Foto: Arheološki muzej Zagreb, Wikimedia Commons
Na desetinama Facebook profila tokom oktobra i novembra podijeljen je screenshot članka na kojem se navodi da je Zagrepčanin Franjo Tupić uhapšen u Arheološkom muzeju zbog toga što je razbio tri tablice s hijeroglifima misleći da su ustvari ploče sa ćiriličnim napisima.
Objava tog screenshota od 7. novembra 2023. godine prikupila je u jednoj javnoj Facebook grupi preko 370 interakcija.
Screenshoti su, osim privatnih profila, objavile i pojedine stranice na ovoj društvenoj mreži (1, 2, 3).
Šta su činjenice?
Slika koja se dijelila na Facebooku screenshot je članka koji je objavljen 6. januara 2014. godine na portalu Srbin (.info). Članak je napisan na ćirilici, no ukoliko se na mobilnom telefonu koristi usluga Google prevoditelja, može se zapravo dobiti slika članka gotovo identična onoj u objavama na Facebooku.
Budući da Google pri prevođenju sa srpskog na hrvatski ili bosanski jezik ne vrši samo transliteraciju iz jednog pisma u drugo, već dodatno “prevodi” ono što je napisano, naslov i uvod teksta nisu u potpunosti identični. Ako se uporedi tekst iz objava na Facebooku s tekstom portala Srbin (.info) na ćirilici, može se vidjeti da je u pitanju identičan članak.
Ovaj članak je satiričnog karaktera, što se može vidjeti iz napomene u tekstu:
(SAMO SMEH SRBINA SPAŠAVA – NIJE ISTINA, ALI BI MOGLA DA BUDE)
Dodatno, tekst koji sadrži i navodne izjave Tupićevog advokata po kojim će se vandal “braniti nepismenošću” preuzet je zapravo s portala Naša patka, na kojem je prvobitno objavljen 4. septembra 2013. godine.
Kako navodi naš partnerski portal Faktograf, koji se također bavio analizom ovih objava s Facebooka, satirični tekst objavljen je u periodu kada su bili aktuelni “protesti protiv ćirilice”, koje je krajem 2013. godine organizovala grupa “Stožer za obranu hrvatskoga Vukovara”. Članovi/ce ove grupe protivili/e su se odluci da srpski jezik i ćirilica u Vukovaru imaju ravnopravan status s hrvatskim jezikom i latinicom. Prilikom protesta razbijane su ploče s ćiriličnim pismom, navodi Faktograf.
Na portalu Naša patka pisalo je da je u pitanju “dezinformativni portal” na kojem “nema ni M od istine”. Kako navodi Faktograf, portal je ugašen 2021. godine.
Tekst ovog portala, kao i screenshoti članka s portala Srbin (.info), dijelio se na Facebooku i ranije. Najranija trenutno dostupna objava datira iz novembra 2013. godine.
Pored portala Srbin (.info), tekst o “Hrvatu koji je polupao ploče sa hijeroglifima” bio je dostupan u vrijeme pisanja ove analize još na portalu Adavinic, na kojem je objavljen uz napomenu da se radi o humoreski.
Shodno navedenom, Facebook objave u kojima je screenshot članka o Franji Tupiću koji je polupao ploče s hijeroglifima objavljen bez napomene da nije u pitanju prava vijest ocjenjujemo kao lažnu vijest, odnosno prenošenje lažnih vijesti. Objave u kojima je jasno navedeno da je riječ o satiričnom tekstu ocjenjujemo kao satiru.
(Raskrinkavanje.ba)
