Foto: Wikimedia Commons
Na Facebooku je 26. maja 2025. godine objavljen status u kojem su studentski protesti u Srbiji predstavljeni kao prva faza plana da se uruši javno obrazovanje u Srbiji i zamijeni privatnim ustanovama visokog obrazovanja.
Ponovo ću pokušati da vam analizom Vučićevih izjava iz proteklih par dana objasnim kako i zašto je osmišljena operacija “studenti u blokadi”. Prvo trebamo shvatiti da se ne radi o operaciji koja počinje operacijom “nadstrešnica”, nego izvesno vreme pre toga, određenim dešavanjima potrebnim da bi se postepeno akumuliralo nezadovoljstvo stada.
(...)
Oni malo načitaniji među vama odmah će primetiti njihovu staru i dobro poznatu metodu PROBLEM-REAKCIJA-REŠENJE.
- STVORITI PROBLEM: blokade, gubitak školske godine, raspad sistema...
- REAKCIJA: država čini sve da vrati stvari u normalu i u tom cilju dozvoljava ulazak stranih fakulteta u Srbiju.
- REŠENJE: ukidanje neefikasnog srpskog besplatnog sistema studiranja i prepuštanje stranom privatnom sektoru da preuzme poluge obrazovanja u Srbiji. Studiranje postaje privilegija ekstra bogate elite. Radničkoj deci preostaju droge, alkohol, video igrice i pornografija.
Foto: Screenshot/Facebook
U statusu je ovaj navodni plan doveden u vezu s Agendom 2030 Ujedinjenih nacija i usponom vještačke inteligencije.
Prepoznajete li sad obrise AGENDE 2030?
Nakon pojave veštačke intelegencije potreba za ljudskim znanjem (i ljudskim bićima) sve je manja. Ili je možda obratno? Možda je AI dopuštena da bi se veštački kreirala nepotrebnost ljudskog rada i znanja. Fakulteti postaju nepotrebni, to je gola činjenica.
(...)
I šta drugo reći kao zaključak, osim činjenicu da će metode ovog tipa, (ako uspešno budu testirane u DISTRIHTU “SERBIA”), uskoro biti implementirane u celom svetu.
U to ime ja vas pozdravljam!
DANAS SRBIJA, SUTRA NEMAČKA!
Objava je do vremena pisanja analize podijeljena 65 puta i imala je 38 interakcija. Tvrdnje iz nje objavljene su na još nekoliko Facebook profila (1, 2, 3, 4).
Priviđanje “plana” iza studentskih protesta
Studentski protesti i blokade u Srbiji traju od novembra 2024. godine, kad je u obrušavanju nadstrešnice na Željezničkoj stanici u Novom Sadu stradalo 16 lica. Blokade visokoškolskih ustanova širom zemlje dešavale su se postepeno, a studentima/cama su se počeli pridruživati i drugi/e građani/ke na protestima širom zemlje (1, 2, 3).
Studenti/ce u blokadi imaju nekoliko zahtjeva od vlasti. Traže objavljivanje kompletne dokumentacije rekonstrukcije Željezničke stanice u Novom Sadu, istragu i procesuiranje napada na studente/ice i građane/ke koji/e su učestvovali/e u protestima i drugim građanskim akcijama i odbacivanje optužbi protiv studenata/tica i građana/ki koji/e su učestvovali/e na protestima (1, 2). Studenti/ce traže i raspisivanje vanrednih parlamentarnih izbora u Srbiji (1). Na ovom linku možete detaljnije čitati o studentskim blokadama.
Od prvih protesta, vlasti u Srbiji i mediji bliski njima optuživali su studente/ice u blokadi za izazivanje nemira i destabilizaciju, a ovakve optužbe često su uključivale i navode da vanjski centri moći, kojima je cilj navodno rušenje vlasti u Srbiji, instrumentalizuju proteste. Ove optužbe “dokazivane su” dezinformacijama kojima se Raskrinkavanje bavilo u nekoliko analiza (1, 2).
U analiziranoj Facebook objavi nisu navedeni nikakvi konkretni dokazi da su studentski protesti u Srbiji instrumentalizovani i dio nekog plana da se rasformira javno visoko obrazovanje i zamijeni privatnim. Takođe, nisu navedeni nikakvi dokazi da je urušavanje nadstrešnice u Novom Sadu bilo dio ovog plana.
Kako se navodi na stranici Ministarstva prosvete Republike Srbije, u ovoj zemlji postoji devet državnih univerziteta i 21 državna akademija ili visoka škola strukovnih studija. Navodi se i da je visoko obrazovanje moguće na privatnim visokoškolskim ustanovama, koje akreditaciju za rad dobijaju od nadležnog državnog tijela. Isti izvor precizira i način i uslove upisa te niz stipendija i studentskih kredita (1). Zakon o visokom obrazovanju Srbije u članu 97. precizira da se student/ica može upisati na fakultet kao student/ica koji/a se finansira iz budžeta ili kao samofinansirajući/a student/ica.
Tokom 2024. godine pokrenuta je, a potom povučena inicijativa za dopune Zakona o visokom obrazovanju koje bi omogućile da strani fakulteti počnu da rade u Srbiji na osnovu sporazuma s Ministarstvom prosvete. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je u javnim nastupima podržavao ovu inicijativu (1). Iako je, dakle, bilo pokušaja da se stranim visokoškolskim ustanovama omogući rad u Srbiji, ne postoje nikakvi dokazi da su pad nadstrešnice u Novom Sadu i protesti koji su uslijedili dio nekog plana da se javno obrazovanje zamijeni privatnim.
Suprotno ovakvim tvrdnjama, studenti/ce u blokadi bili/e su izloženi/e napadima vlasti i medija bliskih vlastima. Vlada Srbije najavila je izradu novog zakona o visokom obrazovanju i analizu finansiranja te je formirana i radna grupa koja je, između ostalog, trebala da predloži i mjere za “racionalno i održivo finansiranje” visokog obrazovanja s “fokusom na studente”, o čemu je detaljnije pisao Radio Slobodna Evropa u članku objavljenom 28. maja 2025. godine. Kako se u članku navodi, studenti/ce u blokadi izjavili/e su da je to “najveći udar na obrazovanje dosad”. Ipak, Vlada Srbije je 11. juna 2025. godine ukinula odluku o radnoj grupi za izradu Zakona o visokom obrazovanju.
Agenda 2030 je dokument koji su Ujedinjene nacije usvojile na Samitu o održivom razvoju 2015. godine u kojem su sadržani ciljevi za održivi razvoj koje UN želi postići do 2030. godine. Dokument nije pravno obavezujući za države članice i on je svojevrsni nastavak Milenijskih razvojnih ciljeva, koje je UN usvojio 2000. godine. U dokumentu je definisano više ciljeva, kao što su iskorjenjivanje siromaštva u svijetu, poduzimanje koraka za borbu protiv klimatskih promjena, promovisanje mirnog i inkluzivnog društva, jednak pristup obrazovanju i sl.
Teoretičari/ke zavjere u ovom dokumentu vide plan za ukidanje ljudskih sloboda i uvođenje jedne svjetske vlade. Raskrinkavanje je u nekoliko analiza detaljno pojasnilo zašto takvi navodi nemaju nikakvo uporište u činjenicama (1, 2, 3). Ne postoje nikakvi dokazi da Agenda 2030 ima bilo kakve veze s navodima iz analizirane objave.
Raskrinkavanje je u dvije analize (1, 2) pisalo o teorijama zavjere prema kojima protesti u Srbiji imaju za cilj skretanje pažnje s ukidanja ličnih sloboda.
Shodno navedenom, tvrdnju da su pad nadstrešnice na Željezničkoj stanici u Novom Sadu i protesti koji su uslijedili “operacija” čiji je krajnji ishod ukidanje javnih fakulteta i uvođenje privatnih ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)