medije obavljenom 22. marta 2020. na zvaničnom portalu EU navedeno je da je Evropska komisija odobrila 50 miliona eura pomoći Italiji. Prema zvaničnom saopštenju, Evropska komisija odobrila je “šemu pomoći” u pomenutom iznosu “za podršku proizvodnji i snabdijevanju medicinskih uređaja, kao što su respiratori i oprema za ličnu zaštitu: maske, naočare, mantili i zaštitna odijela.”
Kroz program Evropska solidarnost u akciji (European Solidarity in action) Evropske komisije, zemlje Evropske unije pomagale su na različite načine jedne drugima, ali i zemljama koje nisu članice. Između ostalog, Francuska je donirala milion zaštitnih maski Italiji, a Njemačka 7,5 tona medicinske opreme, uključujući respiratore i anestetičke maske. Nadalje, navodi se u pregledu aktivnosti provedenih u okviru ovog programa, Austrija je Italiji donirala 1,5 miliona zaštitnih maski te “preko 3.360 litara medicinskog dezinfekcionog sredstva putem Mehanizma civilne zaštite EU.”
U početku pandemije, u italijanskoj javnosti zaista jeste postojalo nezadovoljstvo zbog odgovora Evropske unije na ovu krizu. Ipak, EU i njene članice su kroz različite mehanizme Italiji uputile više vrsta pomoći tokom pandemije Covid-19.
Sjedinjene Američke Države takođe su tokom pandemije pomogle Italiji na različite načine. U aprilu 2020. godine autorizovan je paket pomoći koji je, prema navodima na zvaničnoj stranici agencije američke ambasade u Italiji, uključivao “podršku međunarodnim i nevladinim organizacijama, uključujući vjerske organizacije, od kojih mnoge već pružaju suštinsku pomoć italijanskim zajednicama.”
Pored toga, kako se ističe u objavi na zvaničnoj stranici američke vojske iz februara 2021. godine, “vojnici/kinje iz Garnizona američke vojske u Italiji pomogli/e su da se isporuči medicinski materijal u vrijednosti od oko 500.000 dolara italijanskim bolnicama u Vicenzi, Pisi i Livornu.” Ovo je, navodi se, samo dio paketa pomoći koji su Sjedinjene Američke Države uputile Italiji.
Dakle, uprkos tome što se autori/ke pomenutih objava “ne sjećaju” da su Evropska unija i Sjedinjene Američke Države “slali medicinsku pomoć, lekare ili vojsku da pomogne u dezinfekciji bolnica kao Putin”, činjenice ukazuju da i EU i SAD jesu pomogle Italiji.
Takođe, Evropska unija nema svoju vojsku. Američke vojne snage, s druge strane, već se nalaze u ovoj zemlji. Garnizon ove vojske stacioniran je u gradu Vicenza.
Treba istaći i da su Sjedinjene Američke Države tokom pandemije Covid-19 pomoć slale ne samo Italiji već i samoj Rusiji. Prema objavi sa zvanične stranice američke ambasade u Rusiji iz 21. marta 2020. godine, SAD su Rusiji donirale 50 respiratora, što je predstavljalo prvi dio donacije od ukupno 200 respiratora. Donacija je bila vrijedna 5,6 miliona američkih dolara.
Glorifikacija Rusije, uz istovremeno kritikovanje Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država, u sadašnjem kontekstu može se protumačiti kao podrška ruskim narativima vezanim za invaziju na Ukrajinu. Kao i u pomenutom primjeru vezanom za navodno masovno mijenjanje zastava EU ruskim i kineskim, o kom je Raskrinkavanje pisalo 2020. godine, i u ovom je slučaju riječ o objavama koje promovišu proruski narativ usmjeren protiv Evropske unije.
Shodno činjenicama, objave snimka ruskog konvoja, uz implikaciju da, za razliku od Rusije, Evropska unija i Sjedinjene Američke Države nisu slale pomoć Italiji tokom pandemije Covid-19, ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
(Marija Ćosić i Emir Zulejhić, Raskrinkavanje.ba)