Foto: Freepik
U Gruziji već sedmicama traju masovni protesti protiv zakona o “stranim agentima”, koji je gruzijski parlament usvojio 14. maja u trećem čitanju. Predsjednica Gruzije Salome Zurabishvili stavila je 18. maja veto na zakon, ali on može biti preglasan u državnom parlamentu. Zakon predviđa da će nevladine organizacije koje više od 20% sredstava dobijaju iz inostranstva biti primorane da se registruju kao tijela koja “zastupaju interese strane sile”. Izvještavajući o protestima, pojedini mediji iz BiH i regiona okarakterisali su ih kao pokušaj “državnog udara” u režiji Zapada, a desetine hiljada demonstrata/kinja kao “strane agente”. Raskrinkavanje je o ovakvom izvještavanju pisalo u analizi ovdje.
Mnogi portali prenijeli su i tvrdnje koje je iznijela gruzijska Služba državne bezbjednosti, a prema kojim demonstranti/kinje navodno žele nasilu preuzeti vlast koristeći se metodama srbijanske nevladine organizacije CANVAS. Mnogi mediji, pak, u naslovima članaka nisu istakli da je riječ o tvrdnjama iz saopštenja institucije, već su ove tvrdnje predstavili kao nezavisno utvrđene činjenice.
Gruzija: Demonstranti pokušavaju da preuzmu vlast na silu metodama srpske NVO (Tanjung, 8.5.2024)
Haos u Gruziji; Za sve su krivi Srbi? (B92, 8.5.2024)
Nasilni scenario! Demonstranti pokušavaju da preuzmu vlasti na silu - metodama srpske nevladine organizacije! (Informer, 8.5.2024)
Šta se dešava u Gruziji?
Protesti zbog usvajanja Zakona o transparentnosti stranog utjecaja započeli su u Gruziji još u aprilu, nakon što se u martu 2024. godine prijedlog o njegovom usvajanju našao u parlamentarnoj proceduri. Vladajuća partija Gruzijski san predložila je usvajanje ovog zakona još prošle godine, ali ono se nije desilo zbog masovnih protesta širom zemlje (link).
Gruzijski Zakon o transparentnosti stranog utjecaja kolokvijalno se naziva i “ruskim zakonom” zbog velike sličnosti s legislativom koja je u Rusiji na snazi od 2012. godine i zbog koje je nizu organizacija, pojedinaca/ki i medija ograničeno ili potpuno onemogućeno djelovanje. Ruski Zakon o neprofitnim organizacijama naširoko je kritikovan kao nedemokratski, a Evropski sud za ljudska prava je 2022. godine presudio u korist organizacija koje su tužile Rusiju jer su bile primorane da se registruju kao “strani agenti”, nakon čega su se suočile s vrlo represivnim tretmanom.
U zadnjih 12 godina, u Rusiji su s radom prestale mnoge neprofitne organizacije – od onih koje se bave edukacijom i ljudskim pravima, poput Fondacije za slobodu informacija, do humanitarnih i onih koje pružaju zdravstvene usluge, poput “Sveče” i Sargonskog udruženja dijabetičara. Katastrofalne posljedice ovaj zakon imao je i za nezavisne medije u Rusiji. U članku Međunarodnog instituta za štampu objavljenom 25. jula 2022. godine navodi se:
Dok je u početku Zakon targetirao strane medije koje su finansirale strane vlade, kao što je RSE/RL, njegovo progresivno širenje ubrzo je počelo da ugrožava nezavisne medije uopšte, uključujući i domaće. Koncept finansiranja iz inostranstva, koji je navodno ključni preduslov za uvrštavanje na listu [stranih agenata], bio je razvodnjen da bi postao sveobuhvatan. Odlazak na pres-turneju ili međunarodnu konferenciju koju je platila strana organizacija, ili čak primanje novca od rođaka ili prijatelja iz inostranstva, bilo je dovoljno za proglašavanje stranim agentom.
Otpor usvajanju sličnog zakona u Gruziji, koji se posmatra kao “ruski”, nije iznenađujući s obzirom na to da ankete javnog mnijenja pokazuju da 77% stanovništva Rusiju vidi kao najveću političku prijetnju zemlji, a 80% želi da njihova država postane članica Evropske unije.
Naslovi bez konteksta
Gruzijska Služba za državnu bezbjednost zaista je 8. maja 2024. godine putem svoje Facebook stranice izdala saopštenje u kojem tvrdi da ima informacije o grupama “finansiranim iz stranih zemalja” koje sprovode “provokacije” na protestima. U saopštenju se navodi da se te grupe koriste nasilnim metodama organizacije CANVAS i Petera Ackermana pri “izazivanju masovnih nemira i haosa” te da u planu imaju “rušenje državnih struktura” i “nasilnu smjenu Vlade”. Navodi se i da organizatori skupa “žele da proteste prate ljudske žrtve”. U saopštenju nije navedeno odakle dolaze informacije na kojima se temelje ove optužbe.
Uprkos brojnim optužbama kako od gruzijske vlade, tako i od nekih medija, sedmicama nakon početka protesta javnosti nisu obznanjene nikakve informacije koje bi služile kao dokaz da su protesti organizovani, odnosno režirani iz inostranstva ili po nalogu stranih zemalja.
Za sada, suprotno najavama iz spomenutog saopštenja, niko nije stradao i nije došlo do velikih nereda na ulicama, iako jeste bilo sukoba demonstranta/kinja i policije. Vlada nije nasilno smijenjena niti su demonstranti/kinje izrazili/e takvu namjeru, već su zahtijevali/e da se kontroverzni zakon povuče.
Dakle, gruzijska Služba za državnu bezbjednost nije prezentovala dokaze za svoje tvrdnje niti su takvi dokazi javno objavljeni iz nekog drugog izvora. Ipak, mnogi mediji iz regiona prenijeli su ovo saopštenje bez ikakvog kritičkog osvrta ili kontekstualizacije, opremivši pritom članke senzacionalističkim naslovima koji čitatelje/ke navode na zaključak da je riječ o činjenicama.
Još jedna nedosljednost u saopštenju gruzijske države bezbjednosti, kao i njegovim medijskim prenošenjima, jeste opis organizacije CANVAS. Naime, riječ je o organizaciji koju su 2005. godine osnovali Srđa Popović i Slobodan Đinović, članovi aktivističkog pokreta Otpor, koji je djelovao u Srbiji ‘90-ih godina. Organizacija promoviše korištenje nenasilnog otpora u cilju promicanja ljudskih prava i demokratije. Gruzijska vlada je i prošle godine optuživala CANVAS da organizuje nasilno svrgavanje Vlade, što se na koncu nije desilo. Kao “dokaz” za to ponuđena je i činjenica da su aktivisti/kinje iz Gruzije sarađivali/e s ovom organizacijom za vrijeme nenasilne revolucije 2003. godine. Na web stranici CANVAS-a objašnjava se čime se organizacija zapravo bavi.
Iz CANVAS-ovog sjedišta u Beogradu u Srbiji upravljamo mrežom međunarodnih trenera i konsultanata s ekspertizom u izgradnji i vođenju uspješnih nenasilnih pokreta.
Radimo na izgradnji pravednijeg, demokratskog i odgovornijeg društva. Kancelarije CANVAS-a u Washingtonu, Kuala Lumpuru, Maleu, Tbilisiju, Johannesburgu i Beogradu imaju za cilj da pruže maksimalnu podršku aktivistima na terenu, a služe kao centar za lokalne i regionalne inicijative koje se oslanjaju na principe nenasilne borbe i kreativnog aktivizma.
Naša organizacija širi znanje kroz različite medije, uključujući radionice, knjige, videozapise i specijalizovane kurseve. CANVAS je proizveo nekoliko publikacija o nenasilnom otporu tokom godina na osnovu intenzivnog istraživanja i decenija iskustva naših članova u ovoj oblasti.
Ovaj revolucionarni know-how dostupan je za besplatno preuzimanje na ovoj web stranici. Osim toga, naši treneri redovno drže kurseve o nenasilnoj strategiji u raznim obrazovnim institucijama širom svijeta.
Dakle, organizacija se bavi edukacijom aktivista/kinja o metodama nenasilnog otpora, pri čemu je koncept nenasilja vrlo naglašen. Stoga je nejasno kako se nasilje može pripisati njihovim metodama. Isto se može reći i za Petera Ackermana, osnivača Međunarodnog centra za nenasilni konflikt, koji je preminuo 2022. godine.
Shodno činjenicama, tvrdnju da demonstranti/kinje u Gruziji nastoje “preuzeti vlast silom”, po instrukcijama stranih sila, objavljene bez napomene da je riječ o tvrdnjama gruzijske vlade za koje nisu predočeni nikakvi dokazi, a ne nezavisno utvrđenim činjenicama, ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
Napomena
31.5.2024. Nakon objave ove analize, portal Informer je ispravio svoj članak, zbog čega im dajemo i ocjenu ispravljeno.
11.6.2024. Nakon objave ove analize, Red portal ispravio je svoj članak, zbog čega im dajemo i ocjenu ispravljeno.
14.6.2024. Nakon objave analize, portal RT Balkan ispravio je svoj članak, zbog čega im dajemo i ocjenu ispravljeno.
(Raskrinkavanje.ba)