Foto: Freepik, pressfoto
Na Telegramu je 3. avgusta 2024. godine objavljen videosnimak (arhivirano) u kom Leonard Coldwell, poznat po širenju različitih pseudonaučnih tvrdnji, navodi da su tumori “mjehuri” u koje tijelo skuplja otrove i drži ih na jednom mjestu “gdje ne nanose štetu”. Tumori navodno postaju opasni kada se nakupljeni toksini “otpuste u tijelo”. To se, Coldwell tvrdi, dešava obavljanjem biopsije.
Dakle, rak je u osnovi vaš prijatelj. Tumor radi na tome da vas održi u životu. Zato je tako opasno ako neko dođe sa iglom, sa biopsijskom iglom, na primjer, i ubode u ovaj tumor i otpusti toksine u sistem. I odjednom otkriju da imate vrlo brzo rastući, vrlo agresivan rak, koji niste imali prije biopsije iglom.
Isto se, prema Coldwellu, javlja i kod mamografije.
Dakle, kada imate mamografiju, oni vrše pritisak od 50 funti na tkivo s najviše žlijezda u ženskom tijelu, dojku. Ako ovaj limfni čvor sada izgleda kao bubuljica koja je spremna da pukne, a vi stavite 50 funti pritiska na to, to ne može biti dobra stvar. Obično pukne i to je ono što uzrokuje rak. Dakle nije samo statistički da svaka mamografija povećava rizik od raka za 2 % već mamografije mogu uzrokovati rak samo pritiskom koji se primjenjuje.
Tvrdnje iz snimka ponovljene su i u opisu objave.
Ovaj video dijelio se i na TikToku te društvenim mrežama VK i Facebook (1, 2) . Objava na jednoj Facebook stranici podijeljena je više od 2.000 puta.
Foto: Screenshot/TikTok
Šta su činjenice?
Raskrinkavanje se i ranije bavilo netačnim tvrdnjama Leonarda Coldwella, koji se predstavlja kao specijalista za rak, doktor nauka i kliničke neuropsihologije iako su mnoga njegova navodna dostignuća sumnjiva i za njih ne postoje dokazi (1, 2).
Ranije je na Facebooku bio viralan citat pripisivan Coldwellu, u kom su iznijete tvrdnje o karcinomima slične onim koje iznosi na analiziranom snimku.
U analizi iz marta prošle godine bavili smo se neutemeljenim tvrdnjama da karcinomi “spašavaju život” jer se u njima skuplja otrov iz tijela, te da ih biopsija čini opasnim.
Suprotno tvrdnjama sa snimka, rak jeste bolest. Nju, kako je objašnjeno na stranici američkog Nacionalnog instituta za rak, uzrokuje promjena gena koji kontrolišu način na koji ćelije funkcionišu, rastu i dijele se. Ove promjene mogu se desiti zbog grešaka koje se javljaju prilikom dijeljenja ćelija i zbog oštećenja DNK koja mogu biti uzrokovana štetnim faktorima u životnoj sredini. Mogu biti i naslijeđene.
Rak može nastati gotovo bilo gdje u ljudskom tijelu, koje se sastoji od triliona ćelija. Obično, ljudske ćelije rastu i razmnožavaju se (kroz proces koji se zove ćelijska dioba) kako bi formirale nove ćelije prema potrebi tijela. Kada ćelije ostare ili se oštete, one umiru, a nove zauzimaju njihovo mjesto.
Ponekad se ovaj uređeni proces poremeti, a abnormalne ili oštećene ćelije rastu i množe se kada ne bi trebale. Ove ćelije mogu formirati tumore, koji su nakupine tkiva.
Tijelo uobičajeno eliminiše ćelije s oštećenom DNK prije nego što postanu kancerogene, no starenjem ta sposobnost ljudskog organizma opada, navodi ovaj izvor.
Tumori mogu biti kancerogeni (karcinomi) ili nekancerogeni (benigni).
Na stranici američkog Nacionalnog instituta za karcinom navodi se da se kancerogeni ili maligni tumori šire u obližnja tkiva ili ih napadaju te da mogu putovati do udaljenih mjesta u tijelu kako bi formirali nove tumore (proces koji se zove metastaza). Benigni tumori se, pak, ne šire u obližnja tkiva niti zadiru u njih.
Suprotno navodima iz objave, rak nije “prijatelj”, već jedan od vodećih uzroka smrti širom svijeta (1, 2).
U analizi iz marta prošle godine navodi se da su moguće, ali i vrlo rijetke, situacije da se igla kojom se vrši biopsija pomjeri i rasprši ćelije karcinoma.
Kako je objašnjeno na web stranici Američkog društva za kliničku onkologiju (ASCO), biopsije su najčešći način na koji ljekari dijagnostikuju karcinom. Tokom biopsije uzima se tkivo iz sumnjivog tumora, a zatim ispituje. Prilikom aspiracijske biopsije ubacuje se igla pričvršćena na špricu u sumnjivo područje kako bi prikupila malu količinu tkiva, dok se u slučaju ekscizione biopsije uklanja cijela sumnjiva masa radi pregleda. Tokom biopsije moguće su rijetke situacije da se igla kojom se vrši biopsija pomjeri i rasprši ćelije karcinoma. Nekoliko studija na koje se ova stranica poziva pokazalo je da su ove situacije vrlo rijetke, dok u nekim studijama uopšte nisu ni zabilježene. Na stranici Američkog društva za kliničku onkologiju navodi se da je korist od biopsije daleko veća od rizika.
Tvrdnjama da su karcinomi “vrećice u kojima se sakupljaju otrovi iz tijela koji se po tijelu prošire ukoliko dođe do biopsije” bavile su se i strane platforme za provjeru činjenica USA Today, AAP Factcheck i Thip. Henry Park, šef torakalne radioterapije s Yale Medicine, za USA Today prokomentarisao je ove tvrdnje.
“Limfni čvorovi su važan dio imunološkog sistema koji filtrira toksine iz krvi, a ćelije raka mogu biti među tim toksinima koje su uhvatili limfni čvorovi”, rekao je Park za USA Today.
“Međutim, sam rak ne uklanja nikakve toksine i ne daje nikakvu korist tijelu”, dodao je.
U analiziranom snimku se kao jedan od načina nastanka tumora pominje i mamografija. Navodno, tokom ovog postupka limfni čvor u kom su se nakupili toksini pukne usljed pritiska, što uzrokuje rak.
Raskrinkavanje se ranije bavilo tvrdnjama da mamografija stimulira rast tumora i širenje metastaza, ali i drugim dezinformacijama vezanim za ovaj postupak. Riječ je o proceduri čija je svrha da pokaže da li postoje promjene koje bi mogle biti maligne, ili se razvijati u tom pravcu, to jest, da pruži rano upozorenje na mogućnost pojave raka.
Mamografija je rendgenski snimak grudi koji se koristi kako bi se detektovale promjene na tkivu dojke ili kako bi se dodatno istražili određeni simptomi ili promjene koje su primijećene na drugim pregledima, poput ultrazvuka. Za vrijeme mamografije grudi su pritisnute između dvije ploče na RTG aparatu te pregled može biti neugodan, pa i bolan. No, snimanje traje kratko, a mamografija može otkriti rak dojke prije nego što se pojave ikakvi simptomi, i smatra se zlatnim standardom u otkrivanju ove bolesti.
U istoj analizi naveli smo da mamografski pregled podrazumijeva izloženost malim dozama jonizirajućeg zračenja, koje je ekvivalentno dozi zračenja koju bi žena dobila iz prirodnog okruženja u periodu od otprilike sedam sedmica. Mali rizik od oštećenja zdravlja zbog izloženosti zračenju postoji, ali je opšti konsenzus da je korist od ovog pregleda značajno veća od rizika zbog zračenja.
Doktorica radiologije Una Delić za Raskrinkavanje je ranije rekla da su tvrdnje da mamografija nosi rizik od izazivanja raka, te da pritiskanje grudi “stimuliše rast tumora i širenje metastaza”, netačne.
Dr. Delić kazala je da su redovni mamografski pregledi osnova borbe protiv raka dojke i da ne nose rizik od razvijanja raka. Također je kazala da pritisak tokom mamografije ne može ubrzati rast tumora i širenje metastaza.
Doktorica Delić je u odgovoru na upit Raskrinkavanja naglasila važnost mamografskih pregleda u prevenciji raka dojke.
Mamografija je kao metoda najsenzitivnija u otkrivanju ranog i nepalpabilnog karcinoma dojke. Rani karcinom dojke vrlo se često prezentuje u obliku sitnih milimetarskih kalcifikata koji su vidljivi jedino na mamografskom nalazu. U svim razvijenim zemljama, skrining program, odnosno program preventivnih pregleda zdrave ženske populacije, podrazumijeva mamografski pregled jednom godišnje.
I sve navedeno naučno je dokazano i publikovano u svjetskim smjernicama, a nije odlučeno od strane individualnog doktora. To su protokoli koji se poštuju u većini razvijenih zemalja.
Na stranici Nacionalne fondacije za karcinom dojke iz Sjedinjenih Američkih Država i stranici Kanadskog društva za karcinom navodi se da kompresija dojke tokom mamografije ne uzrokuje rak niti dovodi do njegovog širenja.
Shodno navedenom, prvu objavu tvrdnji da su tumori “mjehuri” u kojima tijelo skuplja otrove i drži ih na jednom mjestu “gdje ne nanose štetu”, te da postaju opasni jer se putem biopsije ili mamografije otrovi “otpuste u tijelo”, ocjenjujemo kao lažnu vijest i pseudonauku. Druge objave ocjenjujemo kao prenošenje lažnih vijesti i pseudonauku.
(Raskrinkavanje.ba)