Foto: Raskrinkavanje
Na društvenoj mreži Facebook 26. avgusta 2023. godine objavljen je snimak koji prikazuje sukob grupe mladića. Snimak je objavljen uz opis u kom se navodi:
Ukrajinske izbjeglice pretukle Poljake u Varšavi koji su odbili da uzvikuju "Slava Ukrajini"
Uz tvrdnje da je uzrok sukoba to što su Poljaci odbili “da uzvrate nacistički pozdrav”, isti snimak objavljen je 26.8.2023. na Facebooku te 27.8.2023. na jednom Telegram kanalu. U Telegram objavi navodi se da se sukob dogodio u Varšavi 24. avgusta, na Dan nezavisnosti Ukrajine.
Ukrajinske izbeglice pretukle su Poljake u Varšavi jer su odbili da uzvikuju nacističke parole
24. avgusta, na Dan nezavisnosti Ukrajine, 12 Ukrajinaca se zaglavilo kod 8 Poljaka tražeći da uzvikuju parolu. Poljaci su to odbili, ističući da im „to nije bitno“.
Jedan od Poljaka je predložio Ukrajincima da uzvikuju "Slava Poljskoj", ali su i oni odbili, nakon čega je došlo do tuče.
Snimak u trajanju od 43 sekunde prikazuje grupu muškaraca koji se sukobljavaju verbalno, a onda i fizički. Jedan od muškaraca na snimku u rukama drži zastavu Ukrajine.
Foto: Screenshot
Zbog lošeg kvaliteta audiozapisa nije moguće pouzdano tvrditi šta tačno muškarci na snimku govore. Ipak, u nekoliko navrata jasno se može razaznati da različite osobe izgovaraju parolu “Slava Ukrajini”.
Šta su činjenice?
Tvrdnje da navedeni snimak prikazuje napad ukrajinskih izbjeglica na grupu Poljaka dijelile su se i na drugim jezicima. Analizirale su ih platforme za provjeru činjenica iz drugih država, među kojima su njemački Correctiv, ukrajinski StopFake te poljsko i srbijansko izdanje AFP-a (1, 2). Kako su sve navedene platforme utvrdile, zvanični izvori potvrđuju da ove tvrdnje nisu tačne.
Dan nezavisnosti Ukrajine obilježava se 24. avgusta, na datum kada je Ukrajina proglasila nezavisnost od Sovjetskog saveza 1991. godine. Ove godine, osim 32. godine nezavisnosti, 24. avgusta obilježeno je i 18 mjeseci od početka invazije Rusije na Ukrajinu. Tim povodom, u više država svijeta održani su skupovi podrške Ukrajini.
Toga je dana zaista došlo do sukoba dvije grupe muškaraca u Varšavi. Naime, kako je na zvaničnoj stranici policijske uprave u Varšavi objavljeno 26. avgusta 2023. godine, u noći između 24. i 25. avgusta došlo je do incidenta na bulevarima Vistula. Policija je, navodi se, došla na lice mjesta nekoliko minuta nakon što je zaprimila prijavu vezanu za agresivnu grupu muškaraca. Kako se ističe, kao dio napadačke grupe identifikovano je 13 muškaraca, među kojima nije bilo državljana Ukrajine. U saopštenju policije navodi se da su muškarci bili Gruzijci. Navode i da nikome nije bilo potrebno ukazati hitnu medicinsku pomoć te da niko nije podnio prijavu vezanu za ovaj događaj. Dio saopštenja policije koji se referira na “snimak sa društvenih mreža” potvrđuje da snimak zaista prikazuje ovaj sukob, kao i navodi da je, u skladu sa njim, pokrenut postupak u ovoj upravi.
Platforma za provjeru činjenica Correctiv u svojoj analizi takođe ističe i da je iz varšavskog javnog tužilaštva za ovu platformu potvrđeno da su napadači bili gruzijske nacionalnosti te da motiv napada nije potvrđen.
AFP takođe ističe da su brojni mediji, među kojima su i oni iz Poljske (1, 2), već ukazali na to da snimak ne prikazuje “napad ukrajinskih izbjeglica”. U analizi je navedeno i da nije moguće pronaći neki “koji bi ukazao na drugačiji kontekst u kome je ovaj snimak nastao”. Ni pretraga tvrdnje da su ukrajinske izbjeglice napale Poljake 24. avgusta 2023. godine na poljskom jeziku ne daje kredibilne rezultate koji bi potvrdili da se takvo nešto desilo.
Dakle, netačne su tvrdnje da su ukrajinske izbjeglice “pretukle Poljake” u Varšavi jer su odbili da kažu “Slava Ukrajini”. Napadači su, prema potvrdama policije, bili Gruzijci, a motiv napada nije zvanično utvrđen.
Narativ kojim se ukrajinske izbjeglice pokušavaju predstaviti kao agresivne ili nezahvalne čest je motiv ruske propagande. Brojne “dokaze” koji su korišteni za podržavanje ovog narativa analizirale su različite fact-checking platforme širom svijeta i u velikom broju slučajeva utvrdile da su u potpunosti lažirani (1, 2, 3).
Shodno činjenicama, prvu objavu tvrdnje da su “ukrajinske izbjeglice pretukle Poljake u Varšavi” jer su odbili da im uzvrate “nacističku parolu”, objavljenu uz snimak incidenta, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Druge objave iste tvrdnje dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
(Raskrinkavanje.ba)
Da li je “Slava Ukrajini” nacistički pozdrav?
U pojedinim se objavama za pozdrav “Slava Ukrajini” navodi da je u pitanju nacistička parola. Raskrinkavanje se ovim tvrdnjama bavilo u analizi objavljenoj 20.5.2022. godine, koju možete pročitati ovdje. Kako je u ovoj analizi detaljno objašnjeno, kad je u pitanju upotreba ovog pozdrava kroz istoriju, on se prije više decenija zaista koristio kao pozdrav nacionalista ili simpatizera nacista. Ipak, u modernom kontekstu, njegova upotreba daleko je od nacizma. Tvrdnja da je u pitanju nacistički pozdrav dio je narativa u kojem se invazija opravdava navodnim široko rasprostranjenim nacizmom u Ukrajini.